Początki i rozwój bibliografii osobowych Mikołaja Kopernika (1473-1543) na gruncie polskim w latach 1873-2003
Artur Znajomski
Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-9895-5184
Abstrakt
W artykule podjęto próbę pokazania rozwoju bibliografii osobowych Mikołaja Kopernika. Badaniami objęto bibliografie sensu stricto, wydane w Polsce w latach 1873-2003. Zasadniczy materiał źródłowy stanowiło 29 zestawień, zgromadzonych na podstawie retrospektywnych i bieżących polskich bibliografii ogólnych i specjalnych oraz katalogów bibliotecznych. W trakcie przeprowadzonych analiz skoncentrowano się na omówieniu genezy i okoliczności powstania poszczególnych bibliografii. Zwrócono również uwagę na ich autorów, dobór i selekcję materiału oraz metodę opracowania, w tym zwłaszcza układ zrębu głównego, szeregowanie wewnętrzne oraz aparat informacyjno-pomocniczy. Podjęte badania dowiodły, że pierwsze bibliografie osobowe M. Kopernika zostały zainicjowane na gruncie polskim przez ks. Ignacego Polkowskiego w 1873 roku z pobudek patriotycznych. Dalszy ich rozwój, wyznaczony kolejnymi ważnymi rocznicami związanymi z życiem i działalnością naukową autora De revolutionibus orbium coelestium odbywał się w dwudziestoleciu międzywojennym i w latach powojennych, osiągając apogeum na początku lat 70. XX wieku. Bezpośrednią przyczyną rozkwitu bibliografii w tym czasie była 500. rocznica urodzin astronoma, świętowana w 1973 roku. W późniejszym okresie nie zaniechano prac nad bibliografiami kopernikańskimi, ale ich rozwój nie był już tak intensywny.
Słowa kluczowe:
Mikołaj Kopernik, bibliografie osobowe, historia, dobór i selekcja materiału, układ bibliografii, spisy pomocnicze bibliografiiBibliografia
Źródła archiwalne
Książnica Cieszyńska w Cieszynie
Macierz Ziemi Cieszyńskiej.
Korespondencja Ludwika Brożka.
Zbiór nieopracowany.
List Henryka Baranowskiego do L. Brożka z 26.03.1953 r.
List H. Baranowskiego do L. Brożka z 18.10.1954 r.
Źródła drukowane
A. B. [Bukowski Andrzej], Nowe publikacje (dotyczące Mikołaja Kopernika), „Rocznik Gdański”, 32 (1972) z. 2, s. 242-244.
Baranowski Henryk, Bibliografia kopernikowska 1509-1955, Warszawa 1958.
Baranowski Henryk, Bibliografia kopernikowska II 1956-1971, Warszawa 1973.
Baranowski Henryk, Bibliografia kopernikowska III 1972-2001, Toruń 2003.
Baranowski Henryk, Bibliography of Polish Works on Copernicus. /Selection of Works Published between 1946 and 1969/, w: Nicolaus Copernicus, Warsaw 1970, s. 13-31.
Baranowski Henryk, Copernican Bibliography. Selected Materials for the Years 1972-1975, w: Nicolas Copernicus. Qincentenary Celebrations Final Report, ed. com. J. Bukowski i in., Wrocław 1977, s. 179-201.
Baranowski Henryk, Mikołaj Kopernik – ekonomista. Bibliografia, „Ekonomista”, (1953) nr 4, s. 251-255.
„Bibliografia Bibliografii Polskich” za lata 1986-1994, Warszawa 1986-1994.
Bibliografia literatury polskiej „Nowy Korbut”, red. K. Budzyk, t. 2, Piśmiennictwo staropolskie. Hasła osobowe A-M, oprac. zespół pod kier. R. Pollaka, Warszawa-Kraków
„Bibliografia Zawartości Czasopism” za lata 2008-2022, Warszawa 2008-2022.
Bieńkowa Maria Barbara, Eychlerowa Barbara, Bibliografia bibliografii polskich 1961-1970, Warszawa 1992.
