ABMK

Początki zielonogórskiej prepozytury kanoników regularnych z Żagania

Joanna Karczewska

Uniwersytet Zielonogórski , Polska
https://orcid.org/0000-0002-2422-1962


Abstrakt

Artykuł prezentuje proces utworzenia w Zielonej Górze prepozytury kanoników regularnych z Żagania i przekazania im prawa patronatu miejscowego kościoła parafialnego, począwszy od decyzji książęcej, jej potwierdzenia przez biskupa i papieża, kończąc na dokumencie archidiakona głogowskiego, który był odpowiedzialny za przekazanie kościoła kanonikom. Dokumenty oryginalne dotyczące tego procesu nie są znane, zachowały się natomiast ich kopie w kopiarzu żagańskim, które stanowią podstawę źródłową opracowania. W artykule skupiono się także na kwestiach związanych z uposażeniem prepozytury i znaczenia tej instytucji w lokalnym otoczeniu.

Słowa kluczowe:

Śląsk Głogowski, kanonicy regularni, prepozytura, prawo patronatu



Źródła rękopiśmienne

Archiwum Państwowe we Wrocławiu (APW)

Rep. 135, sygn. 419, Kopiarz klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu.

Rep. 135, sygn. 109, Urkunden Inhaltverzeichniss des Archives der Chorherren des S. Augustinus Congregationis Lateranensis zu Sagan.

Biblioteka Uniwersytecka we Wrocławiu (BUWr.)

Rkps IV Q 36 (nekrolog klasztoru żagańskiego).

Źródła drukowane

Catalogus abbatum Saganensium, w: Scriptores rerum Silesiacarum, t. 1, hrsg. G.A. Stenzel, Breslau 1835, s. 173-528.

Codex diplomaticus Silesiae, t. 24, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Die Kreise Grünberg und Freystadt, hrsg. K. Wutke, Breslau 1908; t. 28, Die Inventare der nichtstaatlichen Archive Schlesiens. Kreis Glogau, bearb. v. K. Wutke, Breslau 1915.

Katalog dokumentów przechowywanych w archiwach państwowych Dolnego Śląska, t. 7, oprac. R. Stelmach, Wrocław 1993.

Ohnesorge Fritz, Zur Quellenkunde der Geschichte von Grünberg in Schlesien, Grünberg 1903.

Regesty śląskie, t. 3, oprac. J. Gilewska-Dubis, red. W. Korta, Wrocław 1990; t. 4, oprac. K. Bobowski, J. Gilewska-Dubis, red. W. Korta, Wrocław-Warszawa 1990; t. 5, oprac. J. Gilewska-Dubis, red. W. Korta, Wrocław-Warszawa 1992.

Visitationsberichte der Diözese Breslau, Th. 1, Archidiakonat Glogau, hrsg. J. Jungnitz, Breslau 1907.

Worbs Johann Gottlob, Inventarium diplomaticum Lusatiae inferioris, t. 1, Lübben 1834.

Opracowania

Chmielewska Katarzyna, Klasztor i jego problemy w średniowiecznych śląskich i kłodzkich kronikach kanoników regularnych, Częstochowa 2015.

Effner Moritz, Geschichte der katholischen Pfarrei Grünberg in Niederschlesien von ihrer Gründung bis Jahre 1840, Grünberg 1852.

Gerlic Henryk, Kapituła głogowska w dobie piastowskiej i jagiellońskiej (1120-1526), Gliwice 1993.

Jasiński Kazimierz, Rodowód Piastów śląskich, Kraków 2007.

Kapłon Marian, Dzieje klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu do początku XV w., „Przegląd Lubuski”, 9 (1980) nr 3, s. 31-39.

Kapłon Marian, Książęta śląscy a klasztor kanoników regularnych w Żaganiu w latach 1217-1439, „Acta Universitatis Wratislaviensis. Historia XIX”, (1970) nr 126, s. 133-147.

Karczewska Joanna, Kożuchów. Studia z dziejów średniowiecznego miasta, Kraków 2018.

Karczewska Joanna, Otoczenie księcia kożuchowsko-zielonogórskiego Henryka VIII Wróbla i jego żony księżnej Katarzyny, „Śląski Kwartalnik Historyczny Sobótka”, 69 (2014) z. 1, s. 59-82.

