Katalog toruńskiego księgarza Samuela Janssona Möllera z 1738 roku w zbiorach Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie
Iwona Imańska
Instytut Badań Informacji i Komunikacji; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-0253-7170
Abstrakt
W artykule zaprezentowana została oferta księgarska Samuela Janssona Möllera, księgarza działającego w Toruniu w pierwszej połowie XVIII wieku. Podstawą do jej przedstawienia był katalog księgarski z 1738 roku, znajdujący się w zbiorach Biblioteki Katedralnej w Gnieźnie. Jansson Möller związał się z Toruniem ok. 1725 roku, zatrudniając się w prężnie działającej księgarni Jana Chrystiana Laurera, po którego śmierci na prośbę wdowy prowadził ją dalej do ok. 1751 roku, kiedy zmarł. W katalogu zostało wykazanych prawie 1600 pozycji, z czego ponad połowa to książki wydane w XVII wieku, 35% pochodziło z pierwszych dekad XVIII stulecia, a pozostałe to druki XVI-wieczne, co dowodzi, że księgarz na równi z nowymi wydawnictwami handlował książką używaną. Pod wieloma względami analizowany katalog pokazywał, że Jansson działalnością nawiązywał do swego poprzednika i innego księgarza toruńskiego tego okresu, Jana Fryderyka Hauensteina. W katalogu ponad 20% książek stanowiły polonika, w tym sporo pozycji polskojęzycznych. Mimo że elity rządzące i intelektualne miasta to w tamtym czasie głównie protestanci, Jansson zwracał się ze swą ofertą także do katolików, co pokazuje, że społeczność katolicka musiała wykazywać zainteresowanie książkami w porównywalnym stopniu, co protestancka.
Słowa kluczowe:
Jansson Möller Samuel, księgarstwo, katalog księgarski, Toruń, XVIII w., Biblioteka Katedralna w GnieźnieBibliografia
Baczkowska W., Malicki B.K., w: Polski Słownik Biograficzny, t. 19, red. E. Rostworowski, Wrocław i in. 1974, s. 320-321.
Brzozowski M., Białobrzeski M., w: Encyklopedia katolicka, t. 2, red. F. Gryglewicz, R. Łukaszyk, Z. Sułowski, Lublin 1976, kol. 365-366.
Buchwald-Pelcowa P., Drukowi winniśmy oświecenie naszego wieku…Rola książki w drodze ku Oświeceniu, Warszawa 2003.
Buchwald-Pelcowa P., Wstęp, w: Psałterz Dawidów przekładania Jana Kochanowskiego, Warszawa 1985, s. I-VIII.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 12, Kraków 1891.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 21, Kraków 1906.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 25, Kraków 1913.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 27, Kraków 1929.
Estreicher K., Bibliografia polska, t. 33, Kraków 1939.
Imańska I., Toruńskie aukcje książek w XVIII wieku, Toruń 2007.
Imańska I., Sprawy książki w listach do Józefa Andrzeja Załuskiego od jego korespondentów z Prus Królewskich, w: Bracia Załuscy: ich epoka i dzieło. Zbiór studiów, red. D. Dukwicz, Warszawa 2011, s. 146-162.
Jaworek A., Janssonius, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972.
Mocarski Z., Książka w Toruniu do roku 1793. Zarys dziejów, Toruń 1934.
Nowak Z., Gdańska drukarnia Guillemota-Hünefelda w służbie polskiej reformacji (1603-1652), w: Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem. Szkice z dziejów i kultury książki w Prusach Królewskich od XV do XVIII wieku, Gdańsk 2008, s. 165-190.
Nowak z., Wytwarzanie książek w Gdańsku w XVI i XVII wieku, w: Po starą księgę sięgam ze wzruszeniem. Szkice z dziejów i kultury książki w Prusach Królewskich od XV do XVIII wieku, Gdańsk 2008, s. 139-154.
Pauli L., Zdrójkowski Z., Jan Henryk Hauenstein (1695?-1734) szlachcic łużycki, ławnik nowomiejski toruński, wydawca źródeł prawa chełmińskiego, „Rocznik Toruński”, 18 (1988) s. 153-157.
Picur J., O zbiorze Statuta y przywileye koronne z łacińskiego języka na polskie przełożone, nowym porządkiem zebrane, autorstwa Jana Herburta, „Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis”, 6 (2017) no 1, s. 167-192.
Rudnicka J., Bibliografia katalogów księgarskich wydanych w Polsce do końca wieku XVIII, Warszawa 1975.
Staszewski J., Kunigk Jan Jerzy, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 16, red. E. Rostworowski, Wrocław i in. 1971, s. 196-197.
Tazbir J., Skarga Piotr, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 38, red. H. Markiewicz, Warszawa-Kraków 1997-1998, s. 35-43.
Zdrójkowski Z., Zarys dziejów prawa chełmińskiego 1233-1862, Toruń 1983.
Instytut Badań Informacji i Komunikacji; Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
prof. nauk humanistycznych
https://orcid.org/0000-0003-0253-7170
