Giuseppe Garampi i Miscellanee Ecclesiastiche w archiwum nuncjatury warszawskiej
Paweł Zając ks. OMI
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1764-9976
Abstrakt
Dorobek historiografii poświęconej Giuseppe Garampiemu stale się powiększa. Zbliżający się jubileusz 300-lecia urodzin G. Garampiego stał się okazją do intensyfikacji studiów poświęconych wybitnemu kardynałowi. Historycy interesują się m.in. jego dokonaniami jako prefekta Tajnego Archiwum Watykańskiego oraz działalnością jako nuncjusza w Warszawie i Wiedniu. W artykule przypomniano główne wątki badań związanych z życiem i dorobkiem naukowym Garampiego, szczególnie w okresie nuncjatury warszawskiej w latach 1772-1776. Jego pobyt w Warszawie jako nuncjusza apostolskiego pozwolił na organizację archiwum nuncjatury oraz ubogacenie jej obfitą dokumentacją dotyczącą historii Kościoła w Rzeczypospolitej. Garampi rozpoczął też systematyczne studia nad historią nuncjatury w Polsce, a zebrane przez siebie materiały opracowywał jeszcze po wyjeździe z Warszawy do Wiednia. Rozważania natury historiograficznej są wprowadzeniem do szczegółowego indeksu zawartości tomów 93-99 archiwum nuncjatury warszawskiej (Archivio Apostolico Vaticano, Arch. Nunz. Varsavia), zgromadzonych i uporządkowanych przez Garampiego. Oznaczone jako Miscellanee ecclesiastiche zawierają ważne materiały dotyczące m.in. jurysdykcji kościelnej i sporów w zakresie compositio inter status, ludności żydowskiej i procesów w sprawie oskarżeń o morderstwa rytualne, zamachu na Stanisława Augusta, Komisji Edukacji Narodowej i dyspens małżeńskich, żałoby po śmierci Klemensa XIV i wyboru Piusa VI, regulacji w sprawach postów i przestrzegania świąt nakazanych, spraw finansowych i podatków duchowieństwa, wreszcie spraw związanych z unitami.
Słowa kluczowe:
archiwum, historiografia, kard. Giuseppe Garampi, Tajne Archiwum Watykańskie, nuncjusz, nuncjatura warszawskaBibliografia
Źródła
Archivio Apostolico Vaticano (AAV)
Arch. Nunz. Varsavia 93-99.
Opracowania
Bieńkowski Ludomir, Ankieta zakonna Garampiego z 1773 r., w: Zakony męskie w Polsce w 1772 r., red. L. Bieńkowski, J. Kłoczowski, Z. Sułowski, Lublin 1972, s. 115-160.
Caffiero Marina, Garampi Giuseppe, w: Dizionario Biografico degli Italiani, vol. 52 (1999), https://www.treccani.it/enciclopedia/giuseppe-garampi_%28Dizionario-Biografico%29/ (dostęp: 21.12.2023).
Das Österreichische Historische Institut in Rom, 1901-1913. Festgabe Ludwig von Pastor, zum 60. Geburtstage am 31. Jänner 1914, dargebr. I. Ph. Dengel, Wien 1914.
Dell’Orte Umberto, Metzler Josef, La Nunziatura a Vienna di Giuseppe Garampi 1776-1785, Città del Vaticano 1995.
Dengel Ignaz Philipp, Nuntius Joseph Garampi in Preußisch Schlesien und in Sachsen im Jahre 1776. Bericht über seine Reise von Warschau über Breslau nach Dresden, „Quellen und Forschungen aus italienischen Archiven und Bibliotheken”, 5 (1903) s. 63-103.
Flaga Jerzy, L’activité pastorale des réguliers en Pologne à la lumière de l’enquête du nonce apostolique Giuseppe Garampi (1773-1774), „Revue d’Histoire Ecclésiastique”, 77 (1982) s. 454-461.
Flaga Jerzy, Udział zakonów w duszpasterstwie parafialnym około roku 1772, „Roczniki Humanistyczne”, 27 (1979) z. 2, s. 107-147.
Kłoczowski Jerzy, Kwerenda polska w archiwach watykańskich w 1962 roku, „Przegląd Historyczny”, 55 (1964) nr 2, s. 257-266.
Litak Stanisław, Atlas Kościoła łacińskiego w Rzeczypospolitej Obojga Narodów w XVIII wieku, Lublin 2006.
Loret Maciej, Dwaj nuncjusze w Warszawie za Stanisława Augusta, Garampi i Archetti, „Biblioteka Warszawska”, 4 (1905) s. 47-60.
