Organy w kościołach dekanatu klimontowskiego diecezji sandomierskiej. Instrumenty niezachowane w świetle źródeł archiwalnych
Maria Szymanowicz
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-7102-1675
Abstrakt
Niniejszy artykuł powstał na podstawie XVIII-, XIX- i XX-wiecznych źródeł przechowywanych w archiwach w Krakowie, Sandomierzu i Radomiu. Analiza uzyskanych danych pozwoliła na wysnucie następujących wniosków. Na terenie dekanatu klimontowskiego w 10 kościołach stwierdzono istnienie 16 niezachowanych instrumentów. W większości były to niewielkie pozytywy, 3-10 głosów, z jedną klawiaturą ręczną. Wyjątek stanowiły 16-głosowe organy w kościele parafialnym w Goźlicach. Wszystkie instrumenty znajdowały się na chórze muzycznym. Pełniły nie tylko funkcję muzyczną; malowane i zdobione snycersko, stanowiły ważny element wystroju świątyń. Znane jest tylko jedno nazwisko organmistrza, był nim Grudecki [Grudziński], budowniczy organów w Goźlicach. Twórcy pozostałych niezachowanych instrumentów zostają anonimowi. Niektóre organy były w złym stanie technicznym i wymagały naprawy, a dwoje zupełnie nie nadawało się do użytku. Dwa kolejne instrumenty w Goźlicach spłonęły w czasie działań I i II wojny światowej.
Słowa kluczowe:
organy, dekanat klimontowski, diecezja sandomierskaBibliografia
Źródła
Archiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie (AKMK)
Wizytacja dekanatów: rudnickiego, miechocińskiego, koprzywnickiego i połanieckiego z 1727 r., sygn. AV 22.
Wizytacja dekanatów: koprzywnickiego, połanieckiego, rudnickiego i miechocińskiego z 1738 r., sygn. AV 25.
Wizytacja dekanatów: połanieckiego i koprzywnickiego z 1748 r., sygn. AV 46.
Wizytacja dekanatów: połanieckiego, miechocińskiego, rudnickiego i koprzywnickiego z 1764 r., sygn. AV 51.
Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w Sandomierzu (BWSDS)
Wizytacja generalna dekanatów połanieckiego, koprzywnickiego, opatowskiego, zawichojskiego z roku 1782, sygn. J 1476.
Archiwum Diecezjalne w Sandomierzu (ADS)
Akta parafii Chobrzany 1811-1833, bez sygn.
Akta parafii Chobrzany 1835-1843, bez sygn.
Akta parafii Chobrzany 1819-1859, bez sygn.
Akta parafii Chobrzany 1859-1983, bez sygn.
Akta parafii Chobrzany od 1984, bez sygn.
Akta parafii Goźlice 1797-1840, bez sygn.
Akta parafii Goźlice 1848-1983, bez sygn.
Akta parafii Goźlice od 1983, bez sygn.
Akta parafii Kleczanów 1801-1844, bez sygn.
Akta parafii Kleczanów 1844-1983, bez sygn.
Akta parafii Klimontów 1800-1844, bez sygn.
Akta parafii Mydłów 1819-1983, bez sygn.
Akta parafii Obrazów 1843-1983, bez sygn.
Akta parafii Obrazów 1984-2018, bez sygn.
Akta parafii Olbierzowice 1808-1844, bez sygn.
Akta parafii Olbierzowice 1859-1983, bez sygn.
Akta parafii Szczeglice 1815-1835, bez sygn.
Akta parafii Szczeglice 1846-1983, bez sygn.
Akta parafii Świątniki 1941-1983, bez sygn.
Akta parafii Świątniki od 1984, bez sygn.
Archiwum Państwowe w Radomiu (APR)
Akta reperacji kościoła i zabudowań plebańskich w Kleczanowie 1821-1859, sygn. RGR I 5854.
Akta reperacji kościoła w Chobrzanach [1845] 1848-1865, sygn. RGR I 5587.
Akta reperacji kościoła w Goźlicach 1824-1865, sygn. RGR I 5727.
Akta reperacji kościoła w Olbierzowicach 1821-1865, sygn. RGR I 6151.
Inwentarz kościoła parafialnego Obrazowa 1839, sygn. RGR I 6151 a.
Opracowania
Chwałek Jan, Budowa organów, Warszawa 1971.
Gołos Jerzy, Polskie organy i muzyka organowa, Warszawa 1992.
Kapeć Waldemar OP, Organy i organiści w kościołach polskich dominikanów, Lublin 1981 (mps pracy doktorskiej, Archiwum Uniwersyteckie KUL).
Kapeć Waldemar OP, Organy i organiści w polskich klasztorach dominikańskich od XIII-XX wieku, Lublin 1998.
Konopka Maria, Organy i organiści w archidiakonacie sandomierskim w XVIII w. na podstawie akt wizytacyjnych, Lublin 1983 (mps pracy magisterskiej, Archiwum Uniwersyteckie KUL).
Lipa Patryk, Niezabytkowe organy na terenie województwa świętokrzyskiego, w: Organy i ludzie II. Katalogi, opracowania, refleksje, Warszawa 2020, s. 262-340.
Patalas Aleksandra, Życie muzyczne w klasztorach dominikańskich prowincji polskiej nieutrzymujących stałych kapel, w: Życie muzyczne w klasztorach dominikańskich w dawnej Rzeczpospolitej, red. A. Patalas, Kraków 2016, s. 15-43.
Rocznik Diecezji Sandomierskiej, red. K. Kida, Sandomierz 2010.
Smulikowska Ewa, Prospekty organowe w dawnej Polsce, Wrocław 1989.
Szymanowicz Maria, Organy w kościołach dekanatu opatowskiego diecezji sandomierskiej. Instrumenty niezachowane w świetle źródeł archiwalnych, „Roczniki Humanistyczne”, 69 (2021) z. 13, s. 83-100. (Crossref)
Szymanowicz Maria, Organy w kościołach dekanatu ożarowskiego diecezji sandomierskiej. Instrumenty niezachowane w świetle źródeł archiwalnych, „Roczniki Teologiczne”, 64 (2017) z. 13, s. 117-135. (Crossref)
Szymanowicz Maria, Organy w kościołach dekanatu zawichojskiego diecezji sandomierskiej. Instrumenty niezachowane w świetle źródeł archiwalnych, „Roczniki Humanistyczne”, 67 (2019) z. 12, s. 115-130. (Crossref)
Szymanowicz Maria, Polska bibliografia organów, t. I-V, Lublin 2011-2023.
Szymanowicz Maria, Wiadomości o organach w „Kronice Diecezji Sandomierskiej” z lat 1914-1992, „Studia Organologica”, 6 (2018) s. 335-344.
Wiśniewski Jan, Dekanat sandomierski, Radom 1915.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
zm. 3 grudnia 2024 roku w Radomiu
https://orcid.org/0000-0001-7102-1675Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
