Catholic Press in Poland in 1989–2023. An Outline of Issues
Małgorzata Bańkowska
The President Stanislaw Wojciechowski Calisia University , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-5343-3836
Magdalena Przybysz-Stawska
University of Lodz , Polandhttps://orcid.org/0000-0001-5868-6840
Abstract
The article is the first in a planned series presenting the results of the author’s research on the Catholic press published in Poland after 1989 from a holistic perspective. It presents the current state of research on this type of press, its historical outline, definitions, typology and functions. The study is an introduction to research on the importance of the Catholic press in Poland and a formal and content-based analysis of selected titles. It presents the main research questions and areas, and points out the main problems associated with the study of the Catholic press.
Keywords:
denominational press, religious periodicals, Catholic periodicals, Catholic ChurchReferences
Opracowania
Bajor Agnieszka, Żmigrodzki Zbigniew, Tygodnik katolicki „Niedziela” 1926-1939, Częstochowa 2002.
Banaś Ewa, Dzienniki katolickie w Polsce do 1939 r., „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 25 (1986) nr 1, s. 47-68.
Bednarz-Grzybek Renata, Kabacińska-Łuczak Katarzyna, Wydawcy i redaktorzy czasopism katolickich dla dzieci i młodzieży w latach 1864-1914, w: Oświatowe i edukacyjne aspekty działalności wydawniczej w XIX i początkach XX wieku, red. I. Michalska, G. Michalski, Łódź 2010, s. 135-152.
Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1945-1989, oprac. D. Wielgat, Lublin 1996.
Biełaszko Mirosław, Rola prasy w kształtowaniu się środowisk katolickich w latach 1945-1948: casus „Tygodnika Powszechnego”, „Tygodnika Warszawskiego” i „Dziś i Jutro”, w: Aparat represji wobec inteligencji w latach 1945-1956, pod red. R. Habielskiego i D. Rafalskiej Warszawa 2010, s. 155-181.
Brzoza Czesław, Krakowska prasa katolicka w okresie międzywojennym, Kraków 1990.
Chrapek Jan, Zadania Kościoła w Polsce wobec transformacji mediów, w: Transformacja mediów (1989-1995), red. A. Słomkowska, t. 26, Warszawa 1996, s. 74-78.
Dziuba Andrzej F., Kościół Katolicki w Polsce: informator 1995, Warszawa 1995.
Encyklopedia katolicka, t. 1-16, Lublin 1973-2012.
Encyklopedia wiedzy o prasie, pod red. J. Maślanki, Wrocław 1976.
Filas Ryszard, Dwadzieścia lat przemian polskich mediów (1989-2009) w ujęciu periodycznym, „Zeszyty Prasoznawcze”, 53 (2010) nr 3-4, s. 27-54.
Filas Ryszard, Dziesięć lat przemian mediów masowych w Polsce (1989-1999): propozycja periodyzacji, „Zeszyty Prasoznawcze”, 42 (1999) nr 1-2, s. 31-58.
Filas Ryszard, Od duopolu do monopolu: dzienniki regionalne w Polsce w XXI wieku: próba bilansu, „Rocznik Prasoznawczy”, 11 (2017) s. 61-78.
Gierula Marian, Prasa parafialna jako typ prasy lokalnej, w: Media wyznaniowe w Polsce 1989-2004, red. E. Kossewska, J. Adamowski, Warszawa 2004, s. 133-141.
Glogier Marek, Międzywojenne periodyki kościelne metropolii lwowskiej: przegląd typologiczno-statystyczny „Rocznik Naukowo-Dydaktyczny. Prace Bibliotekoznawcze”, 7 (1993) nr 155, s. 117-126.
Goban-Klas Tomasz, Niepokorna orkiestra medialna: dyrygenci i wykonawcy polityki informacyjnej w Polsce po 1944 roku, Warszawa 2004.
Grusiewicz Mirosław, Problematyka powszechnej edukacji muzycznej w prasie polskiej okresu międzywojennego, „Annales Universitatis Mariae-Curie Skłodowska. Sectio L”, 11 (2013) nr 1, s. 69-90. (Crossref)
Guzek Damian, Media katolickie w polskim systemie medialnym, Toruń 2016.
Guzek Damian, Struktura mediów katolickich jako element systemu medialnego w Polsce po 1989 roku, Katowice 2014 [mps w Bibliotece Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach].
Guzewicz Wojciech, Prasa diecezjalna w Polsce północno-wschodniej jako źródło wiedzy o społecznej nauce Kościoła (1989-2009), Ełk 2012.
Gzella Alojzy L., Współczesna prasa katolicka w Polsce: katalog wystawy, Lublin 1984.
