Krzyż jakiego nie znamy
Alina Czachorowska
Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego , PolskaJolanta Wasilewska
Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego , PolskaAbstrakt
W ciągu wieków pojawiało się wiele rodzajów krzyży. Posiadały one różne formy, znaczenie i symbolikę. W czasach prehistorycznych krzyż był amuletem, chronił przed złymi mocami, ale też symbolizował bóstwa. Krzyże były związane zazwyczaj z formą kultu sił przyrody, a w szczególności ognia, słońca oraz życia. Krzyże były noszone i tatuowane, rysowane i malowane na skałach, wyrabiano je z różnych materiałów, stawiano krzyże kamienne i drewniane, a także metalowe. Zanim krzyż stal się symbolem dla chrześcijan, był utożsamiany z narzędziem tortur, najgorszym z narzędzi męki. Wraz ze śmiercią Chrystusa, krzyż stał się jednym z najważniejszych symboli chrześcijaństwa. Krzyż jako znak zbawienia jest także atrybutem wielu świętych, których życie w szczególny sposób było z nim powiązane. Oprócz form krzyża związanego z religiami powstało wiele jego odmian pozareligijnych. Powszechny jest zwyczaj nadawanych obywatelom „krzyży” za wybitne zasługi będące wyrazem patriotyzmu, osiągnięć naukowych i społecznych. W czasach popkultury krzyż pojawił się także w kompozycjach infografiki, a nawet znaków firmowych.
Słowa kluczowe:
krzyż, krucyfiks, wizerunki krzyżaBibliografia
Barber Malcolm, Templariusze, Warszawa 1999.
Czerwony Krzyż. Wiadomości ogólne, oprac. W. Wierzbicki, Katowice 1995.
Dudziński Paweł, Alfabet heraldyczny, Warszawa 1997.
Forstner Dorothea, świat symboliki chrześcijańskiej, Warszawa 2001.
Gigilewicz Edward, Formy krzyża, w: Krzyż, red. E. Kasjaniuk, Lublin 2011.
Janicka-Krzywda Urszula, Patron atrybut symbol, Poznań 1993.
Jank Tomasz, Ikona krzyża z San Damiano, Niepokalanów 2007.
Korabiewicz Wacław, Krzyż Koptyjski i jego naśladownictwa, Warszawa 1976.
Lurker Manfred, Przesłanie symboli w mitach, kulturach i religiach, Kraków 1994.
Medalik Krzyż św. Benedykta, oprac. J. Gwiazda, Warszawa 2017.
Nersessian Vrej, Treasures from the Ark: 1700 years of armenian christan art, London 2001
Order Virtuti Militari, red. nauk. K. Filipow, G. Jasiński, Warszawa 2013.
Ramanûk Mìhas', Belaruskìâ narodnyâ kryžy: managrafìâ, Vìl'nâ 2000.
Sepioł Alfred, Krzyż – znak wiary i kultury, Jasło 2013.
Skubiszewski Piotr, La croix dans le premier art chrétien, Paris 2002.
Taylor Richard, Przewodnik po symbolice kościoła, Warszawa 2006.
Uspieński Boris, Krzyż i koło, Gdański 2010.
Ziehr Wilhelm, Das Kreuz: Symbol, Gestalt, Bedeutung, Stuttgart 1997.
Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
mgr historii; kustosz w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL
Biblioteka Uniwersytecka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
mgr historii sztuki; starszy kustosz dyplomowany w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL
