Kancelaria parafialna w zaborze austriackim i jej dokumentacja na przełomie XIX I XX wieku
Grzegorz Bujak ks.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , PolskaAbstrakt
Kościół katolicki spełniał ważne zadania w strukturze administracyjnej monar-chii habsburskiej. Były one realizowane w oparciu o sieć parafialną i przepisy państwowe oraz kościelne. Dla ich realizacji niezbędna była sprawnie działająca kancelaria parafialna, która w odpowiednich formach rejestrowała zróżnicowane informacje dotyczące życia wiernych i działalności duszpasterskiej. W artykule zostały przedstawione zasady organizacji kancelarii, registratury i archiwum w parafiach katolickich na terenie zaboru austriackiego w szczytowym okresie ich rozwoju na przełomie XIX w XX wieku. Zostały omówione cele i sposoby prowadzenia ksiąg metrykalnych i innych form dokumentacji parafialnej oraz zasady korespondencji urzędowej. Podstawą opracowania był podręcznik prowadzenia kancelarii parafialnej dla duchowieństwa, autorstwa ks. Alojzego Jougana, profesora uniwersytetu we Lwowie z 1912 r., w którym omówione zostały formalno-prawne i praktyczno-duszpasterskie zasady prowadzenia kancelarii parafialnej.
Słowa kluczowe:
kancelaria parafialna, archiwum parafialne, księgi parafialne, Kościół w zaborze austriackimBibliografia
Dohnalik J., Forma kanoniczna zawarcia małżeństwa – spojrzenie historyczne i postulat reform, „Annales Canonici”, 14 (2018) z. 11, s. 183-202. (Crossref)
Gawrysiakowa J., Grupy wyznaniowe ludności w Lubelskiem w XIX wieku, Lublin 1992.
Karabowicz A., Małżeństwo cywilne z konieczności (Notzivilehe) w Galicji w latach 1868-1918, w: Prawo blisko człowieka. Z dziejów prawa rodzinnego i spadkowego, red. M. Mikuła, Kraków 2008, s. 59-70.
Krętosz J., Józefiński proces budowy Kościoła państwowego na terenie monarchii habsburskiej w okresie rządów cesarza Józefa II (1780-1790), „Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne”, 29 (1996) s. 41-67.
Kufel R., Kancelaria, registratura i archiwum parafialne na ziemiach polskich od XII do początków XXI wieku, Zielona Góra 2011.
Kumor B., Metryki parafialne w archiwach diecezjalnych, „Kwartalnik Historii Kultury Materialnej”, (1966) nr 14, z. 1, s. 65-75.
Kumor B., Przepisy państwowe i kościelne dotyczące metryk kościelnych w zaborze austriackim (1800-1914), „Przeszłość Demograficzna Polski”, 7 (1975) s. 93-107.
Moskal T., Historia ksiąg metrykalnych kościoła katolickiego na ziemiach polskich, „Archiwariusz. Biuletyn Archiwum Archidiecezjalnego w Poznaniu”, (2005) nr 1, s. 55-82.
Piegzik A., Przeszkody małżeńskie w ustawodawstwie dzielnicowym II RP, „Folia Iuridica Universitatis Vratislaviensis”, 5 (2016) nr 1, s. 25-50.
Rachwał P., Księgi metrykalne z czasów zaboru austriackiego w archiwach parafialnych w Lubelskiem – regulacje prawne, stan zachowania, „Rocznik Lubelskiego Towarzystwa Genealogicznego”, 6 (2015) s. 306-325.
Rachwał P., Ruch naturalny ludności rzymskokatolickiej w Lubelskiem w świetle rejestracji metrykalnej z lat 1582-1900, Lublin 2019.
Walicki B., Fundacja mszalna pamięci ks. Stanisława Nyrkowskiego, „Rocznik Kol-buszowski”, 13 (2013) s. 103-114.
Wyczawski H., Przygotowania do studiów w archiwach kościelnych, Kalwaria Zebrzydowska 1989.
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
