Salesians in Lvov in the years 1934-1945
Stanisław Rozner
Waldemar Witold Żurek
Ośrodek Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL , French Polynesiahttps://orcid.org/0000-0002-5602-5077
Abstract
Having opened the first formative and educative institutions in Galicia, Salesians were supported by the Lvov archbishops, Józef Bilczewski and Boleslaw Twardowski, their benefactors and friends. Salesians opened two religious homes in Lvov in 1934 and 1936. In like manner they met the local social need. Their twelve-year activity in Lvov (1934-1946) concentrated on the formative work, which targeted at as many young people as possible. The Abrahamowicz Family Formative Institute as well as the Male Private Salesian Secondary School formed and educated boys. The Ostra Brama (Eastern Gate) church at Łyczaków, being a votive church for the liberation of Lvov, became a significant centre of religious and patriotic life in the interwar period. The school of crafts and dormitory - the ,,Living Statue" in commemoration of the 20th anniversary of the defence of Lvov, the main formative work - were still under organization. Despite that fact, the accompanying work of propaganda triggered authentic enthusiasm and commitment among the community of Lvov. The outbreak of the Second World War, the period of Soviet and Nazi occupation, and the changed geopolitical situations of the eastern territories breached the activity of Salesians in Lvov. They failed to regain the Abrahamowicz Institute, which was taken in 1939. The Our Lady Church in Ostra Brama was closed in 1946 and designed for lay purposes. Last Salesians, together with some Polish parishioners repatriates, were forced to leave Lvov. Over the last decade there have been attempts on the part of the local Catholics to regain the Ostra Brama church, but they failed. Eventually, after successful endeavours the Salesians of the Byzantine-Ukrainian rite took over the church. They opened a pastoral care centre there. In the future, perhaps, they will open a formative and educative institution for young people, an institution they planned to open before the war.
Keywords:
World War II, Lviv, order, records, historyReferences
Auffray A., Pedagogia św. Jana Bosko, Turyn 1934.
Bączkowicz F., Prawo Kanoniczne, t. 1-3, Opole 1958.
Bosko J., System prewencyjny w wychowaniu młodzieży, w: Konstytucje i Regulaminy Towarzystwa św. Franciszka Salezego, Rzym 1986, s. 424-431.
Braido P., System wychowawczy ks. Bosko, Warszawa 1971, mps.
Cian L., System zapobiegawczy św. Jana Bosko, Warszawa 1986.
Codex Iuris Canonici, 1943.
Dwudziestopięciolecie działalności salezjańskiej w Polsce 1923, Mikołów 1923. Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego 1919-1934.
Dzwony dla kościoła salezjanów M. B. Ostrobramskiej we Lwowie, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 20 (1936) s. 261.
Elenco Generale della Societ di S. Francesco di Safes, Torino 1898-1946.
Gabrel A., Lewko M., Czas wolny w domach salezjańskich, w: 75 lat działalności Salezjanów w Polsce, red. R. Popowski, S. Wilk, M. Lewka, Łódź-Kraków 1974, s. 140-155.
Grabowska W., Nowy program nauczania, w: Historia wychowania - wiek XX, pod red. J. Miąso, Warszawa 1984, s. 66-69.
Grodziski S., Kozłowski E., Po klęsce, w: Dzieje Narodu i Państwa Polskiego, t. 3-42, Polska zniewolona 1795-1918, Warszawa 1987, s. 3-5.
Kaliński L., Rodzina salezjańska w Polsce, Warszawa 1988.
Kieniewicz S., Historia Polski 1795-1918, Warszawa 1968.
Kosiński S., 75 lat salezjanów w służbie Kościoła i Narodu, ,,Nostra”, 28 (1973) nr 130, s. 4-13.
Krawiec J., Towarzystwo św. Franciszka Salezego oraz jego organizacja w Polsce, Lublin 1964, mps.
Ksiądz Bosko a Polacy, ,,Wiadomości Salezjańskie", 13 (1909) s. 36-43.
Ksiądz Tirone Piotr, ,,Pokłosie Salezjańskie", 9 (1925) s. 132-135.
Kumor B., Granice metropolii i diecezji polskich (968-1939), ,,Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 22 (1971) s. 320-402.
Kuzak Z., Początki Zgromadzenia Salezjańskiego w Polsce, ,,Nostra”, 29 (1975) nr 123, s. 13-20.
Lemoyne G., Amadei A., Ceria E., Memorie Biografiche del B. Giovanni Bosco, Torino 1898-1939, t. 12, s. 819, 918, t. 18, s. 30.
List ks. insp. P. Tirone do Pomocników Salezjańskich, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 6 (1922) s. 1-6.
Lwów w hołdzie swemu arcypasterzowi, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 20 (1936) s. 306-309.
Łukomski S., Konkordat zawarty dnia 10 lutego 1925 r. pomiędzy Stolicą Apostolską i Rzeczypospolitą Polską, Łomża 1934.
Male Seminarium Salezjańskie w Daszawie, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 1934, Numer Informacyjny, s. 32-33.
