Saphan – The Problem of Identification and Exegesis
Krzysztof Morta
Uniwersytet Wrocławski , PolandAbstract
The article discusses the hyrax (dassie), a small Biblical creature which over the centuries has caused translators and exegetes of the Bible many problems of identification (see Lev. 11:5; Deut. 14:7; Psalm 104:18; Prov. 30:26). Early in this process, in place of the otherwise unknown Hebrew term saphan the Septuagint translators introduced a likewise not widely-known Greek equivalent, choirogrillios. This inevitably gave rise to several different identifications, with references to the hare, hedgehog, or even hog. Over time, the resultant Biblical exegesis, based on compounded inaccuracies and misunderstandings, introduced still other misinterpretations. In this way, the one Hebrew word saphan began to be perceived as two distinct animals and commented upon as a hedgehog and a hare (Augustine). A reverse phenomenon also occurred, whereby the features of two different animals used as saphan equivalents were actually combined into one composite creature (St. Jerome). Nevertheless, the present article attempts to organise all the relevant information concerning the identification of saphan. It also lists testimonies, preserved in texts of the Church Fathers, indicating that in their day the hyrax had in fact already been identified. Unfortunately, due to the creature's limited geographical range, the readers/audience of the Bible were not usually familiar with this animal. That is why accurate information about the hyrax has not been spread and used more widely. Thus, the complicated issues concerning saphan present challenges, even today, to the researchers, scholars and authors wishing to write about it.
Keywords:
Hyrax, hare, hedgehog, coney, rock rabbit, translation/interpretation, commentary, Church Fathers, Biblical animals, imagery/symbolismReferences
Abramowiczówna Z. (red.), Słownik grecko-polski (Warszawa: PWN 1958-1965) I-IV.
Adler A. (red.), Suidae Lexicon (Leipzig: Teubner 1935).
Beekes R., Etymological Dictionary of Greek (Leiden – Boston: Brill 2010).
Buhl F., Wilhelm Gesenius' hebräisches und aramäisches Handwörterbuch über das Alte Testament (Berlin – Götingen – Heidelberg: Springer 1962). (Crossref)
Lampe G.W.H., A Patristic Greek Lexicon (Oxford: Oxford University Press 1961).
Lee G.M., Oxford Latin Dictionary (Oxford: Clarendon 1968).
Lexicon manuale hebraicum et chadaicum quo omnia librorum Veteris Testamenti vocabula, necnon Linguae Sanctae idiomata explanatur auctore J.G. Glaire (Lutetiae Parisiorum: ex typis Eberharti 1830).
Liddell H.G. – Scott R. – Jones H.S. – McKenzie R., A Greek-English Lexicon (Oxford: Clarendon 1996).
Plezia M. (red.), Słownik łacińsko-polski (Warszawa: PWN 1962-1979) I-V.
Wehr H., A Dictionary of Modern Written Arabic Edited by J. Milton Cowan (Beirut: Librairie du Liban – London: Macdonald & Evans 1980).
Aelianus, De natura animalium. Libri XVII (red. F. Jacobs) (Jenae: F. Frommann 1832) I-II.
Agatharchides z Knidos, Dzieje (red. G. Malinowski) (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2007).
Aristoteles, Historia animalium: ad optimorum librorum fidem accurate edita (Lipsiae: Sumtibus et typis Car. Tauchnitii 1831).
Aristoteles, Mirabilium auscultationes [w:] Aristotelis opera, vol. 2 (red. I. Bekker) (Berlin: Reimer 1831) (repr. De Gruyter 1960).
Arystoteles, Dzieła wszystkie. Przekłady, wstępy i komentarze (red. K. Leśniak – A. Paciorek – L. Regner – P. Siwek) (Warszawa: PWN 1993) IV.
Barnaba, Epistula (red. A. Hilgenfeld) (Lipsiae: T.O. Weigel 1877).
Beda Venerabilis, Allegorica expositio in Parabolas Salomonis (PL 91, 937-1040).
Cassiodorus, Expositio in Psalterium (PL 70,25-1056).
