Trzy dokumenty dotyczące ziem ruskich Korony Polskiej z Archiwum Diecezjalnego w Zielonej Górze
Joanna Karczewska
Uniwersytet Zielonogórski , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2422-1962
Robert R. Kufel ks.
Archiwum Diecezjalne w Zielonej Górze , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1359-9230
Abstrakt
Artykuł omawia trzy dokumenty z XV-XVI wieku znajdujące się w Archiwum Diecezjalnym w Zielonej Górze dotyczące ziem ruskich Korony Polskiej. Do niedawna były one przechowywane w archiwum parafialnym przy sanktuarium maryjnym w Rokitnie. Na ziemie zachodnie Polski z pewnością zostały przywiezione w 1945 roku przez osadników z Kresów Rzeczypospolitej. Dokumenty mają dużą wartość informacyjną. Na ich podstawie można zrekonstruować i uzupełnić wiadomości o osadnictwie na ziemiach ruskich, o tamtejszej własności ziemskiej i organizacji parafialnej w diecezji przemyskiej. Przynoszą także informacje genealogiczne, głównie o rodzinach Herburtów i Lanckorońskich, a także wzmianki o urzędnikach na Rusi i Podolu.
Słowa kluczowe:
Ruś Koronna, Podole, dokumenty, Archiwum Diecezjalne w Zielonej GórzeBibliografia
Źródła
Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tzw. Bernardyńskiego we Lwowie, t. 5, wyd. O. Pietruski, X. Liske, Lwów 1875; t. 8, wyd. O. Pietruski, X. Liske, A. Prochaska, Lwów 1880; t. 13, wyd. O. Pietruski, X. Liske, A. Prochaska, Lwów 1888; t. 14, wyd. O. Pietruski, X. Liske, Lwów 1889.
Analecta ad historiam iuris canonici in dioecesi Premislensi, wyd. B. Ulanowski, „Archiwum Komisji Historycznej Polskiej Akademii Umiejętności”, 5 (1889).
Katalog dokumentów pergaminowych ze zbiorów Tomasza Niewodniczańskiego w Bitburgu, wyd. J. Tomaszewicz, M. Zdanek, red. W. Bukowski, Kraków 2004.
Paprocki Bartosz, Gniazdo cnoty, Kraków 1578.
Przywilej lokacyjny wsi Kraczkowej z 16 sierpnia 1369 roku, opr. K. Pomes, B. Stępień, Przemyśl 2001.
Starodawne prawa polskiego pomniki, t. 8, wyd. B. Ulanowski, Kraków 1886.
Zbiór dokumentów małopolskich, t. 4, wyd. I. Sułkowska-Kuraś, S. Kuraś, Wrocław-Warszawa 1969; t. 5, wyd. S. Kuraś, I. Sułkowska-Kurasiowa, Wrocław 1970.
Opracowania
Anusik Zbigniew, Zapomniana panna Lanckorońska. Przyczynek do genealogii kilku rodów kresowych, „Przegląd Nauk Historycznych”, 16 (2017) nr 1, s. 301-324. (Crossref)
Białkowski Leon, Podole w XVI w. Rysy społeczne i gospodarcze, Warszawa 1920.
Dunin-Borkowski Jerzy S., Rocznik szlachty polskiej, t. 2, Lwów 1883.
Dybek Elżbieta, Lokacje na prawie niemieckim w ziemi przemyskiej w latach 1345-1434, Lublin 2004.
Janeczek Andrzej, Udział szlachty w kolonizacji Rusi Koronnej: migracje rodów i ich nowa własność (XIV-XV w.). Próba ujęcia syntetycznego, w: Rody na Śląsku, Rusi Czerwonej i w Małopolsce: średniowiecze i czasy nowożytne, red. W. Zawitkowska, A. Pobóg-Lenartowicz, Rzeszów 2010, s. 59-91.
Kaniewska Irena, Podfilipski Wiktoryn, w: Polski słownik biograficzny, t. 27, red. E. Rostworowski, Kraków 1982-1983, s. 84.
Karczewski Dariusz, Uwagi o początkach osadnictwa klucza łańcuckiego (druga połowa XIV wieku), w: Narodziny Rzeczypospolitej. Studia z dziejów średniowiecza i czasów wczesnonowożytnych, t. 1, red. W. Bukowski, T. Jurek, Kraków 2012, s. 583-594.
Klebowicz Grzegorz, Organizacja parafialna diecezji przemyskiej obrządku łacińskiego w XIV-XVI wieku, Lublin 2013.
Klebowicz Grzegorz, Parafie i wspólnoty (archi)diecezji przemyskiej XIV-XXI w., Przemyśl 2020.
Korolko Mirosław, Seminarium Rzeczypospolitej Królestwa Polskiego. Humaniści w kancelarii królewskiej Zygmunta Augusta, Warszawa 1991.
Kucaba Beata, Zarys dziejów parafii w Kraczkowej, w: 630 lat Kraczkowej 1369-1999, red. G. Kisałowa, Kraczkowa 1999, s. 215-240.
Kufel Robert R., Słownik biograficzny księży pracujących w Kościele gorzowskim 1945-1956, t. 4, Zielona Góra 2019.
