The library of the Dominican monastery in Krasnybór in the 18th century
Katarzyna Zimnoch
Zakład Filologicznych Badań Interdyscyplinarnych, Wydział Filologiczny, Uniwersytet w Białymstoku , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-4237-9675
Abstract
The Dominican monastery in Krasnybór in Trakai voivodeship was founded in 1684 by Konstancja Chreptowiczowa of Dolscy, Samuel Litawor Chreptowicz, the Ensign of Starodubow’s widow and her son Andrzej. It was a small Dominican convent affiliated with the Lithuanian Guardian Angel province, which functioned on the border of the Polish Crown and Lithuania. Since its creation, the monks tried to gather an appropriate book collection. We can explore the 18th century’s Dominican Library of Krasnybór thanks to the preserved Acts of the General Consistory of the Augustów Diocese, currently stored in the Diocesan Archive in Łomża. The contents of the book collection indicate that it was to serve the religious and spiritual advancement and the monks’ pastoral work. A significant part of the monastery’s library was theological and homiletic literature. It was supporting preaching and missionary activities. The Dominicans in Krasnybór also took care of the Marian painting (the painting of Our Lady of the Rosary), which also influenced the contents of the book collection. The convent also gathered literature that can be described as polemical. It is worth mentioning that the discussed Dominican library contains several very valuable writing monuments.
Keywords:
historical book collections, monastery book collections, Krasnybór, Dominicans (Lithuanian province, Trakai voivodeship)References
Barącz S., Cudowne Obrazy Matki Najświętszej w Polsce, [Lwów] 1891.
Barącz S., Rys dziejów. Zakony Kaznodziejskie w Polsce, t. 2, Lwów 1861.
Brzozecki S., Litewska prowincja dominikanów, w: Dominikanie, Gdańsk, Polska, Europa. Materiały z konferencji międzynarodowej pt. Gdańskie i Europejskie Dziedzictwo zakonu dominikanów w dziejach Gdańska, red. A. Dekański, Gdańsk-Pelplin 2003, s. 139-165.
Čepienė K., Petrauskienė I., Vilniaus akademijos spaustuves leidiniai 1576-1805, Vilnius 1979.
Dobroński A., Krasnybór i dominikanie, Białystok 1993.
Evangelia toto anno 1753: pirmā latgaliešu grāmata, oprac. A. Stafecka, Ryga 2004.
Flaga J., Działalność duszpasterska zakonów w drugiej połowie XVIII wieku, Lublin 1986, s. 41-138.
Gach P.P., Kasaty zakonów na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej i Śląska 1773-1914, Lublin 1984.
Gałwiaczek T., Metafizyka w pejzażu. Obraz świata w kazaniach dominikańskich z I połowy XVIII wieku, w: Dominikanie na ziemiach polskich w epoce nowożytnej, red. A. Markiewicz, M. Miławicki, Kraków 2009, s. 285-326.
Georgius Elger 1585-1672. Geistliche Catholische Gesänge… (Braunsberg 1621), oprac. M. Grudule, J. Prusinowska, M. Solarz, Warszawa 2018.
Grzebień L., Zaryczny J., Języki narodowe w działalności jezuitów w Inflantach, „Analecta Cracoviensia”, (1995) nr 27, s. 404-405.
Grzebień L., Znaczenie jezuitów w Rzeczypospolitej na przełomie XVI i XVII w., „Studia Bobolanum”, 3 (2010) s. 49-50.
Guzewicz W., Skawiński R., Sanktuaria w diecezji ełckiej (1992-2012), „Civitas et lex”, (2017) nr 3 (15), s. 67-76.
Gwiazda H., Fundacja i fundatorzy klasztorów dominikańskich w Wielkim Księstwie Litewskim w latach 1648-1696, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222–1972, t. 1, red. J. Kłoczowski, Warszawa 1975, s. 607-645.
