Pietas Et Litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa
Abstrakt
Artykuł nawiązuje do wystawy Pietas et litterae w Galerii ,,Dawna Synagoga” w Nowym Sączu, na której prezentowano ocalałe pamiątki z kolegium pijarów w Podolińcu. Większość prezentowanych eksponatów po raz pierwszy od wieków opuściło na czas wystawy miejsca swego przechowywania. Wśród nich znalazły się m.in. dyplomy pergaminowe, rękopiśmienne kroniki kolegium, księgi rejestrujące uczniów, zakonników i nowicjuszy, księgi zmarłych wykładowców, stare druki i książki wydane w XIX wieku, portrety profesorów podolinieckich, fundatora klasztoru i kolegium w Podolińcu, Stanisława Lubomirskiego oraz obrazy z cyklu ,,Żywot św. Józefa Kalasantego”, a także szaty liturgiczne, pieczęć z wyobrażeniem Nawiedzenia Maryi Panny, paramentarz – malowana szafa na szaty i przybory liturgiczne, mapa Węgierskiej Prowincji Pijarskiej, malowany widok Podolińca z 1836 r. oraz świadectwa szkolne ucznia kolegium Jana Kalety. Prezentowane na wystawie eksponaty wypożyczone zostały m.in. z Centralnego Archiwum Węgierskiej Prowincji Pijarskiej w Budapeszcie, Muzeum Lubowniańskiego w Starej Lubowni, Archiwum i Biblioteki Pijarów w Krakowie, Muzeum Narodowego w Krakowie, Sądeckiej Biblioteki Publicznej im. Józefa Szujskiego, Kolegium Pijarów w Prewidzy, parafii rzymskokatolickich w Podolińcu i Toporcu, a także ze zbiorów prywatnych Ludwika Kalety z Podolińca.
Słowa kluczowe:
Podoliniec, św. Józef Kalasanty, pijarzy, kolegium pijarów, szkolnictwo, RĘKOPISY, starodrukiBibliografia
Adamczyk M.J., Szkoły pijarskie w Podolinie i ich związki z Polską 1643-1848, Wrocław 1995.
Barycz H., Frankowic Marcin Ignacy, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 7, red. W. Konopczyński, Kraków 1948-1958, s. 93.
Bazydło J., Frankowic Marcin, w: Encyklopedia katolicka, t. 5, red. L. Bieńkowski, Lublin 1989, kol. 688.
Bogdziewicz H., Pijarzy, w: Encyklopedia katolicka, t. 15, red. E. Gigilewicz, Lublin 2011, kol. 571-576.
Brzuszek B. , Machowski Wawrzyniec Cyprian od św. Wawrzyńca, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 3, red. H.E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 15.
Brzuszek B., Madejski Idzi, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 3, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 31-33.
Buba J., Madejski Józef Kazimierz, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 19, red. E. Rostworowski, Wrocław 1974, s. 116-117.
Buba J., Madejski Józef Kazimierz, w: Encyklopedia Katolicka, t. 11, red. E. Ziemann, Lublin 2006, kol. 774.
Chalupecký I., Kolegium Pijarów w Podolińcu miejscem przenikania się kultur między Polską a Słowacją, w: Spisz – wielokulturowe dziedzictwo, red. A. Kroh, Sejny 2000,s. 77-87.
Daniluk M., Józef Kalasanty, w: Encyklopedia Katolicka, t. 8, red. B. Migut, Lublin 2000, kol. 117-119.
Długosz J., Mecenat kulturalny i dwór Stanisława Lubomirskiego wojewody krakowskiego, Wrocław 1972.
Długosz J., Sądeczanie w kolegium pijarów w Podolińcu 1643-1670, ,,Rocznik Sądecki”, 21 (1993) s. 73-88.
Długosz J., Uczniowie kolegium pijarskiego w Podolińcu w latach 1643-1670, ,,Rocznik Zakładu Narodowego im. Ossolińskich”, 7 (1972) s. 235-256.
(ek), Pijarzy w Podolińcu, ,,Spotkania z Zabytkami”, 29 (2005) nr 7 (221), s. 37-38.
Giner Guerri S., San José de Calasanz, maestro y fundador, Madrid 1992.
Giner Guerri S., Święty Józef Kalasancjusz, przeł. J. Tarnawski, Kraków 1994.
Gotkiewicz M., Trzy wieki kolegium podolinieckiego (1642-1942), ,,Nasza Przeszłość”, 15 (1962) s. 83-113.
Górski T., Papczyński Jan, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 25, red. E. Rostworowski, Wrocław 1980, s. 159-161.
Gryglewicz F., Alber Janos Nepomuk, w: Encyklopedia katolicka, t. 1, red. F. Gryglewicz, Lublin 1989, kol. 298.
Grzybowski M., Kraus Michał od Nawiedzenia NMP, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 2, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 416-417.
Hahn W., Pijarski teatr szkolny w Polsce, ,,Nasza Przeszłość”, 15 (1962) s. 199-215.
Janeczek S., Konarski Stanisław, w: Encyklopedia katolicka, t. 9, red. B. Migut, Lublin 2002, kol. 532-536.
Kawalec A., Ksiądz Franciszek Siarczyński. Życie i działalność, Wrocław 2007.
