Skażenie mikrobiologiczne druków kazań pogrzebowych z lat 1601-1700 z kolekcji Biblioteki Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie
Agnieszka Bangrowska
Uniwersytet Śląski w Katowicach , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5151-7099
Tadeusz Maciąg
Uniwersytet Śląski w Katowicach , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3234-3951
Abstrakt
Przedmiotem badań podjętych w artykule była analiza mikrobiologiczna wszystkich XVII-wiecznych druków kazań pogrzebowych (84 woluminy) ze zbiorów Biblioteki Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we Lwowie. Analizę stopnia zagrożenia mikrobiologicznego wykonano na drukach, które charakteryzowały się wyraźnym działaniem mikroorganizmów, tj. wszelkie zabrudzenia, liczne zaplamienia, przebarwienia czy deformacje papieru. Z wszystkich kolekcji pobrano próbki na obecność grzybów pleśniowych. Zastosowano metodę odcisku, wykorzystując sterylny wilgotny krążek bibuły o średnicy 5 cm, który był odciskany w miejscach charakteryzujących działalność mikroorganizmów. Pobraną próbkę przenoszono na szalkę Petriego z pożywką według receptury Czapek-Doxa. Tak przygotowane próbki inkubowano w cieplarce w temperaturze 28°C. Za optymalny przedział czasowy, po którym grzybnia zarośnie całą szalkę przyjęto 21 dni. Przeprowadzone badania oceny stopnia zagrożenia mikrobiologicznego wykazały, że w dwóch przypadkach średnica wzrostu grzybni wyniosła 3 cm po siedmiu dniach inkubacji, co stanowi 22% wszystkich badanych woluminów. Wywnioskowano zatem, że w badanym materiale jest obecność żywej grzybni, a co za tym idzie – dany obiekt klasyfikuje się do natychmiastowej interwencji konserwatorskiej. Pozostałe obiekty nie wymagają ingerencji. Ocena zagrożeń mikrobiologicznych została uzupełniona o jakościową analizę mikroorganizmów.
Słowa kluczowe:
kazania pogrzebowe, ocena mikrobiologiczna, grzyby pleśniowe, Biblioteka Fundacji Wiktora hr. Baworowskiego we LwowieBibliografia
Bartochowska Anna, Aspergillosis of the Middle Ear in 37 Immunocompetent Patients, „Postępy w Chirurgii Głowy i Szyi / Advances in Head and Neck Surgery”, 21 (2022) nr 2, s. 26-27.
Domsch Klaus Heinz, Gams Walter, Anderson Traute-Heidi, Compendium of Soil Fungi, t. 1-2, Eching 1993.
Dyda Magdalena, Zagrożenia mikrobiologiczne zbiorów muzealnych, Warszawa 2020, s. 58-62.
Dynowska Maria, Ejdys Elżbieta, Mikologia laboratoryjna. Przygotowanie materiału badawczego i diagnostyka, Olsztyn 2011.
Dzierżanowska Danuta, Gil Lidia, Jakubas Beata, Kyrcz-Krzemień Sławomira, Styczyński Jan, Epidemiologia i diagnostyka mikrobiologiczna inwazyjnej choroby grzybiczej, „Postępy Nauk Medycznych”, 28 (2015) nr 6, s. 405.
Fasatiowa Olga, Grzyby mikroskopowe w mikrobiologii technicznej, Warszawa 1983.
Grabińska-Łoniewska Anna, Kańska Zofia, Atlas grzybów mikroskopowych, Warszawa 1990.
Gutarowska Beata, Grzyby strzępkowe zasiedlające materiały budowlane. Wzrost oraz produkcja mikotoksyn i alergenów, Warszawa 2010.
Jakucewicz Stefan, Surowce stosowane do produkcji papieru i ich odporność na starzenie, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne”, 59 (1990) s. 179-187.
Janda-Milczarek Katarzyna, Wolska Jolanta, Dębia Kamila, Badania składu ilościowego i jakościowego grzybów zasiedlających nasiona słonecznika (Helianthus annus L.), „Pomeranian Journal of Life Sciences”, 61 (2015) nr 3, s. 342. (Crossref)
Kirk Paul M., Cannon Paul F., Minter David W., Stalpers Joost A., Ainsworth & Bisbys Dictionary of the Fungi. 10th Edition, Wallingford 2008. (Crossref)
Kumar Raj, Singh Sompal, Singh Om V., Bioconversion of Lignocellulosic Biomass: Biochemical and Molecular Perspectives, „Industrial Microbiology and Biotechnology”, 35 (2008) s. 377-391. (Crossref)
Kunicki-Goldfinger Władysław, Życie bakterii, Warszawa 2006.
Marcinkowska Joanna, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa 2012.
Nyuksha Yuliya, Biodeterioration of Paper and Books, Sankt-Peterburg 1994.
Ogierman Leonard, Konserwacja zabytkowego materiału bibliotecznego krakowskich paulinów na Skałce, Katowice 2005.
Piontek Marlena, Grzyby pleśniowe, Zielona Góra 1999.
Podbielkowski Zbigniew, Rejment-Grochowska Irena, Skirgiełło Alina, Rośliny zarodnikowe, Warszawa 1986.
Poszytek Krzysztof, Mikrobiologiczna utylizacja celulozy, „Postępy Mikrobiologii”, 55 (2016) nr 2, s. 136-147.
Przybysz Kazimierz, Technologia celulozy i papieru, cz. 2, Technologia papieru, Warszawa 1983.
Russel Stefan, Górska Ewa B., Wyczółkowski Andrzej I., Enzymy biorące udział w hydrolizie celuloz, „Acta Agrophysica”, 3 (2005) s. 27-36.
Samson Robert A., Hoekstra Ellens S., Frisvad Jens C., Introduction to Food- and Airborne Fungi, Utrecht 2004.
Sobucki Władysław, Konserwacja papieru. Zagadnienia chemiczne, Warszawa 2013.
Stryer Lubert, Biochemia, Warszawa 1986.
Strzelczyk Alicja B., Karbowska-Berent Joanna, Drobnoustroje i owady niszczące zabytki i ich zwalczanie, Toruń 2004.
Strzelczyk Alicja B., Charakterystyka zniszczeń mikrobiologicznych w zabytkowych książkach, „Notes Konserwatorski”, 1 (1998) s. 36-50.
Strzelczyk Alicja B., Karbowska Joanna, Specyficzne zniszczenia papieru – foxing i puszysta destrukcja, „Ochrona Zabytków”, 48 (1995) nr 2 (189), s. 197-205.
Strzelczyk Alicja B., Mikrobiologiczne zniszczenia zbiorów bibliotecznych. Przyczyny i objawy destrukcji, „Studia Bibliologiczne”, 10 (1997) s. 90-92.
Xuebing Zhao, Zhang Lihua, Liu Dehua, Biomass Recalcitrance. Part I: The Chemical Compositions and Physical Structures Affecting the Enzymatic Hydrolysis of Lignocelluloses, „Biofuels, Bioproducts and Biorefining”, 6 (2012) nr 4, s. 465-482. (Crossref)
Zerek Bogdan, The Preservation and Protection of Library Collections: A Practical Guide to Microbiological Controls, Oxford 2014.
Zydek Sylwia, Komunikacja w obliczu śmierci, czyli znaczenie kazań pogrzebowych w epoce staropolskiej – reformackie kazania funeralne, „Przegląd Teologiczny”, 27 (2019) nr 2, s. 167-183.
Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-5151-7099
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