Gwioździk J., Biblioteka w kulturze zakonnej. Zarys problematyki, w: Biblioteki kościelne i klasztorne w Polsce. Historia i współczesność, red. H. Olszar, B. Warząchowska, Katowice 2009, s. 54-64.
Jemielity W., Sanktuaria maryjne w diecezji łomżyńskiej, Łomża 1991.
Jemielity W., Zakonnicy w duszpasterstwie, diecezja augustowska czyli sejneńska, „Prawo Kanoniczne: kwartalnik prawno-historyczny”, 41 (1998) nr 1-2, s. 149-171.
Keferstein H., Pisarze związani z Braniewem na przełomie XVI-XVII wieku, „Komunikaty Mazursko-Warmińskie”, (1980) nr 4, s. 507-530.
Kolbuszewski S.F., Łukaszewicz Jan, w: Polski słownik biograficzny, t. 18, Wrocław 1973, s. 540-541.
Kościół katolicki na Podlasiu. Zbiór dokumentów erekcyjnych i funduszowych. Krasnybór, wstęp i oprac. G. Ryżewski, Białystok 2000.
Krahel T., Zarys dziejów (archi)diecezji wileńskiej, „Studia Teologiczne. Białystok, Drohiczyn, Łomża”, 5-6 (1987-1988) s. 7-72.
Kurczewski J., Biskupstwo wileńskie, Wilno 1910.
Łopaciński H., Najdawniejsze słowniki polskie drukowane, „Prace Filologiczne”, 5 (1899) s. 393-454, 586-605.
Maciejewski J., Specyfikacja rękopiśmiennego obiegu literatury w XVI-XVIII wieku, „Napis”, Seria VIII (2002) s. 3-14.
Maroszek J., Klasztory Podlasia. Źródła kultury i świadomości narodowej, Białystok 1995.
Miławicki M., Dominikanie na kresach wschodnich Rzeczypospolitej Obojga Narodów (teren dzisiejszej Białorusi), „ Folia Historica Cracoviensia”, 20 (2014) s. 95-153.
Miławicki M., Inwentarze i spisy bibliotek klasztorów dominikańskich skasowanych w guberniach zachodnich Cesarstwa Rosyjskiego w XIX w. Stan źródeł i miejsca ich przechowywania, „Hereditas Monasteriorum”, 1 (2012) s. 141-172.
Miławicki M., Miejsce religijności ludowej w działalności duszpasterskiej dominikanów w Polsce północno-wschodniej w okresie staropolskim, w: Parafia rzymskokatolicka w Choroszczy. 550 lat. Księga Jubileuszowa, red. T. Kasabuła, A. Szot. Białystok 2009, s. 101-221.
Moskal T., Dzieła homiletyczne kaznodziejów dominikańskich w XVIII-wiecznych bibliotekach archidiakonatu sandomierskiego, „Saeculum Christianum”, 16 (2009) nr 1, s. 129-136.
Pacevičius A., Vienuolunų bibliotekos Lietuvoje 1795-1864 metais, Vilnius 2005.
Pacevičius A., Žemaičių Kalvarijos dominikonų bibliotekos autoriai ir knygos 1820 metais, „Knygotyra”, 36 (2000) s. 290-309.
Pelczar J.S., Zarys dziejów kaznodziejstwa w kościele katolickim, cz. 2: Kaznodzieje Polsce, t. 2, Kraków 1896.
Petkus V., Dominikonai lietuvos kultūroje, Vilnius 2004.
Pidłypczak-Majerowicz M., Biblioteki i bibliotekarstwo zakonne na wschodnich ziemiach Rzeczypospolitej w XVII–XVIII wieku, Wrocław 1996.
Połujański A., Kościół w Krasnymborze, w: Wieniec, Pismo zbiorowe ofiarowane Stanisławowi Jachowiczowi, t. 2, Warszawa 1858, s. 371-371.