Koltai A., Historia podolinieckiego archiwum pijarskiego, w: Pietas et litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa. Katalog wystawy, red. M. Marcinowska, Nowy Sącz 2004, s. 20-24.
Koltai A., Malarstwo, w: Pietas et litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa. Katalog wystawy, red. M. Marcinowska, Nowy Sącz 2004, s. 114.
Kopaliński W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych z almanachem, Warszawa 2000.
Korzon K., Siarczyński Franciszek, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 36, red. H. Markiewicz, Warszawa-Kraków 1995-1996, s. 447-450.
Kosmowski J., Papczyński Stanisław, w: Encyklopedia katolicka, t. 14, red. E. Gigilewicz, Lublin 2010, kol. 1262.
Leszczyński R., Kraus Michał, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 15, red. E. Rostworowski, Wrocław 1970, s. 239-241.
Leszczyński R., Machowski Wawrzyniec, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 19, red. E. Rostworowski, Wrocław 1974, s. 1.
Leszczyński R., Siarczyński Franciszek, w: Encyklopedia katolicka, t. 18, red. E. Gigilewicz, Lublin 2013, kol. 112-113.
Marcinowska M., Lubomirscy. Starostowie sądeccy i spiscy, Nowy Sącz 1998.
Marcinowska M., Początki zakonu pijarów i znaczenie kolegium w Podolińcu, w: Pietas et litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa.
Katalog wystawy, red. M. Marcinowska, Nowy Sącz 2004, s. 11-12.
Michalski J., Konarski S., w: Polski Słownik Biograficzny, t. 13, red. E. Rostworowski, Wrocław 1967-1968, s. 471-477.
Murawiec W., Frankowic Marcin Ignacy, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 1, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1981, s. 484-485.
Murawiec W., Konarski Hieronim Stanisław, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 2, red. H. E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 335-341.
Pietas et litterae. Wpływ kolegium pijarów w Podolińcu na rozwój dawnego szkolnictwa. Katalog wystawy, red. M. Marcinowska, Nowy Sącz 2004.
Pitala A., Pijarskie zakłady kształcenia nauczycieli w dawnej Polsce - profesoria, w: Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII-XIX wieku, red. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa-Kraków 1993, s. 391-408.
Salaterski S., Kolegiata i kapituła św. Małgorzaty P. M. w Nowym Sączu (1448-1791), Nowy Sącz 1997.
Schreier Norbert, w: Słowacki Słownik Biograficzny, t. 5, Martin 1992, s. 238.
Skałkowski A.M., Dmochowski Franciszek Ksawery, w: Polski Słownik Biograficzny, t. 5, red. W. Konopczyński, Kraków 1939-1946, s. 203-205.
Smolarek D., Katalog tematyczny muzykaliów z klasztoru pijarów w Podolińcu, Lublin 2009.
Smolarek D., Polonica w muzykaliach klasztoru w Podolińcu, ,,Muzyka”, 52 (2007) nr 1, s. 71-116.
Smolarek D., Śpiewnik ,,Cantus Catholici” z kolegium pijarów w Podolińcu, ,,Annales Lublinenses pro Musica Sacra”, 5 (2014) nr 5, s. 63-88.
Sobolewska Strzelczak B., Początki szkolnictwa pijarskiego. Inspiracje dla współczesnej teorii i praktyki pedagogicznej, ,,Perspectiva. Legnickie Studia Teologiczno-Historyczne”, 12 (2013) nr 2 (23), s. 159-168.
Spinelli M., Święty Józef Kalasancjusz. Twórca szkoły powszechnej, przekł. J. Partyka, Kraków 2009.
Śrutwa J., Dmochowski Franciszek, w: Encyklopedia katolicka, t. 3, red. R. Łukaszczyk, L. Bieńkowski, F. Gryglewicz, Lublin 1989, kol. 1360.
Taraszkiewicz J., Nauczanie historii i geografii w kolegiach pijarskich w Polsce do 1740 roku, w: Wkład pijarów do nauki i kultury w Polsce XVII-XIX w., red. I. Stasiewicz-Jasiukowa, Warszawa-Kraków 1993, s. 469-475.
Wałaszek J., Św. Stanisław Papczyński – życie i dzieło, ,,Almanach Sądecki”, 25 (2016) nr 3/4 (96/97), s. 18-30.
Wierzbicka B., Zagadnienie frekwencji w kolegium oo. Pijarów w Podolińcu (1686-1717), ,,Zeszyty Sądecko-Spiskie”, 2 (2007) s. 96-100.
Wierzbicki P., Mieszkańcy Nowego Targu i pobliskich miejscowości w kolegium Ojców Pijarów w Podolińcu na przełomie XVII i XVIII w., ,,Almanach Nowotarski”, 12 (2008) s. 39-49.
Wierzbicki P., Szlachta w kolegium oo. Pijarów w Podolińcu (1696-1711), ,,Zeszyty Sądecko-Spiskie”, 2 (2007) s. 38-70.
Wyczawski H.E., Siarczyński Franciszek Ludwik, w: Słownik Polskich Teologów Katolickich, t. 4, red. H.E. Wyczawski, Warszawa 1983, s. 53-59.
Zatorska J., Pijarzy w Nowym Sączu, ,,Mówią Wieki”, (2004) nr 12/04 (504), s. 5.