Habowski Mirosław, Nauka społeczna Kościoła w świetle prasy katolickiej w Polsce (1989-1995): wybrane problemy, Wrocław 2002.
Informator katolicki 89/90, [oprac.] ks. Andrzej F. Dziuba, Warszawa 1990.
Kaleta Andrzej, Polskie katolickie czasopiśmiennictwo misyjne w II Rzeczypospolitej, Kalisz 2001.
Katalog prasy katolickiej w Polsce, oprac. A. Lepa, Łódź 1994.
Lepa Adam, Prasa katolicka w Polsce – szanse i zagrożenia, w: Pięciolecie transformacji mediów, pod red. A. Słomkowskiej, Warszawa 1995, s. 171-180.
Klima Ewa, Struktury Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Geographica Scio-Oeconomica”, 11 (2011) s. 45-77.
Kokociński Dariusz, Nikodema Cieszyńskiego „Roczniki Katolickie” w latach 1923-1939: analiza zawartości, Poznań 2009.
Kolasa Władysław M., O krakowskiej prasie katolickiej u schyłku XX wieku, „Annales Academiae Paedagogicae Cracoviensis, Studia Ad Bibliothecarum Scientiam Pertinentia”, 4 (2006) s. 105-120.
Kolasa Władysław M., „Tygodnik Powszechny” w nowej rzeczywistości (1989-1999), w: Kraków – Lwów, książki, czasopisma, biblioteki XIX i XX wieku, t. 5, pod red. J. Jarowieckiego, Kraków 2001, s. 689-707.
Kościół katolicki w Polsce: informator: aktualne adresy i telefony z uwzględnieniem nowego podziału diecezji, oprac. A.F. Dziuba, Warszawa 1993.
Kościół o środkach komunikowania myśli, oprac. J. Góral, K. Klauza, Częstochowa 1997, s. 332-365.
Lechicki Czesław, Polska prasa katolicka 1945-1948, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 22 (1983) nr 2, s. 65-87.
Lechicki Czesław, Polskie czasopiśmiennictwo katolickie w latach 1833-1914, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej, 22 (1983) nr 1, s. 19-42.
Lechicki Czesław, Prasa katolicka Drugiej Rzeczypospolitej, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 23 (1984) nr 2, s. 45-69.
Lechicki Czesław, Rzut oka na sto lat polskiego czasopisma katolickiego (1833-1939), „Novum”, 16 (1975) nr 1/3, s. 76-92.
Leksykon teologii pastoralnej, red. R. Kamiński, W. Przygoda, M. Fiałkowski, Lublin 2006.
Lubiński Józef, Najważniejsze zasady i cele polityki PZPR w dziedzinie komunikowania w latach 1948-1971, „Kwartalnik Historii Prasy Polskiej”, 30 (1991) nr 2, s. 119-140.
Maj Ewa, Katolicka, katolicko-narodowa i narodowa prasa dla kobiet w Polsce międzywojennej: cechy czasopiśmiennictwa światopoglądowego, „Czasopismo Naukowe Instytutu Studiów Kobiecych”, 10 (2021) nr 1, s. 71-96. (Crossref)
Mały rocznik statystyczny Polski, Warszawa 2023.
Mazurek Józef, Stwórzmy prasę katolicką: czyli przyczyńmy się do rozszerzania Towarzystwa dla Popierania Prasy Katolickiej, Kraków 1914.
Media i Kościół: polityka informacyjna Kościoła, red. M. Przybysz, K. Marcyński, Warszawa 2011.
Media religijne i wyznaniowe w Polsce i na świecie, pod red. J. Sobczaka i J. Skrzypczaka, Poznań 2015.
Media religijne i wyznaniowe w polskim systemie medialnym, pod red. J. Kani, Z. Kroplewskiego, Szczecin 2013.
Media wyznaniowe w Polsce 1989-2004, pod red. E. Kossewskiej i J. Adamowskiego, Warszawa 2004.
Michalczyk Stanisław, Media lokalne w systemie komunikowania: współczesne tendencje i uwarunkowania rozwojowe, Katowice 2000.
Mielczarek Tomasz, Między monopolem a pluralizmem: zarys dziejów środków komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-1997, Kielce 1998.
Mielczarek Tomasz, Monopol, pluralizm, koncentracja. Środki komunikowania masowego w Polsce w latach 1989-2006, Warszawa 2007.
Mielczarek Tomasz, Prasa w systemie politycznym Drugiej Rzeczypospolitej (1918-1939), Sosnowiec 2009.
Mysłek Wiesław, Kościół katolicki w Polsce w latach 1918-1939: zarys historyczny, Warszawa 1966.