Medytiski A., Kościół Matki Boskiej Ostrobramskiej na Łyczakowie, Lwów 1938.
Medyński A., Lwów. Ilustrowany przewodnik dla zwiedzających miasto, Lwów 1917, (wyd. powojenne: Łódź 1990).
Nęcek J., Wspomnienia /916-1972, Jeleń-Jaworzno 8, mps, w: ASIK, A 1768. Nowak J., Sroka S., Terlecki R., Historyczny Lwów. Przewodnik, Kraków 1990.
Nowa salezjańska placówka wychowawcza we Lwowie, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 20 (1936) s. 230-232.
Obóz harcerski lwowskiej „szesnastki” przy Zakładzie im. Abrahamowiczów, pod zarządem Ks. Ks. Salezjanów we Lwowie, ,,Pokłosie Salezjańkie", 22 (1938) s. 224-225.
Pamiątka 25-lecia poświęcenia zakładu w Daszawie 1905-1930, Warszawa 1930.
Pływaczyk S., Ksiądz August Hlond. Salezjanin, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 26 (1948) s. 253-260.
Po roku kanonizacyjnym, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 19 (1935) s. 128-132.
Pobóg-Malinowski, Najnowsza historia polityczna Polski. Okres 1939-1945, Gdańsk 1989.
Przemyli, ,,Wiadomości Salezjańskie”, 16 (1912) s. 300-301.
Salezjańska Szkoła Zawodowa w Przemyślu, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 1934, Numer Informacyjny, s. 28-29.
Salezjanie we Lwowie, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 18 (1934) s. 229-234.
Starzyński S., Abrahamowicz Dawid (1839-1926), w.: Polski Słownik Biograficzny, t. 1, Kraków 1935, s. 9-10.
Statut Fundacji Abrahamowiczów, Lwów 1929.
Statystyka dziel ks. Bosko w Polsce w roku 1934, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 20 (1934) s. 65.
Styrna S., Zgromadzenie Salezjańskie w Polsce w poszukiwaniu form odpowiedzi na potrzeby wychowawcze i duszpasterskie w latach 1898-1974, w: 75 lat działalności Salezjanów w Polsce, red. R. Popowski, S. Wilk, M. Lewko, Łódź-Kraków 1974 s. 11-34.
Szetelnicki W., Arcybiskup-wygnaniec Eugeniusz Baziak metropolita lwowski, Kraków 1989.
Szurek S., Bilczewski Józef (1860-1923), w: Polski Słownik Biograficzny, t. 2, Kraków 1936, s. 94-95.
Ślósarczyk J., Historia Prowincji św. Jacka Towarzystwa Salezjańskiego w Polsce, t. 2-3, 1960-1966, mps.
Świda A., Inspektorzy Polskich Prowincji Salezjańskich, część pierwsza, Warszawa
Świda A., Personel domów salezjańskich w ciągu 75 lat pracy w Polsce, ,,Nostra”, 29 (1975) nr 139, s. 21-29.
Świda A., Towarzystwo Salezjańskie, Kraków 1984.
Tarnawski M., Arcybiskup Józef Bilczewski, Lwów 1924.
Urban W., Archidiecezja lwowska, w: Życie religijne w Polsce pod okupacją 1939- 1945. Metropolie wileńska i lwowska, zakony, red. Z. Zieliński, Katowice 1992, s. 91-171.
Urban W., Szkice z dziejów Archidiecezji lwowskiej i jej duszpasterstwa, Rzym 1984.
Uroczystości ku czci św. Jana Bosko we Lwowie, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 19 (1935) s. 223-226.
Ustawy i Regulaminy Towarzystwa św. Franciszka Salezego, Ramsey 1950.
Wilk S., Salezjanie, w: Życie religijne w Polsce pod okupacją hitlerowską 1939-1945, red. Z. Zieliński, Warszawa 1982, s. 722-750.
Włodarczyk T., Konkordaty, cz. 1, Warszawa 1986.
Wychowankowie krakowskiego Zakładu im. Lubomirskich, ,,Wiadomości Salezjańskie”, 15 (1911) s. 324-325.
Z Zakładu Księdza Bosko w Oświęcimiu, ,,Wiadomości Salezjańskie”, 9 (1905) s. 312-316.
Z Zakładu Księży Salezjanów w Oświęcimiu, ,,Wiadomości Salezjańskie”, 14 (1910) s. 242-244.
Zasady wychowawcze Zakładu Wychowawczego im. Abrahamowiczów we Lwowie, Lwów 1934.
Żurek W., Dzieje Fundacji Księcia Aleksandra Lubomirskiego w Krakowie 1893-1950, ,,Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 65 (1996) s. 443-558.
Żywy pomnik rocznicy odzyskania Lwowa, ,,Pokłosie Salezjańskie”, 23 (1939) s. 40-42.
Ośrodek Archiwów, Bibliotek i Muzeów Kościelnych KUL https://orcid.org/0000-0002-5602-5077