Boehm Jan, Bibliografią utworów muzycznych o tematyce kopernikowskiej skomponowanych do 1974 roku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, (1975) nr 2, s. 245-255.
Brożek Ludwik, Bibliografia kopernikowska 1923-1948, „Przegląd Zachodni”, 5 (1949) nr 7/8, dod. „Bibliografia Zachodnia”, s. 1-30.
Bruchnalski Wilhelm, Bibliografia kopernikowska 1509-1923 r., w: Mikołaj Kopernik. Księga zbiorowa, Lwów 1924, s. 209-246.
Frudko Teresa, Mikołaj Kopernik w literaturze pięknej, Olsztyn [1971?].
Hahn Wiktor, Bibliografia bibliografii polskich do 1950 roku, Wrocław 1966.
Huppenthal Janina, Mikołaj Kopernik (1473-1543). Poradnik bibliograficzny, Warszawa, Toruń 1973.
Jap, Bibliografia dotycząca pochodzenia i narodowości Mikołaja Kopernika, „Kwartalnik Opolski”, 19 (1973) nr 1/2, s. 174-190.
Jaworska Janina, Bibliografia, w: Wstrzymał Słońce, ruszył Ziemię, red. A. Grzejewska, Warszawa 1972, s. 189-194.
Jaworska Janina, Mikołaj Kopernik. Wybór bibliograficzny, w: 500 rocznica urodzin Mikołaja Kopernika. Informator dla pracowników kulturalno-oświatowych, red. K. Kołaczyk, Łódź 1971, s. 29-57.
Kubach Fritz, Kleine Kopernikus-Bibliographie, w: Nikolaus Kopernikus, München 1943, s. 286-304, 374-375.
Łukowiak Danuta, Mikołaj Kopernik. Materiały bibliograficzne dla nauczyciela i ucznia, Poznań 1971.
Mikołaj Kopernik 500 rocznica urodzin. Bibliografia selekcyjna, Lublin 1972.
Moskal Feliks, Wybór bibliografii kopernikowskiej, w: Mikołaj Kopernik. Materiały na obchody kopernikowskie dla szkół i placówek pozaszkolnych, Bydgoszcz 1972, s. 22-27.
Paprzycki Jerzy, Filmy oświatowe poświęcone Mikołajowi Kopernikowi, w: Mikołaj Kopernik. Materiały na obchody kopernikowskie dla szkół i placówek pozaszkolnych, Bydgoszcz 1972, s. 28-32.
Pasławska Paulina, Mikołaj Kopernik. (Wybór materiałów do bibliografii z lat 1945-1970), „Biuletyn Informacyjny Wojewódzkiego Domu Kultury w Rzeszowie”, (1971) nr 1/2, s. 111-130.
Polkowski Ignacy, Bibliografia Kopernika, w: I. Polkowski, Żywot Mikołaja Kopernika, Gniezno 1873, s. 347-363.
Polkowski Ignacy, Bibliografia Kopernika, w: I. Polkowski, Żywot Mikołaja Kopernika, wyd. 2, Gniezno 1873, s. 335-356.
„Przewodnik Bibliograficzny. Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej” za lata 2008-2019, Warszawa 2008-2020.
Sawoniak Henryk, Bibliografia bibliografii polskich 1951-1960, Wrocław 1967. sm [Smolarz Jan], Mikołaj Kopernik 1473-1973, „Biblioteczna Służba Informacyjna Województwa Lubelskiego”, 16 (1972) nr 1, s. 20-27.
Smolarz Jan, Mikołaj Kopernik 1473-1973, „Biblioteczna Służba Informacyjna Województwa Lubelskiego”, 15 (1971) nr 1, s. 7-17.
Twardowska Maria, Bibliografia kopernikowska. Wybór uzupełniający, „Biuletyn Pedagogiczny”, (1972) nr 3/4, s. 40-42.
Uniejewska Hanna, Mikołaj Kopernik – wielki humanista i ekonomista. Wybór piśmiennictwa, „Ekonomista”, (1973) nr 4, s. 853-861.