Niparko Romuald, „Miesięcznik Katechetyczny i Wychowawczy” 1911-1939, Poznań 2000.
Orszulik Alojzy, Znaczenie prasy w życiu Kościoła i stan prasy katolickiej w Polsce, „Pismo Okólne – Biuletyn Prasowy Episkopatu Polski”, (1988) nr 24, s. 18-31.
Paczkowski Andrzej, Prasa polska 1918-1939, Warszawa 1980.
Pawłowicz Zygmunt, Kościół i Państwo w PRL (1944-1989), Gdańsk 2004.
Pietkiewicz Jakub, „Mały Dziennik” jako przedsięwzięcie medialne: geneza i zarys charakterystyki czasopisma, „Acta Universitatis Lodziensis. Folia Historica”, 95 (2015) s. 125-147. (Crossref)
Plis Jerzy, Kościół katolicki w Polsce a prasa, radio i film: 1918-1939, Lublin 2001.
Płachetka Anita, Prasa parafialna w Archidiecezji Poznańskiej w latach 1992-2002, „Przegląd Politologiczny”, 9 (2004) nr 2, s. 115-126.
Pokorna-Ignatowicz Katarzyna, Instrukcja duszpasterska communio et progressio o środkach społecznego przekazu: refleksje w trzydziestą rocznicę jej przyjęcia, „Zeszyty Prasoznawcze”, 43 (2000) nr 3-4, s. 159-171.
Popławski Marcin, Wrocławska prasa osiedlowa, parafialna i uczelniana jako odpowiedź na potrzeby społeczności sublokalnych, „Annales Silasiae”, 30 (2000) s. 99-125.
Raś Dariusz, Woźniak Marta, Inspiracje krakowskiej prasy katolickiej w dobie odzyskiwania niepodległości w początkach II Rzeczpospolitej, „Studia Środkowoeuropejskie i Bałkanistyczne”, 28 (2019) s. 77-95. (Crossref)
Religia a mass media: znaczenie środków społecznego przekazu w kulturze religijnej Polski: materiały z konferencji zorganizowanej przez Wydział Kościelnych Nauk Historycznych i Społecznych ATK przy współudziale Instytutu Statystyki Kościoła Katolickiego SAC i Sekcji Socjologii Religii PTS w Ołtarzewie w dniach 15-16 grudnia 1995, pod red. W. Zdaniewicza, Ząbki 1997.
Romanow Andrzej, „Pielgrzym” pelpliński w latach 1869-1920, Gdańsk 2007.
Rudnicki Daniel Bernard, Prasa parafialna w Bydgoszczy (1989-1998), „Kronika Bydgoska”, t. spec. (1999) s. 129-146.
Słownik terminologii medialnej, red. W. Pisarek, Kraków 2006.
Sołyga Przemysław, Prasa jako czynnik kształtujący doktrynę medialną XIX i XX wieku, „Res Gestae”, 3 (2016) s. 170-193.
Sołyga Przemysław, Prasa katolicka w Polsce międzywojennej i jej rewerencje w nauczaniu Kościoła, „Nasza Przeszłość. Studia z dziejów Kościoła i kultury katolickiej w Polsce”, 137 (2022) s. 177-196. (Crossref)
Stanaszek Bogdan, Prasa parafialna w diecezji sandomierskiej w latach 1992-2000, „Studia Sandomierskie”, 7 (1997/2000) s. 234-261.
Stefaniak Janusz, Polityka władz państwowych wobec prasy katolickiej w latach 1945-1953, Lublin 1998.
Ustawa z dnia 17 maja 1989 r. o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczypospolitej Polskiej, DzU 1989, nr 29 poz. 154.
Warząchowska Bogumiła, Książka, prasa i biblioteka w działalności Kościoła katolickiego w województwie śląskim (1922-1939), Katowice 2012.
Warząchowska Bogumiła, Współczesna prasa parafialna Archidiecezji Katowickiej, w: Książka, biblioteka, informacja: między podziałami a wspólnotą 4, pod red. J. Dzieniakowskiej i M. Olczak-Kardas, Kielce 2015, s. 299-315.
Wasilewski Krzysztof, Prasa parafialna w diecezji zielonogórsko-gorzowskiej: rekonensans badawczy, „Zielonogórskie Studia Bibliotekoznawcze, 7 (2015) s. 141-152.