Kurtyka Janusz, Osadnictwo średniowieczne. Początki osady i miasta, w: Dzieje Rzeszowa, t. I, red. F. Kiryk, Rzeszów 1994, s. 97-166.
Kurtyka Janusz, Podole w czasach jagiellońskich, Kraków 2011, s. 257-293.
Kurtyka Janusz, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Kraków 1997.
Lepszy Karol, Golski Stanisław, w: Polski słownik biograficzny, t. 8, red. K. Lepszy, Wrocław-Kraków-Warszawa 1959-1960, s. 230-231.
Łaszczyńska Olga, Ród Herburtów w wiekach średnich, Poznań 1948.
Maleczyński Karol, Urzędnicy grodzcy i ziemscy lwowscy w latach 1352-1783, Lwów 1938.
Marzec Andrzej, Bieleccy z Biłki. Z dziejów drobnej szlachty w piętnastowiecznej ziemi lwowskiej, w: Fontes et historia, red. T. Jurek, I. Skierska, Poznań 2007, s. 145-159.
Niesiecki Kasper, Herbarz polski, wyd. J.N. Bobrowicz, t. 4, Lipsk 1839.
Sanok. Dzieje miasta, red. F. Kiryk, Kraków 1995.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, red. F. Sulimierski, B. Chlebowski, W. Walewski, t. 4, Warszawa 1883; t. 10, Warszawa 1889.
Słownik historyczno-geograficzny województwa poznańskiego w średniowieczu, red. A. Gąsiorowski, cz. 3, z. 2, opr. S. Chmielewski, K. Górska-Gołaska, J. Luciński, Poznań 1995.
Socha Paweł, Matka Boża Rokitniańska Pani Cierpliwie Słuchająca, Zielona Góra 2009.
Socha Paweł, Wierna obecność Maryi, Gorzów Wielkopolski 1991.
Sperka Jerzy, Otoczenie Władysława Opolczyka w latach 1370-1401, Katowice 2006.
Sperka Jerzy, Panowie z Zubrzy. Z dziejów szlachty ruskiej pochodzenia śląskiego w XV wieku, „Kniaža doba: istorija i kul’tura”, 8 (2014) s. 339-349.
Sperka Jerzy, Studia z dziejów migracji rycerstwa śląskiego do Królestwa Polskiego (zwłaszcza na Ruś Czerwoną w XIV-XV wieku), Kraków 2024, s. 181-199.
Sucheni-Grabowska Anna, Ocieski Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 23, red. E. Rostworowski, Kraków 1978, s. 507-513.
Szyszka Janusz, Formowanie i organizacja dóbr monarszych w ziemi lwowskiej od połowy XIV do początku XVI wieku, Kraków 2016.
Torczinskaja N.M., Torczinskij M.M., Słownik własnich geograficznich nazw chmielnickoj obłasti, Chmielnickij 2008.
Urzędnicy podolscy XIV-XVIII wieku. Spisy, opr. E. Janas, W. Kłaczewski, J. Kurtyka, A. Sochacka, red. A. Gąsiorowski, Kórnik 1998.
Urzędnicy województwa ruskiego XIV-XVIII wieku. Spisy, opr. K. Przyboś, Wrocław 1987.
Zawitkowska Wioletta, Lokacja wsi Powetna (Powietna, Pobitno) pod Rzeszowem w 1380 roku, w: Scientia nihil est quam veritatis imago. Studia ofiarowane Profesorowi Ryszardowi Szczygłowi w siedemdziesięciolecie urodzin, red. A. Sochacka, P. Jusiak, Lublin 2015, s. 131-139.
Zawitkowska Wioletta, Zamoyski Grzegorz, Przywileje miasta Rzeszowa XIV-XV wieku, Rzeszów 2014.
Zawitkowska Wioletta, Zawitkowska Kamila, Powstanie kościoła i parafii w Krasnem koło Rzeszowa w świetle dokumentu fundacyjnego Małgorzaty Rzeszowskiej i jej córek Katarzyny i Ofki z 4 marca 1412 roku, „Resovia Sacra”, 24 (2017) s. 557-570.
Żelewski Roman, Herburt Mikołaj z Dziedziłowa, w: Polski słownik biograficzny, t. 9, red. K. Lepszy, Wrocław-Warszawa-Kraków 1960-1961, s. 449-450.
Netografia
http://lac.lublin.pl/dokumenty/xvi-wiek/1548-1571/1556-24-stycznia-warszawa/ (dostęp: 16.11.2024).
http://www.jura-pilica.com/?wyszperane-w-archiwach,561 (dostęp: 26.11.2024).
https://cdiak.archives.gov.ua/spysok_fondiv/0037/ (dostęp: 20.05.2024).
https://dbs.ossolineum.pl/kzc/wyniki_pl.php?RL-000458 (dostęp: 14.11.2024).
https://www.rkc.in.ua/index.php?&m=k&f=akp&p=hmgoklmb&l=p&n=6 (dostęp: 21.05. 2024).
Uniwersytet Zielonogórski https://orcid.org/0000-0002-2422-1962
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
