Anti-Hussite Sermon from the Manuscript of the University Library in Wrocław I F 282
Ewelina Kaczor
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-3657-3743
Abstract
The subject of this article is an unfinished anti-Hussite sermon from the late 1560s and early 1570s from the collection of the University Library in Wrocław. The manuscript I F 282 originally belonged to the library of the Canons Regular of St Augustine in Żagań, a congregation heavily involved in the fight against the Hussite heresy. Although the importance of preaching to the anti-Hussite efforts in Silesia has been noted in the literature on the subject, anti-Hussite sermons have not yet been analysed and, moreover, few have been identified so far. The article is an attempt to fill an existing gap in the state of research. The text analysis is accompanied by an edition of the sermon.
Keywords:
preaching, Hussitism, anti-heretic polemics, canons regular of St AugustineSupporting Agencies:
Publication funded by the National Science Center under the Weave-UNISONO competition, project number 2021/03/Y/HS3/00052: Pagans and Christians. Christianization in the Bohemian and Polish Kingdoms in the Middle Ages. The project was conducted in cooperation with Grantová agentura České republiky, no. 22-18972K with the same title and implemented by Jan Kochanowski University in Kielce and Filosofický ústav Akademie věd České republiky in Prague.References
Źródła rękopiśmienne
Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu
Akc. 1967/2: Katalog der Handschriften der ehemaligen Universitätsbibliothek Breslau, Wrocław 1920-1944, vols. 1-26.
rkps: I F 27, I F 52, I F 190, I F 241, I F 282, I F 286, I F 471, I F 475, I F 499, I F 567, I F 570, I F 587, I F 594, I F 656, I F 725, I F 740, I F 754, I O 13, I Q 76, I Q 87, I Q 88, I Q 278, I Q 372, I Q 381, I Q 453, II F 28, II F 38, II F 64, IV F 87, IV F 101, IV F 186, IV Q 145, IV Q 231, Mil. IV 78.
Źródła drukowane
Der Hedwigs-Codex von 1353 Sammlung Ludwig, Bd. 2, Hrsg. W. Braunfels, Berlin 1972, s. 177-181.
Guibert de Nogent, Gesta Dei per Francos et cinq autres textes, ed. R.B.C. Huygens, Turnhout 1996.
Humbert de Romans, Traité sur la predication de la croisade, trad. V. Portnykh, Turnhout 2022. (Crossref)
Magnum Oecumenicum Constanciense Concilium de universali Ecclesiae reformatione, unione, et fide, vol. 3, ed. H. Hardt, Francofurti et Lipsiae 1698, kol. 1-5, 54-63.
Palacký František, Urkundliche Beiträge zur Geschichte des Hussitenkrieges, 1, Praha 1873, s. 17-20.
Sacrorum Conciliorum nova et amplissima Collectio, vol. 28, ed. J.D. Mansi, Venetiis 1785, kol. 546-549, 572-577.
Sancti Avrelii Avgvstini Enarrationes in Psalmos LI-C, Tvrnholti 1956.
Opracowania
Arendt Paul, Die Predigten des Konstanzer Konzils. Ein Beitrag zur Predigt- und Kirchengeschichte des ausgehenden Mittelalters, Freiburg im Breisgau 1933.
Bartoš František Michálek, Spunar Pavel, Soupis pramenů k literární čínnosti M. Jana Husa a M. Jeronýma Pražského, Praha 1965.
Catalogus codicum medii aevi manuscriptorum qui in Bibliotheca Universitatis Wratislaviensis asservantur signa 6055-6124 comprehendens (Codices Milichiani, vol. 1), comp. S. Kądzielski, W. Mrozowicz, Wratislaviae 1998.
Catalogus codicum medii aevi manuscriptorum qui in Bibliotheca Universitatis Wratislaviensis asservantur signa 6125-6181 comprehendens (Codices Milichiani, vol. 2), comp. S. Kądzielski, J. Przytulski, Wratislaviae 2004.
Cremascoli Giuseppe, Sui sermoni di Giacomo Arrigoni, vescovo di Lodi, al Concilio di Costanza, „Archivio Storico Lodigiano”, 132 (2013) s. 55-71.
Čapský Martin, Město pod vladou kazatelů. Charismatičtí náboženští vůdci ve střetu s městskou radou v pozdně středověkých českých korunních zemích, Praha 2015.
Czechowicz Bogusław, Idea i państwo. Korona Królestwa Czech w latach 1457-1547, t. II, Sic noster rex Jiřik czy occupator regni Bohemiae? Rządy w Koronie Jerzego z Podiebradów, Wrocław 2017.
Czechowicz Bogusław, Panowanie króla Jerzego ze śląskiej perspektywy (w 550. Rocznicę śmierci monarchy), „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 76 (2021) nr 3, s. 109-125. (Crossref)
Die Handschriften der Staats-und Universitätsbibliothek Breslau. Bd. 1, w: Verzeichnis der Handschriften im Deutschen Reich, T. 1, red. H.A. Kruss, Leipzig 1938.
Dola Kazimierz, Św. Jan Kapistran a próby reformy życia kleru diecezji wrocławskiej w połowie XV wieku, „Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego”, 8 (1980) s. 193-218.
Drabina Jan, Mikołaj Tempelfeld z Brzegu, „Colloquium Salutis”, 2 (1970) s. 83-102.
Drabina Jan, Ośrodki kaznodziejskie Wrocławia jako centra walki z Jerzym z Podiebradu, „Acta Universitatis Wratislaviensis nr 70, Historia XIV”, Wrocław 1968, s. 129-145.
Elm Kaspar, Johannes Kapistrans Predigtreise diesseits der Alpen (1451-1456), w: Lebenslehren und Weltentwürfe in Übergang vom Mittelalter zur Neuzeit. Politik – Bildung – Naturkunde – Theologie, Hrsg. H. Boockmann, B. Moeller, K. Stackmann, Göttingen 1989, s. 500-519.
Heś Robert, Krzyżowcy pod Ząbkowicami. Oblężenia zamku i miasta w 1467 r., w: Wokół dziejów miasta, t. III, Miasto a wojny. Z wojennej przeszłości Ząbkowic Śląskich, red. K. Pawłowski, Ząbkowice Śląskie 2019, s. 39-70.
Hofer Johannes, Johannes Kapistran. Ein Leben im Kampf um die Reform der Kirche, Bd. 2, Heidelberg 1965.
Jacob Eugen, Johannes von Capistrano, vol. 2, Die auf der Königlichen und Universitäts-Bibliothek zu Breslau befindlichen handschriftlichen Aufzeichnungen von Reden und Tractaten Capistrans, 1: Speculum clericorum, De erroribus et moribus christianorum cum libello, qui inscribitur: Planctus multorum christianorum, Planctus super errores religiosorum, Sermones in synodo Wratislaviensi praedicati, Breslau 1905, s. 414-460.
Jacob Eugen, Johannes von Capistrano, vol. 2/3, XLIV sermones Vratislaviae habiti a. D. DMCCCCLIII, Breslau 1911, s. 1-214.
Jażdżewski Constantinus Cl., Catalogus manu scriptorum codicum medii aevi Latinorum signa 180-260 comprehendens, Wratislaviae 1982.
Kozłowski Edward, Mikołaj Tungen. Spór o biskupstwo warmińskie 1467-1479, Kraków 1896.
Lissowska Agnieszka, Antyhusycka misja Jana Kapistrana na Śląsku, w: Bernardyni na Śląsku w późnym średniowieczu, red. J. Kostowski, Wrocław 2005, s. 51-63.
Łuszczki Lucianus, De sermonibus S. Ioannis a Capistrano. Studium historico-criticum, Romae 1961.
Matusik Leokadia, Wpływy myśli czeskiej na Śląsku w świetle rękopisów kanoników regularnych św. Augustyna w XIV i XV wieku, „Acta Universitatis Wratislaviensis nr 109, Historia XVII”, Wrocław 1970, s. 45-66.
Orzechowski Kazimierz, Zjazdy ogólnośląskie za panowania Macieja Korwina (1469-1490), „Czasopismo Prawno-Historyczne”, 24 (1972) nr 2, s. 39-65.
Pfotenhauer Paul, Schlesier als Rectoren der Universität Leipzig in dem ersten Jahrhunderte ihres Bestehens, „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”, 17 (1883) s. 177-229.
Roth Gunhild, Tempelfeld, Nikolaus, w: Die deutsche Literatur des Mittelalters Verfasserlexikon, Bd. 11, Hrsg. K. Ruh, Berlin-NewYork 2010, kol. 1507-1512.
Schmidtová Anežka, Z bohemik vratislavské universitní knihovny, „Listy filologické”, 83/1 (1960) s. 98-105.
Schneyer Johannes Baptist, Repertorium der lateinischen Sermones des Mittelalters für die Zeit von 1350-1500, nach der Vorarbeit von J.B. Schneyer, L. Hodl, W. Knoch, Münster 2001 (CD-ROM).
Schneyer Johannes Baptist, Repertorium der Lateinischen Sermones des Mittelalters, für die Zeit von 1150-1350, Bd. 5, Münster 1974.
Solicki Stanisław, Napływ książek z ziem czeskich na Śląsk w średniowieczu, w: Polska – Śląsk – Czechy. Studia nad dziejami stosunków kulturalnych i politycznych w średniowieczu, „Acta Universitatis Wratislaviensis nr 1162, Historia LXXXI”, Wrocław 1994, s. 5-37.
Solicki Stanisław, Problematyka husycka w średniowiecznych księgozbiorach śląskich, w: Polskie echa husytyzmu. Materiały z konferencji naukowej Kłodzko, 27-28 września 1996, red. S. Bylina, R. Gładkiewicz, Warszawa 1999, s. 116-141.
Soukup Pavel, Augustinian Prior Oswald Reinlein: A Biography of an Anti-Hussite Preacher, w: The Bohemian reformation and religious practice, vol. 9, ed. Z.V. David, D.R. Holeton, Praha 2014, s. 98-110.
Soukup Pavel, Kreuzzug und Universitätsmesse. Zwei Leipziger Predigten aus der Hussitenkriege, w: Historiker zwischen den Zeiten. Festschrift für Karel Hruza zum 60. Geburtstag, ed. P. Elbel, A. Kaar, J. Nemec, M. Wihoda, Wien 2021, s. 205-220. (Crossref)
Soukup Pavel, Preaching the Cross against the Hussites, 1420-1431, w: Partir en croisade à la fin du Moyen Âge. Financement et logistique, ed. D. Baloup, M. Sánchez Martínez, Toulouse 2015, s. 195-212. (Crossref)
Soukup Pavel, The Polemical Letters of John of Capistrano against the Hussites: Remarks on Their Transmission and Context, w: The Grand Tour of John of Capistrano in Central and Eastern Europe (1451-1456). Transfer of Ideas and Strategies of Communication in the Late Middle Ages, ed. P. Kras, J.D. Mixon, Warsaw 2018, s. 259-273.
Soszyński Jacek, Kronika Marcina Polaka i jej średniowieczna tradycja rękopiśmienna w Polsce, Warszawa 1995.
Spunar Pavel, Repertorium auctorum Bohemorum provectum idearum post Universitatem Pragense, conditam illustrans, t. 1, Wratislaviae 1985, t. 2, Wratislaviae-Pragae 1995.
Šmahel František, Rewolucja husycka, t. III, Działania wojenne, Oświęcim 2020.
Świerk Alfred, Średniowieczna biblioteka klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu, Wrocław 1965.
Tamminen Miikka, Crusade Preaching and the Ideal Crusader, Turnhout 2018. (Crossref)
Urban Wincenty, Rękopisy historyczne w zbiorach Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu, „Studia Płockie”, 5 (1977) s. 274-289.
Urban Wincenty, Rękopisy liturgiczne Biblioteki Kapitulnej we Wrocławiu, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 6 (1963) s. 155-190. (Crossref)
Urban Wincenty, Rękopisy prawnicze biblioteki kapitulnej we Wrocławiu, „Prawo Kanoniczne. Kwartalnik prawno-historyczny”, 8 (1965) nr 1, s. 109-132.
Urban Wincenty, Szkice z dziejów diecezji wrocławskiej (cd.). Biskup Rudolf z Rüdesheim (1468-1482), „Studia Theologica Varsaviensia”, 4 (1966) nr 1, s. 123-166.
Vaclav Filip, Borchardt Karl, Schlesien, Georg von Podiebrad und die römische Kurie, Würzburg 2005.
Zajchowska-Bołtromiuk Anna, John of Capistrano’s ars praedicandi: The Preaching of John of Capistrano in Light of His Wrocław Sermons and Polish-Silesian Epistolary, w: The Grand Tour of John of Capistrano in Central and Eastern Europe (1451-1456). Transfer of Ideas and Strategies of Communication in the Late Middle Ages, ed. P. Kras, J.D. Mixon, Warsaw 2018, s. 321-334.
Netografia
Mikołaj Tempelfeld z Brzegu, http://cac.historia.uj.edu.pl/osoba/1994781_Miko%C5%82aj_Tempelfeld_z_Brzegu (dostęp: 23.10.2024).
The John Paul II Catholic University of Lublin https://orcid.org/0000-0003-3657-3743
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