„Urzędowy Wykaz Druków Wydanych w Rzeczypospolitej Polskiej. Przewodnik Bibliograficzny” za lata 2020-2022, Warszawa 2020-2022.
Wiaczkis Otolia, Mikołaj Kopernik (Dzieła i opracowania), „Informator Bibliotekarza i Księgarza”, (1973) s. 162-168.
Wojtkiewicz Maria, Materiały bibliograficzne o Mikołaju Koperniku. Wybór, „Kwartalnik Nauczyciela Opolskiego”, 15 (1973) nr 2/3, s. 49-52.
Wołczek Olgierd, Mikołaj Kopernik (1473-1543), w: O. Wołczek, Wśród planet i gwiazd. Poradnik bibliograficzny dla młodzieży od 12 lat, Warszawa 1973, s. 11-15.
Żebrawski Teofil, Bibliografii piśmiennictwa polskiego z działu matematyki i fizyki oraz ich zastosowań, Kraków 1873.
Opracowania
Baranowski Henryk, Bibliografia kopernikowska 1509-1953, „Sprawozdanie Towarzystwa Naukowego w Toruniu”, 7 (1953) z. 1/4, s. 75-76.
Bender Ryszard, Polkowski Ignacy, w: Polski słownik biograficzny, t. 27, red. W. Konopczyński, Wrocław 1983, s. 322-324.
Birkenmajer Ludwik, Wiadomość o postępie prac komisji akademickiej, zajmującej się wydaniem dzieł, biografii i bibliografii Mikołaja Kopernika, „Wiadomości Matematyczne”, 1 (1897) z. 4/5, s. 178-182.
Bruchnalski Wilhelm Adolf, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972, s. 91-92.
Chojnacki Władysław, Dr Ludwik Brożek (1907-1976), „Rocznik Cieszyński”, 4/5 (1983) s. 235-240.
Chojnacki Władysław, Wspomnienie o Ludwiczku – przyjacielu, „Biuletyn Ludoznawczy”, 8 (1978) s. 34-49.
Feldmanowski Hieronim, Ksiądz Ignacy Polkowski jako promotor jubileuszu kopernikowego, „Tygodnik Illustrowany”, 11 (1873) nr 271, s. 117-118.
Feuillebois Geneviève, [rec.]: Baranowski Henryk, Bibliografia kopernikowska 1509-1955, Warszawa 1958, „Bulletin des Bibliothèques de France”, 6 (1959) nr 9, s. 381-383.
Gramatowski Wiktor, Polkowski Ignacy, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972, s. 696-697.
Homo bibliographicus. Henryka Baranowskiego zmagania z bibliografią, red. A. Domański, M.A. Supruniuk, Toruń 2001.
Jarzębowski Leonard, [rec.]: Baranowski Henryk, Bibliografia kopernikowska 1509-1955, Warszawa 1958, „Zapiski Historyczne”, 25 (1960) z. 3/4, s. 166-169.
Kleiner Juliusz, Wilhelm Bruchnalski, „Pamiętnik Literacki”, 36 (1946) nr 1/2, s. 48-59.
Koźmian Danuta, Samuel Dickstein jako organizator życia naukowego w Królestwie Polskim w drugiej połowie XIX i na początku XX wieku, w: Polskie dziedzictwo edukacyjne od XVI do XX wieku – ciągłość i zmiana. Zbiór studiów ofiarowanych profesorowi Lechowi Mokrzeckiemu z okazji jubileuszu 80. urodzin, red. R. Grzybowski, K. Jakubiak, M. Brodnicki, T. Maliszewski, Toruń 2015, s. 416-426.
Kracik Jan, Polkowski Ignacy, w: Słownik polskich teologów katolickich, t. 3, red. H.E. Wyczawski, Warszawa 1982, s. 399-406.