Clemens Alexandrinus, Paedagogus (red. M. Markovich – J.C.M. van Winden) (Leiden: Brill 2002).
Corpus Paroemiographorum Graecorum (red. E.L. von Leutsch – F.G. Schneidewin) (Gottingen: Vandenhoeck et Ruprecht 1851) II.
Didymus Caecus, Fragmenta in Proverbia (PG 39,1621-1645).
Didymus Caecus, Fragmenta in Psalmos [w:] Psalmenkommentare aus der Katenenüberlieferung (red. E. Mühlenberg) (Patristische Texte und Studien 15-16; Berlin: De Gruyter 1975-1977).
Diodorus Siculus, Bibliotheca historica. Editio stereotypa editionis tertiae (Stutgardiae: In aedibus B.G. Teubneri 1964).
Erotianus, Vocum Hippocraticarum collectio eum fragmentis (red. E. Nachmanson) (Upsaliae: Appelberg 1918).
Eucherius Lugdunensis, Formulae spiritalis intelligentiae. Instructionum libri duo (red. C. Mandolfo) (CCSL 66; Turnhout: Brepols 2004).
Evagrius, Capitula (PG 40,1263-1267).
Physiologus. Singulas variarum aetatum recensiones codicibus fere omnibus tunc primum excussis collatisque (red. F. Sbordone) (Mediolani: In Aedibus Societatis „Dante Alighieri-Albrighi, Segati et c” 1936); tł. polskie: Fizjolog (tł. K. Jażdżewska) (Warszawa: Pruszyński i S-ka 2003).
Gregorius, Homiliae in Hiezechihelem prophetam (red. M Adriaen) (Turnholti: Brepols 1971).
Herodotus, Historiae (red. C. Hude) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis/Oxford Classical Texts; Oxonii: E Typographeo Clarendoniano 2004) I; tł. polskie: Herodot, Dzieje (tł. S. Hammer) (Warszawa: Czytelnik 1954).
Hieronymus, Epistulae (red. I. Hilberg) (Vindobonae: F. Tempsky 1910-1918).
Hieronymus, Opera, pars I, Opera exegetica. 6, Commentarii in Prophetas Minores (CCSL 76-76A; Turnholti: Brepols 1969-1970).
Hippolytus, Fragmenta in Proverbia [w:] M. Richard, «Les fragments du commentaire de S. Hippolyte sur les proverbes de Salomon», Muséon 79 (1966) 75-94.
Iohannis Cassiani, Collationes XXIIII (red. M. Petschenig) (New York, NY: Johnson Reprint 1966).
Isidorus Hispalensis, Etymologiarum sive originum. Libri XX (red. W.M. Lindsay) (Oxonii: e Typographeo Clarendoniano 1911).
Kaimakis D., Die Kyraniden (Meisenheim am Glan: Anton Hain 1976).
Marcus Terentius Varro, Rerum rusticarum libri tres (red. G. Goetz) (Lipsiae: Teubner 1929).
Plutarch, „De sollertia animalium”, [w:] Plutarch, Moralia (red. C. Hubert – H. Drexler) (Lipsiae: In aedibus B.G. Teubneri 1959) VI.
Silva S., „Peregrinatio ad loca cancta” [w:] Itineraria Hierosolymitana saeculi IV-VIII (red. P. Geyer) (Vindobonae: F. Tempsky 1898) 37-101.
Strabo, Geographica (red. G. Kramer) (Berolini: libraria F. Nicolai 1844-1852) I-III.
Xenophon, Cynegeticus (red. G. Pierleoni) (Berolini: apud Weidmannos 1902).
Bauer J.B., „Lepusculus Domini. Zum altchristlichen Hasensymbol”, Zeitschrift für katholische Theologie 79 (1957) 457-466.
Beauvais de P – Clerc le G. – Founival de R. – Latini B – Corbechon B., Bestiaires du Moyen Age (Paris: Stock 1992).
