Inkunabuły "medyczne" z Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach
Abstrakt
W artkule omówiono 5 inkunabułów o treści medycznej przechowywanych obecnie w Bibliotece Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach. Traktaty autorstwa niekwestionowanych średniowiecznych autorytetów Michele Savonaroli i Gentile da Foligno zostały współoprawione w jeden klocek. Scharakteryzowano oprawę i zawartość inkunabułów, przytaczając poszczególne rubryki, porady i recepty. Krótko zostały omówione dokonania w zakresie medycyny i biografie obu wymienionych autorów. Niestety, na obecnym etapie badań niemożliwe jest wyjaśnienie, w jaki sposób wolumin trafił do Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach. Można jedynie stwierdzić fakt użytkowania go w XVI-XVII wieku poprzez wpisy o charakterze poweniencyjnym.
Słowa kluczowe:
inkunabuły, Michele Savonarola, Gentile da Foligno, medycyna, Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego w KielcachBibliografia
Bibliografia
Antiphonarium Kielcense. Antyfonarz kolegiaty kieleckiej (ok. 1372 r.), red. K. Bracha, Kielce 2020.
Baader Gerhard, Alderotti, Taddeo, Arzt, w: Lexikon des Mittelalters, red. R. Auty i in., Zürich 1980-1999; od t. 7: München: LexMA Verlag LdM, Bd. 1, 1980.
Biblioteki Kościoła katolickiego w Polsce. Informator, oprac. W. Żurek, Kielce 2005.
Bracha Krzysztof, Statuta vel praecepta scholarium. Przyczynek do dziejów najstarszej szkoły w Kielcach w XV w., „Studia Muzealno-Historyczne” 3 (2011) s. 31-51.
Bracha Krzysztof, Średniowieczne rękopisy dawnej Biblioteki kieleckiej kapituły kolegiackiej. Badania i źródła, w: Rękopiśmienne księgi dawnej Biblioteki kolegiaty kieleckiej, Kielce 2019, s. 9-26.
Calvanico Raffaele, Fonti per la storia della medicina e della chirurgia per il Regno di Napoli, Napoli 1962.
Chmiel Adam, Introligatorzy cudzoziemscy i zamiejscowi w Krakowie w latach 1574-1646, „Exlibris” 7 (1929) z. 2.
Colle Francesco M., Storia scientifico-letteraria dello Studio di Padova del cavaliere, t. 3, Padova 1825.
Cracco Giorgio, Carrara, Franceso da (1325-1393), w: Lexikon des Mittelalters, t. 2, München 1983, kol. 1527.
Ćwikliński Ludwik, Uniwersytet padewski i polscy jego uczniowie (1222–1922), „Dziennik Poznański”, 1922, nr 95, 97-99, 101.
Dobrowolski Jan, Zarys dziejów introligatorstwa w Krakowie, Kraków 1968.
Ermini Giuseppe, Storia della Università di Perugia, Firenze 1971.
Fijałek Jan, Polonia apud Italos scholastica saeculum XV, fasc. 1, Cracoviae 1900.
Flis Stanisław, Kopernikowski inkunabuł w Olsztynie, „Komunikaty Warmińsko-Mazurskie” 4 (1970) s. 589-606.
Garofano Venosta F., Francesco da Piedimonte, Capua 1967.
Gualdo Ricardo, Per l'edizione delle opere volgari di Michele Savonarola, w: Michele Savonarola, Medicina e cultura di corte, red. Ch. Crisciani, G. Zuccolin, Firenze 2011, s. 15-22.
Incunabula quae in bibliothecis Poloniae asservantur, t. I-II, moderante A. Kawecka-Gryczowa, composuerunt M. Bohonos et E. Szandorowska, Warszawa 1970.
Inkunabuły Biblioteki Jagiellońskiej, oprac. A. Lewicka-Kamińska, Kraków 1962.
Kaczor Ewelina, Peccata matrimoniales. Wykroczenia przeciw moralności małżeńskiej w świetle „Noty penitencjalnej” z rękopisu Bibioteki Wyższego Seminarium Duchowne-go w Kielcach z XV w., „Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach” 30 (2015) s. 104-113.
Kaleta Andrzej, Powstanie i rozwój Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach, „Kielecki Przegląd Diecezjalny” 74 (1998) nr 4, s. 335-341.