Poplatek J., Świerkowski K., Elger Jerzy (1586-1672), w: Polski słownik biograficzny, t. 6, Kraków 1948, s. 227.
Potocki A., Biblioteka w dominikańskim studium, „Teofil”, 18 (2002) nr 2, s. 159-169.
Rok B., Człowiek wobec śmierci w kulturze staropolskiej, Wrocław 1995.
Ryżewski G., Ród Chreptowiczów herbu Odrowąż. Dobra i kariera Chreptowiczów, Kraków 2006.
Ryżewski G., Sztabin. Dzieje obszaru gminy Sztabin od czasów najdawniejszych do współczesności, Białystok-Sztabin 2002.
Szot A., Biblioteka dominikańska w Różanymstoku, „Bibliotekarz Podlaski” 2004, nr 8, s. 64-78.
Szpor R., Biblioteka i archiwum świadkami życia wspólnoty dominikańskiej, „Życie i Myśl”, 27 (1977) nr 10, s. 45-56.
Ślusarska M., Kaznodziejstwo epoki stanisławowskiej – inspiratorzy, twórcy, odbiorcy, „Napis”, Seria II (1995) s. 106.
Świerkowski K., Wilno kolebką drukarstwa łotewskiego, Wilno 1932.
Tomalska J., Słynące łaskami obrazy Matki Boskiej z Dzieciątkiem w kościołach dominikańskich zachodniej części dawnego województwa trockiego, w: Dominikanie na ziemiach polskich w epoce nowożytnej, red. A. Markiewicz, M. Miławicki, Kraków 2009, s. 369-392.
Vilniaus universiteto bibliotekos paleotipai. Katalogas, oprac. N. Feigelmanas, I. Daugirdaitė, P. Račius, Vilnius 2003.
Witkowska A., The Cult of the Virgin Mary in Polish religiousness from the 15-th to the 17-th Century, w: The common Christian roots of the European nations. An international colloqium in the Vatican, t. 2, Florence 1982, s. 467-478.
Wołyniak [Giżycki Jan Marek], Wiadomości o dominikanach prowincji litewskiej, cz. 1, Kraków 1917, s. 122.
Wróbel W., Biblioteka klasztoru dominikanów w Choroszczy w 1828 r. i starodruk St-47 ze zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej im. Jerzego Giedroycia w Białymstoku, w: Małe miasta. Ślady przeszłości, red. M. Zemło, Lublin 2017, s. 257-274.
Zawadzka K., Ze źródeł i stanu badań dotyczących dawnych klasztornych bibliotek dominikanów w polskich prowincjach, „Nasza Przeszłość”, 39 (1973) s. 226.
Zimnoch K., Biblioteka dominikańska w Choroszczy w XVII wieku, w: Parafia rzymskokatolicka w Choroszczy – 550 lat: księga jubileuszowa, red. T. Kasabuła, A. Szot, Białystok 2009, s. 135-148.
Zimnoch K., Historyczna biblioteka dominikańska w Różanymstoku w świetle dziewiętnastowiecznych źródeł inwentarzowych – język i proweniencja wydawnicza księgozbioru, „Studia Podlaskie”, 21 (2013) s. 127-147.
Zimnoch K., Historyczne księgozbiory dominikańskie w powiecie grodzieńskim województwa trockiego w XVII-XIX wieku, w: Arma nostrae militiae. Kultura książki i pisma Zakonu Kaznodziejskiego na ziemiach polskich, red. I. Pietrzkiewicz, M. Miławickiego, Poznań 2019, s. 69-85.
Żmuda R., Bibliografia publikacji o bibliotekach kościelnych za lata 1945-2015, Łódź 2016.
Zakład Filologicznych Badań Interdyscyplinarnych, Wydział Filologiczny, Uniwersytet w Białymstoku
dr historii, adiunkt w Zakładzie Filologicznych Badań Interdyscyplinarnych
https://orcid.org/0000-0002-4237-9675