Karczewska Joanna, Rodzina von Leslav i jej działalność w XIV-XV wieku, „Studia Zachodnie”, 9 (2007) s. 75-80.

Machilek Franz, Das Grosse abendlandische Schisma in der Sicht des Ludolf von Sagan, w: Das Konstanzer Konzil, hrsg. R. Baumer, Darmstadt 1977, s. 37-95.

Machilek Franz, Ludolf von Sagan und seine Stellung in der Auseinandersetzung um Konziliarsmus und Humanismus, München 1967.

Machilek Franz, Ludolf von Sagan, w: Die deutsche Literatur des Mittelalters, Verfassenlexicon, Bd. 5, Berlin-New York 1985, kol. 984.

Neuling Hermann, Schlesiens Kirchorte ihre kirchlichen Stiftungen bis zum Ausgange des Milttelalters, Breslau 1902.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Kanonicy regularni a miasto na przykładzie Żagania, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław-Opole 2000, s. 383-392.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Kanonicy regularni na Śląsku. Życie konwentów w śląskich klasztorach kanoników regularnych w średniowieczu, Opole 1999.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Księżniczki śląskie wobec śląskich klasztorów kanoników regularnych, w: Klasztor w państwie średniowiecznym i nowożytnym, red. M. Derwich, A. Pobóg-Lenartowicz, Wrocław-Opole-Warszawa 2005, s. 57-64.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Kult świętych w śląskich klasztorach kanoników regularnych w średniowieczu, w: Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. Manikowska, H. Zaremska, Warszawa 2002, s. 439-453.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Kulturotwórcza rola kanoników regularnych w średniowiecznej Polsce, w: Sacrum i profanum. Klasztory i miasta w rzeczywistości Górnego Śląska w średniowieczu, red. E. Bimler-Mackiewicz, Rybnik 2003, s. 107-113.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Uczeni i sławni mężowie w Katalogu opatów żagańskich, w: Rycerze, wędrowcy, kacerze. Studia z dziejów średniowiecznej i wczesnonowożytnej Europy Środkowej, red. B. Wojciechowska, W. Kowalski, Kielce 2013, s. 241-251.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Udział klasztorów w osadnictwie i kolonizacji Śląska w średniowieczu (na przykładzie kanoników regularnych), w: Korzenie środkowoeuropejskiej i górnośląskiej kultury gospodarczej, red. A. Barciak, Katowice 2003, s. 294-302.

Pobóg-Lenartowicz Anna, Z badań nad studiami uniwersyteckimi śląskich kanoników regularnych w średniowieczu, w: Kultura edukacyjna na Górnym Śląsku, red. A. Barciak, Katowice 2002, s. 248-262.

Proksch Constance, Klosterreform und Geschichtsschreibung im Spätmittelalter, Köln-Weimar-Wien 1994.

Schlesisches Städtebuch, hrsg. H. Stoob, P. Jochanek, Stuttgart-Berlin 1995.

Schmidt Hugo, Geschichte der Stadt Grünberg in Schlesien, Grünberg 1922.

Steller Georg, Die Anfange des Saganer Augustinerstiftes in Naumburg am Bober (1217-1284), „Archiv für Schlesische Kirchengeschichte”, 26 (1968) s. 19-63; 27 (1969) s. 39-52.

Stelmach Roman, Kopiarz klasztoru kanoników regularnych św. Augustyna w Żaganiu, w: Memoriae amici et magistri, red. M. Derwich, W. Mrozowicz, R. Żerelik, Wrocław 2001, s. 177-186.

Świerk Alfred, Średniowieczna biblioteka klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu, Wrocław 1965.

Witczak Zbigniew, Działalność gospodarcza i uposażenie klasztoru kanoników regularnych w Żaganiu do początku XVI wieku, Opole 2023.

Wolff Otto, Geschichte der Stadt Grünberg in Niederschlesien von Ihrer Entstehung bis zur Einfuhrung der Reformation, Grünberg 1848.

Pobierz

Opublikowane
2024-06-29


Karczewska, J. (2024). Początki zielonogórskiej prepozytury kanoników regularnych z Żagania. Archiwa, Biblioteki I Muzea Kościelne, 122, 145–158. https://doi.org/10.31743/abmk.15850

Joanna Karczewska  J.Karczewska@ih.uz.zgora.pl
Uniwersytet Zielonogórski https://orcid.org/0000-0002-2422-1962