Kardyś Piotr, Dwa rękopisy Adama wikarego darowane kolegiacie kieleckiej w 1430 roku, „Między Wisłą a Pilicą” 12 (2011) s. 55-64.
Kardyś Piotr, Inicjały z pieskiem w rękopisie średniowiecznym Rk-41/23 z Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach, w: Zwierzęta w historii, literaturze i sztuce Europy, red. S. Konarska-Zimnicka, L. Kostuch, B. Wojciechowska, Kielce 2017, s. 187-198.
Kardyś Piotr, Przyczynki do dziejów księgozbioru kolegiaty kieleckiej w średniowieczu i okresie wczesnonowożytnym, „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 56-57 (2006-2007) s. 17-44.
Kardyś Piotr, Stanisław z Bodzentyna, wikariusz kolegiaty kieleckiej z XVI wieku i jego księgozbiór (w druku).
Kardyś Piotr, Stanisław z Jankowic – kanonik kielecki z XV w. i jego księgozbiór, „Studia Muzealno-Historyczne” 3 (2011) s. 87-97.
Kardyś Piotr, Szyszkowiana/pseudoszyszkowiana z dawnego księgozbioru bernardynów z Karczówki przechowywane obecnie w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Du-chownego w Kielcach, „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi”, 12 (2018) s. 429-442. (Crossref)
Kardyś Piotr, Z dziejów pewnego rękopisu. Przyczynek do związków intelektualnych kanoników regularnych kłodzkich z Małopolską w XIV/XV wieku, w: Realia życia co-dziennego w Europie Środkowej ze szczególnym uwzględnieniem Śląska, red. A. Bar-ciak, Katowice-Zabrze 2011, s. 95-106.
Katalog inkunabułów Biblioteki Naukowej PAU i PAN w Krakowie, opr. T. Dąbrowska, E. Knapek, J. Wojtowicz, Kraków 2015.
Kwaśniewski Andrzej, Księgozbiory prywatne zachowane w Bibliotece Kapituły Kieleckiej (XV-XVIII w.), „Kielecki Przegląd Diecezjalny” 87 (2011) s. 703-711.
Kwaśniewski Andrzej, Księgozbiory prywatne zachowane w Bibliotece Kapituły Kieleckiej (XV-XVIII wiek), „Biuletyn Biblioteki Jagiellońskiej” 62 (2012) s. 69-95.
Kwaśniewski Andrzej, Księgozbiór kanonika kieleckiego Wojciecha Strzemeskiego (+1602) w świetle inwentarza z 1650 r., „Rocznik Kolbuszowski” 12 (2012) s. 87-107.
Kwaśniewski Andrzej, Księgozbiór kapituły kieleckiej w świetle inwentarza z 1598 r., „Archiwa, Biblioteki i Muzea Koscielne” 99 (2013) s. 43-92. (Crossref)
Kwaśniewski Andrzej, Księgozbiór Kapituły Kieleckiej w świetle inwentarza z roku 1650, w: Książka dawna i jej właściciele, t. 2, red. D. Sidorowicz-Mulak, A. Franczyk-Cegła, Wrocław 2017, s. 207-227.
Lachs Jan, Polscy uczniowie padewskiej szkoły lekarskiej, „Archiwum Historii Filozofi i Medycyny”, 1 (1924) z. 3-4, s. 127-149.
Lauer Hans H., Gentile da Foligno, w: Lexikon des Mittelalters, t. 4, München 1989, kol. 1247-1248.
Leeuwen Jan Storm van, The Golden Age of Bookbindings in Cracow 1400-1600, Kraków 2011.
Lewicka-Kamińska Anna, Rzut oka na rozwój oprawy książkowej w Krakowie, „Roczniki Biblioteczne” 16 (1972) z. 1-2, s. 49-64.
Libellus de magnificis ornamentis Regiae Civitatis Paduae, w: Rerum Italicarum Scriptores, red. A. Segarizzi, t. 24, cz. 15, Roma 1902.
Lieberwierth Rolf, Eike von Repgow, mittelalterlicher deutscher Rechtsdenker und Verfasser des Sachsenspiegels (um 1180 - nach 1233), w: Lexikon des Mittelalters, t. 3, Mün-chen 1986, kol. 1726.
Michele Savonarola, Medicina e cultura di corte, red. Ch. Crisciani, G. Zuccolin, Firenze 2011.
Momigliano Arnaldo, La storia tra medicina e retorica, w: tegoż, Tra storia e storicismo, Pisa 1985, s. 63-64.