Wielgat Danuta, Prasa katolicka i religijna w Polsce w latach 1945-1989, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 66 (1996) s. 541-544. (Crossref)
Wiśniewska Joanna M., Ks. Józef Gawlina organizatorem Katolickiej Agencji Prasowej, „Roczniki Teologiczne”, 62 (2015) nr 4, s. 141-178. (Crossref)
Wiśniewski Piotr, Radiofonia i telewizja jako narzędzia służące wykonywaniu zadania nauczycielskiego Kościoła: gwarancje prawne i ich realizacja w Polsce po roku 1989, „Rocznik Nauk Prawnych”, 20 (2010) nr 1, s. 111-130.
Zdrowicka-Wawrzyniak Magdalena, Prasa katolicka diecezji kaliskiej, „Rocznik Kaliski”, 31 (2005) s. 215-224.
Zieliński Zygmunt, Bibliografia katolickich czasopism religijnych w Polsce 1918-1944, Lublin 1981.
Żmuda Ryszard, Bibliografia produkcji wydawniczej zakonów w Polsce: 1996-2000, t. 1: część 1-4, Warszawa 2000-2002.
Netografia
Communio et progressio – Instrukcja Duszpasterska o Środkach Społecznego Przekazu, https://images.elk.pl/1015/1716/ (dostęp: 20.10.2023).
Gazety drukowane kontra cyfrowe. Użytkownicy nie rezygnują z prasy papierowej, https://interaktywnie.com/biznes/artykuly/biznes/gazety-drukowane-kontra-cyfrowe-uzytkownicy-nie-rezygnuja-z-prasy-papierowej-259396 (dostęp: 12.08.2023).
Historia, https://www.przewodnik-katolicki.pl/O-nas/Historia (dostęp: 17.09.2023).
Informator Kościoła katolickiego w Polsce 1936-1937, Warszawa [1937], https://polona.pl/preview/d61e8316-a5bf-483c-b50d-ada1ab43c37d (dostęp: 15.11.2023).
Instrukcja o niektórych aspektach wykorzystania środków społecznego przekazu, https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_doc_19920330_istruzione-pccs_pl.html (dostęp: 31.10.2023).
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego. Roczniki statystyczne, https://www.iskk.pl/badania/roczniki-statystyczne (dostęp: 20.10.2023).
Katolickie Stowarzyszenie Dziennikarzy. Oddział w Łodzi, https://www.katolickie.media.pl/polecane/kosciol-o-mediach/1700-list-jana-pawa-ii-il-rapido-sviluppo-szybki-rozwoj (dostęp:15.01.2023).
Konferencja Episkopatu Polski. Diecezje, https://episkopat.pl/diecezje-kosciola-katolickiego-w-polsce/ (dostęp: 15.11.2023).
Kościół katolicki w Polsce 1918-1990: rocznik statystyczny, Warszawa 1991, https://www.iskk.pl/badania/roczniki-statystyczne/207-rocznik-kosciola-1918-1990 (dostęp: 15.11.2023).
Kościół katolicki w Polsce 1991-2011: rocznik statystyczny, Warszawa 2014, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/roczniki-statystyczne/roczniki-statystyczne/kosciol-katolicki-w-polsce-1991-2011,12,1.html (dostęp: 15.11.2023).
Mirari vos – O liberalizmie: encyklika Ojca św. Grzegorza XVI: 15 VIII 1832 r., tłum. F. Rostfiński, Warszawa 2003, https://polona.pl/item-view/c4d568d2-0310-446cb638-2a7a7e30ff6d?page=NaN (dostęp: 15.11.2023).
Radziwiłł Franciszek, Znaczenie i potrzeby prasy katolickiej: referat wygł. na zjeździe Skargowskim w Krakowie, dnia 25 września 1912 roku, Kraków 1912, https://polona.pl/item-view/094edb73-ebe3-4155-b8b7-ca945bacd187?page=6 (dostęp: 27.10.2023).
Rerum Omnium Perturbationem: Liiterae Encyclicae: Pius PP XI: 1923-01-26, https://www.documentacatholicaomnia.eu/01p/1923-01-26,_SS_Pius_XI,_Encyclica._Rerum_Omnium_Perturbationem,_LT.pdf (dostęp: 15.11.2023).
Wyznania religijne w Polsce w latach 2019-2021, Warszawa 2022, https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/inne-opracowania/wyznania-religijne/wyznania-religijne-w-polsce-2019-2021,5,3.html (dostęp: 16.11.2023).
The President Stanislaw Wojciechowski Calisia University
dr nauk humanistycznych w zakresie bibliologii, adiunkt w Instytucie Interdyscyplinarnych Badań Historycznych (Uniwersytet Kaliski im. Prezydenta Stanisława Wojciechowskiego)
https://orcid.org/0000-0001-5343-3836University of Lodz https://orcid.org/0000-0001-5868-6840
License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.






