Kościół i parafia w Świątkach w świetle najstarszych źródeł i protokołu powizytacyjnego z 1567 roku
Andrzej Kopiczko ks.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-9834-2433
Abstrakt
W artykule przedstawiono genezę parafii w Świątkach oraz jej rozwój do drugiej połowy XVI wieku. Na podstawie najstarszych źródeł archiwalnych opisano uposażenie, pierwszych duszpasterzy i wioski przypisane do miejscowego kościoła. Zwrócono również uwagę na patrocinium św. Kosmy i Damiana, które na Warmii występuje tylko przy tej świątyni. Najwięcej jednak informacji wydobyto z najstarszego protokołu powizytacyjnego, który sporządził w 1567 r. kanonik Samson Worein. Opisał on dokładnie wyposażenie kościoła, w tym także księgozbiór, zaprezentował proboszcza Georgiusa Schrötera i nauczyciela, przedstawił porządek nabożeństw. Interesującym dodatkiem jest także wzmianka o szlachcicu, dowódcy wojsk biskupich, Davidzie Braxeinie, który utracił wiarę, ale ostatecznie został pochowany w miejscowym kościele. Zebrane materiały są cennym źródłem do dziejów tej parafii, ale też szerzej Warmii, form duszpasterstwa, stosunków gospodarczych i ówczesnych uwarunkowań społecznych, zwłaszcza wynikających z wpływów nowego wyznania – luteranizmu.
Słowa kluczowe:
Świątki; Warmia; kościoły; zabytki; duszpasterstwo; wizytacjaBibliografia
Bender J., Topographisch-historische Wanderungen durch das Passargegebiet, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, 9 (1891) S. 1-82.
Biolik M., Nazwy wód płynących na Warmii i Mazurach powiązane etymologicznie z wyrazem „młyn”, niem. „Mühle”, Prace Językoznawcze, 17 (2015) Nr. 2, S. 5-19.
Boetticher A., Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreußen, T. 4: Ermland, Königsberg 1894.
Chronik des Vereins, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, 11 (1894), S. 332-334.
Chronik des Vereins, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, 23 (1929) S. 223-226.
Heiligenthaler Kirchenvisitation anno 1567, „Ermländisches Kirchenblatt”, (1937) S. 152.
Jankelaitienė I., Prūsų limnonimų struktūra ir kilmė, Wilno 2007.
Kolberg J., Ermland im Kriege des Jahres 1520, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, 15 (1905), S. 209-390.
Kopiczko A., Duchowieństwo katolickie diecezji warmińskiej w latach 1525-1821, Bd. 2: Register, Olsztyn 2000.
Kopiczko A., Katalog duchowieństwa katolickiego w diecezji warmińskiej (do 1945 roku), Olsztyn 2003.
Olczyk A., Sieć parafialna biskupstwa warmińskiego do roku 1525, Lublin 1961.
Röhrich V., Die Kolonisation des Ermlandes, „Zeitschrift für die Geschichte und Al-tertumskunde Ermlands”, 18 (1913) S. 243-394.
Röhrich V., Die Kolonisation des Ermlandes, „Zeitschrift für die Geschichte und Al-tertumskunde Ermlands”, 13 (1901) S. 742-980.
Schmauch H., Die Wiederbesiedlung des Ermlandes im 16. Jahrhundert, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, 23 (1929) S. 537-732.
Szorc A., Dominium warmińskie. Przywilej i prawo chełmińskie na tle ustroju Warmii 1243-1772, Olsztyn 1990.
Thiel A., Wehrverfassung und Wehrverhältnisse des alten Ermland. Musterungs -Ordnung und Musterzettel desselben vom Jahre 1587, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, 6 (1877) S. 184-227.
Tidick E., Beiträge zur Geschichte der Kirchenpatrozinien im Deutschordenslande Preußen bis 1525, „Zeitschrift für die Geschichte und Altertumskunde Ermlands”, 22 (1926) S. 343-464.
Zur Baugeschichte der Kirchen Ermlands, „Der neuen Preußischen Provinzial-Blätter”, 9 (1864) S. 467-474.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie https://orcid.org/0000-0002-9834-2433
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