Nir Roman, Informator o archiwach, bibliotekach i mueach kościelnych w Polsce, „Chrześcijanin w Świecie” 9 (1977) nr 56/57, s. 62-86.
Olszewski Daniel, Wprowadzenie historyczne, w: Katalog duchowieństwa i parafii diecezji kieleckiej, Kielce 1999, s. 19-50.
Ongaro Guido, Medicina, w: L’Università di Padova. Otto secoli di storia, red. P. Del Negro, Padova 2001, s. 153-193.
Ongaro Guido, La medicina nello Studio di Padova e nel Veneto, w: Storia della cultura veneta, III, Dal primo Quattrocento al Concilio di Trento, Vicenza 1981, s. 75-134.
Ostaszewski Adam, O herbach polskich i Polakach w Uniwersytecie padewskim i bolońskim, w: tegoż, Szkice naukowo-literackie z zakresu sztuki i archeologii, Kraków 1887, s. 97-138.
Pesenti Marangon Tiziana, Michele Savonarola a Padova: l’ambiente, le opere, la cultura medica, „Quaderni per la storia del l'università di Padova” 9-10 (1976-1977) s. 45-102.
Przezdziecki Aleksander, O Polakach w Bononii i Padwie, Warszawa 1853.
Quirini-Popławska Danuta, Studia Polaków na Uniwersytecie Padewskim w XV i XVI wieku: stan badań oraz wstępne hipotezy, „Prace Komisji Środkowoeuropejskiej” 21 (2013) s. 19-30.
Regal Wolfgang, Nanut Michael, Vienna – A Doctor’s Guide: 15 walking tours through Vienna’s medical history, Wien-New York 2007. (Crossref)
Rippa Bonati M., Savonarola, Giovanni Michele (1384-1468), w: Lexikon des Mittelalters, t. 7, Münich 1995, kol. 1413-1414.
Simonetti Remy, Filosofia naturale, medicina e pittura nella testimonianza di Michele Savonarola, w: Silvana Collodo, Remy Simonetti, Filosofia naturale e scienze dell’esperienza fra Medioevo e Umanesimo. Studi su Marsilio da Padova, Leon Batti-sta Alberti, Michele Savonarola, Padova 2012, s. 395-430.
Sroka Stanisław A. Stopnie naukowe uzyskane przez Polaków na uniwersytecie w Padwie w drugiej połowie XV wieku, w: Świat historyka: studia ofiarowane prof. Janowi Tysz-kiewiczowi, Pułtusk 2016, s. 381-391.
Stoppelli Pasquale, La Mandragola: storia e filologia. Con l’edizione critica del testo secondo il Laurenziano Redi 129, Roma 2005.
Storia della medicina, red. G. Armocida, E. Bicheno, B. Fox, w: Dizionario di S. Musitelli, Eciclopedia Tematica Aperta, Milano 1993.
Sturlese Loris, Petrus von Abano, w: Lexikon des Mittelalters, t. 6, Münich 1996, kol. 1959-1960.
Thorndike Lynn, A history of magic and experimental science, 3, New York 1934.
Thorndike Lynn, A history of magic and experimental sciense, t. 5, Fourteenth and fifteenth centuries, New York-London 1960.
Thorndike Lynn, Consilia and more works in manuscrypt by Gentile da Foligno, „Medical History” 3 (1959) s. 8-19. (Crossref)
Tondel Janusz, Inkunabuły w zbiorach Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie, Pelplin 2007.
Ulewicz Tadeusz, Iter Romano-Italicum Polonorum czyli o związkach umysłowo-kulturalnych Polski z Włochami w wiekach średnich i renesansie, Kraków 1999.
Verger Jacques, Padua, III, Universität, w: Lexikon des Mittelalters, t. 6, München 1996, kol. 1621-1623.
Wegner Wolfgang, Savonarola, Michael, w: Enzyklopädie Medizingeschichte, red. W.E. Gerabek, B.D. Haage, G. Keil, W. Wegner, Berlin-New York 2005, s. 1287-1288.
Windakiewicz Stanisław, Polacy w Padwie, „Przegląd Warszawski” 3 (1922) nr 10, s. 5-21.
Wisłocki Władysław, Liber diligentiarum facultas artisticae Universitatis Cracoviensis, cz. 1, 1487-1563, „Archiwum do Dziejów Literatury i Oświaty w Polsce”, seria I, t. 4, Kraków 1886.