-m- [Oszelda Władysław], Bibliografia kopernikowska 1923-1948, [rec.]: Brożek Ludwik, Bibliografia kopernikowska 1923-1948, „Przegląd Zachodni”, 5 (1949) nr 7/8, dod. „Bibliografia Zachodnia”, s. 1-30; „Zwrot”, 1 (1949) nr 1, s. 16.
Matczuk Alicja, Teofil Żebrawski (1800-1887) jako bibliograf, „Kwartalnik Historii Nauki i Techniki”, 42 (1997) nr 3/4, s. 119-138.
Miękina-Pindur Jadwiga, Ludwik Brożek bibliograf – w świetle Bibliografii kopernikowskiej za lata 1923-1948 (Komunikat), w: Z dziejów książki i prasy na Śląsku w XIX i XX wieku. Wybrane zagadnienia, red. K. Heska-Kwaśniewicz, Katowice 1999, s. 98-109.
Polkowski Ignacy, Czterowiekowy jubileusz urodzin Mikołaja Kopernika w Toruniu dnia 19. lutego 1873 roku, Toruń 1873.
[Polkowski Ignacy], Słów kilka w sprawie uczczenia Mikołaja Kopernika, Poznań 1870.
Poznański Marceli, Bibliografie kopernikowskie, „Bibliotekarz”, 20 (1953) nr 3, s. 89-92.
Rzadkowolska Magdalena, Brożek Ludwik, w: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement III, red. H. Tadeusiewicz, Warszawa 2010, s. 28-30.
Supruniuk Anna, Supruniuk Mirosław A., Bibliotekarz i bibliograf. Pół wieku pracy dra Henryka Baranowskiego na UMK, „Głos Uczelni”, 3 (1994) nr 1, s. 6.
Szymański Józef, Teofil Wincenty Żebrawski (1800-1887), „Zeszyty Wojnickie”, 3 (1994) nr 3, s. 1-4.
Szymiczek Franciszek, Ludwik Brożek (1907-1976), „Studia Śląskie. Seria Nowa”, 33 (1978) s. 199-211.
Świerzewski Stefan, Czterechsetna rocznica urodzin Mikołaja Kopernika w świetle korespondencji Ignacego Polkowskiego z Józefem Ignacym Kraszewskim, „Studia Warmińskie”, 11 (1974) s. 465-489.
Treiderowa Anna, Żebrawski Teofil, w: Słownik pracowników książki polskiej, red. I. Treichel, Warszawa 1972, s. 1032.
Urbańska Tatiana, Twórczość bibliograficzna Ludwika Brożka, w: Ludwik Brożek „Śląski Estreicher”, red. J. Miękina-Pindur, Cieszyn 1998, s. 17-60.
Uroczystości we Lwowie, „Gazeta Lwowska”, 113 (1923) nr 40, s. 4. (w), Odszedł wielki bibliograf, „Głos Uczelni”, 20 (2011) nr 3, s. 23.
Wilińska Zofia, Jaworska Janina, w: Słownik pracowników książki polskiej. Suplement, red. I. Treichel, Warszawa-Łódź 1986, s. 81-82.
Wojtkowski Andrzej, Towarzystwo Przyjaciół Nauk w Poznaniu w latach 1857-1927, Poznań 1928.
Zaborska Urszula, Doktor Henryk Baranowski (1920-2011), „Zapiski Historyczne”, 76 (2011) z. 2, s. 163-170.
Zakrzewski Tadeusz, Toruńskie uroczystości kopernikowskie 1873 r., „Rocznik Toruński”, 8 (1973) s. 21-69.
Znajomski Artur, Henryk Baranowski (1920-2011) jako twórca bibliografii lokalnych, „Toruńskie Studia Bibliologiczne”, (2020) nr 1, s. 141-173. (Crossref)
Znajomski Artur, Pokłosie bibliograficzne uroczystości patriotycznych organizowanych na ziemiach polskich w okresie zaborów, „Bibliotheca Nostra”, (2018) nr 1, s. 11-26.
Uniwersytet Marii Skłodowskiej-Curie w Lublinie https://orcid.org/0000-0002-9895-5184
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