Bochart S., Hierozoicon, Sive Bipartitum Opus De Animalibus S. Scripturae: Cujus Pars Prior Libris IV. De Animalibus in Genere, & de Quadrupedibus Viviparis & Oviparis: Pars Posterior Libris VI. De Avibus, Serpentibus, Insectis, Aquaticis, & Fabulosis Animalibus agit. Cum Indice Septuplici, editio quarta, apud Lugduni Batavorum (Lugdunum: apud Cornelium Boutesteyn et Samuelem Luchtmans 1712).
Brehm A., Życie zwierząt. Ssaki (red. J. Żabiński) (Warszawa: PWN 1963).
Jacobi R.P., Tirini Antuerpiani e Societate Jesu, Commentariorum in Sacram Scripturam Tomus Primus, Venetiis apud Nicolaum Pezzana (Venetiae: Pezzana 1754).
Dines I., „The Textual and Pictorial Metamorphoses of the Animal Called Chyrogrillus”, Science Translated: Latin and Vernacular Translations of Scientific Treatises in Medieval Europe (M. Goyens – P. de Leemans – A. Smets) (Mediaevalia Lovaniensia; Leuven: Leuven University Press 2008) 73-89. (Crossref)
Dynaka W., Łowy, łowcy i zwierzyna w przysłowiach polskich (Wrocław: Towarzystwo Przyjaciół Polonistyki Polskiej 1993).
Ferguson W.W., The Mammals of Israel (Jerusalem – New York: Gefen Publishing House 2002).
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej (przekł. i oprac. W. Zakrzewska – P. Pachciałek – R. Turzyński) (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1990).
Hamman A.G., Życie codzienne w Afryce Północnej w czasach św. Augustyna (przeł. M Stafiej-Wróblewska – E. Sieradzińska) (Warszawa: Instytut wydawniczy PAX 1989).
Kelly J.N.D., Hieronim. Życie, pisma, spory (przeł. R. Wiśniewski) (Warszawa: PWN 2003).
Kobielus, S., Bestiarium chrześcijańskie. Zwierzęta w symbolice i interpretacji. Starożytność i Średniowiecze (Warszawa: Instytut wydawniczy PAX 2002).
Kowalik K.P., Reinterpretacja tekstu o Abrahamie z Rdz 11,27–25,18 (SBP 8; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2010).
Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych (tł. Kazimierz Romaniuk) (Poznań: Pallottinum 1989).
Malinowski G., Zwierzęta świata antycznego. Studia nad Geografią Strabona (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2003).
Mały słownik zoologiczny. Ssaki (red. K. Kowalski) (Warszawa: PWN 1991).
Morta K., „Bluszcz kontra dynia, czyli trudne początki Wulgaty”, Theologica Wratislaviensia 6 (2011) 91-120.
Morta K., „Cirogrillus w Liber de natura Tomasza z Cantimpre”, Wratislaviensium Studia Classica 4 (2015) 197-213.
Morta K., Świat egzotycznych zwierząt u Solinusa (Wrocław: Wydawnictwo Uniwersytetu Wrocławskiego 2004).
Meyboom P.G.P., The Nile Mosaic of Palestrina: Early Evidence of Egyptian Religion in Italy (Leiden: Brill 1995). (Crossref)
Ryken L. – Wilhoit J.C. – Longman T., Słownik symboliki biblijnej (przeł. Z. Kościuk) (Warszawa: Vocatio 2003).
Szczepanowicz B., Ziemia Święta. Geografia biblijna (Kraków: WAM 2014).
Usener K., „Griechisches im Griechisch der LXX”, Et sapienter et eloquenter. Studies on Rhetorical and Stylistic Features of the Septuagint (red. E. Bons – T.J. Kraus) (FRLANT 241; Göttingen: Vandehoeck & Rupprecht 2011) 83-98. (Crossref)
Wajda A.M., Szkice biblijnego zwierzyńca (Kraków: Petrus 2016).
Wojciechowski M., Wpływy greckie w Biblii (Kraków: WAM 2012).
Wood J.G., Bible animals (London: Longmans, Green, Reader, and Dyer 1869).
Wilkinson J., „L’Apport de Saint Jerome a la Topographie”, Revue Biblique 81 (1974) 245-257.
License
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