Wolny Józef, Inventaire des manuscrits théologiques médiévaux de la Bibliothèque du chapitre à Kielce, „Mediaevalia Philosophica Polonorum” 16 (1971) s. 43-85.
Wróbel Tomasz, Biblioteka, w: Seminarium Duchowne w Kielcach, BWSDK [mps].
Wróbel Tomasz, Dzieje Seminarium Duchownego w Kielcach na przestrzeni 250 lat, w: Księga jubileuszowa 1727-1977. 250 lat Seminarium Duchownego w Kielcach, Kiel-ce 1977, s. 51-176.
Zbiory rękopisów w bibliotekach i muzeach w Polsce, oprac. D. Kamolowa, współpraca K. Muszyńska (zbiory kościelne), Warszawa 1988.
Zdanowski Józef, Iluminowane rękopisy księgozbiorów kapitularza katedralnego i Seminarium Duchownego w Kielcach oraz kościoła parafialnego w Miechowie, Kiel-ce 1929.
Zuccolin Gabriella, Nascere in latino e in volgare. Tra la „Practica maior” e il „De regimine pregnantium”, w: Michele Savonarola. Medicina e cultura di corte, red. Ch. Crisciani, G. Zuccolin, Firenze 2011, s. 137-210.
Netografia
A Catalogue of the Fifteenth-century Printed Books in the University Library Cambridge, Cambridge 2010, https://www.cambridge.org/core/books/catalogue-of-the-fifteenthcentury-printed-books-in-the-university-library-cambridge/4E7E3C26502907D084BA01F214FFF716 (dostęp: 19.12.2019).
Belloni Luigi, Vergnano Letizia, Alderotti, Taddeo (Thadeus Florentinus), https://www.treccani.it/enciclopedia/taddeo-alderotti_(Dizionario-Biografico)/ (do-stęp: 5.03.2022).
Ceccarelli Lemuit Maria Luisa, Gentile da Foligno, https://www.treccani.it/enciclopedia/gentile-da-foligno_(Dizionario-Biografico)/ (do-stęp: 5.03.2022).
Ganguzza Billanovich Maria Chiara, Carrara, Ubertino da, https://www.treccani.it/enciclopedia/ubertino-da-carrara_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 5.03.2022).
Conti Alessandro D., Paolo Veneto (Paolo Nicoletti), https://www.treccani.it/enciclopedia/paolo-veneto_(Dizionario-Biografico) (dostęp: 5.03.2022).
Ferrari Augusto de, Della Torre (Iacobus a Turre, de la Turre, Dalla Torre, de Forlivio, Forliviensis, Foroliviensis, Ferolivias), https://www.treccani.it/enciclopedia/giacomo-della-torre_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 5.03.2022).
Kohl Benjamin G., Conversini, Giovanni, http://www.treccani.it/enciclopedia/giovanni-conversini_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 19.12.2019).
Lizzini Olga di, Francesco da Piedimonte (Pedemontanus), https://www.treccani.it/enciclopedia/francesco-da-piedimonte_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 5.03. 2022).
Palmerini Agostino di, Gentile da Foligno, https://www.treccani.it/enciclopedia/gentile-da-foligno_%28Enciclopedia-Italiana%29/ (dostęp: 5.03.2022).
Ruggiero Raffaele di, Savonarola Michele, https://www.treccani.it/enciclopedia/michele-savonarola_%28Enciclopedia-machiavelliana%29/ (dostęp: 5.03.2022).
Seprcius Gmertius Tomas, https://www.estreicher.uj.edu.pl/skany/?dir=dane_indeks|27 [skan 0387] (dostęp: 23.12.2019).
Sieprca (z) Gmertius Tomasz, https://www.estreicher.uj.edu.pl/skany/?dir=dane_indeks|28 [skan 0055] (dostęp: 23.12.2019).
Simonetti Remy, Savonarola Michele, https://www.treccani.it/enciclopedia/michele-savonarola_(Dizionario-Biografico) (dostęp: 5.03.2022).
Trocchio Federico di, Antonio Cermisone, https://www.treccani.it/enciclopedia/antonio-cermisone_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 5.03.2022).
Vescovini Graziella Federici, Biagio Pelacani, Blasius de Pelacanis da Parma, https://www.treccani.it/enciclopedia/biagio-pelacani_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 5.03.2022).
Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.