Loret Maciej, Kościół katolicki a Katarzyna II 1772-1784, Warszawa 1910.
Loret Maciej, Przyczynek do pobytu nuncjusza Garampiego w Warszawie, „Kwartalnik Historyczny”, 20 (1906) s. 502-511.
Loret Maciej, Watykan a Polska w dobie rozbiorów (1772-1795), „Przegląd Współczesny”, 13 (1934) s. 337-360.
Maciejko Paweł, The Mixed Multitude: Jacob Frank and the Frankist Movement, Philadelphia 2011. (Crossref)
Maestri Giovanni, Nuncjusz Garampi i jego Diariusz, Lublin 1973 [mps pracy magisterskiej w Archiwum Uniwersyteckim KUL].
Meysztowicz Walerian, De Archivio Nuntiaturae Varsaviensis quod nunc in Archivo Secreto Vaticano servatur, Vaticani 1944.
Palmieri Gregorio, Viaggio in Germania, Baviera, Svizzera, Olanda e Francia compiuto negli anni 1761-1763 del cardinale Giuseppe Garampi, Roma 1889.
Piergentili Pier Paolo, Giuseppe Garampi tra diritto, diplomazia ed erudizione archivistica, w: Esperienza e diplomazia: saperi, pratiche culturali e azione diplomatica nell’Età moderna (secc. XV-XVIII), a cura di S. Andretta, L. Bély, A. Koller, G. Paoumarède, Roma 2020, s. 119-140.
Piergentili Pier Paolo, Venditi Gianni, I «Diari e notizie varie qui raccolte per mia memoria » di Giuseppe Garampi (24 giugno 1768-20 marzo 1769), w: Dall’Archivio Apostolico Vaticano. Miscellanea di testi, saggi e inventari, XI, Città del Vaticano 2021, s. 229-343.
Piergentili Pier Paolo, Venditi Gianni, Tra lavoro d’ufficio e «letterarie vendemmie»: Il Diario di Giuseppe Garampi (1749-1753), w: Dall’Archivio Apostolico Vaticano. Miscellanea di testi, saggi e inventari, X, Città del Vaticano 2018, s. 629-677.
Prokop Krzysztof Rafał, Kraków roku 1772 w zapiskach nuncjusza papieskiego Giuseppe Garampiego, „Krzysztofory. Zeszyty Naukowe Muzeum Historycznego Miasta Krakowa”, 29 (2011) s. 183-195.
Teter Magda, Blood Libel: On the Trail of an Antisemitic Myth, Cambridge-London 2020. Vanysacker Dries, Cardinal Giuseppe Garampi (1725-1792): An Enlightened Ultramontane, Bruxelles-Rome 1995. (Crossref)
Vanysacker Dries, Les activités archivistiques et historique de Giuseppe Garampi au Vatican (1749-1772), „Bulletin de l’Institut Historique Belge de Rome”, 65 (1995) s. 121-184.
Weech Friedrich von, Monsignore Garampi in Holland im Jahre 1764, „Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap”, 20 (1899) s. 193-238.
Wojtyska Henryk Damian, De fontibus eorumque investigatione et editionibus. Instructio ad editionem. Nuntiorum series chronologica, Romae 1990.
Wojtyska Henryk Damian, Józef Garampi i początki studiów nad dziejami polskiej nuncjatury, „Studia Theologica Varsaviensia”, 26 (1998) nr 2, s. 189-207.
Wojtyska Henryk Damian, Nuncjusze papiescy w Polsce od XVI do końca XVIII wieku. Materiały pozostawione do publikacji przygotował do druku i wydał bp Jan Kopiec, Gliwice 2020.
Zając Paweł, Giuseppe Garampi w przededniu pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej. Wiedeński pobyt nuncjusza i jego przybycie do Warszawy w 1772 r., w: Pierwszy rozbiór Polski w świetle najnowszych badań, red. J. Bajer, J. Kordel, Warszawa 2023, s. 247-266.
Zając Paweł, Kilka uwag o listach pasterskich nuncjusza apostolskiego i biskupów Rzeczypospolitej na temat śmierci Klemensa XIV i elekcji Piusa VI, w: Ecclesia res multorum colorum. Opuscula Felici Lenort octogenario dedicata, Poznań 2020, s. 227-239.
Zając Paweł, Nuncjusz Giuseppe Garampi o biskupie Kajetanie Sołtyku w przededniu sejmu rozbiorowego, luty-kwiecień 1773 r., w: „Państwo pozornie własne”. Studia z dziejów XVIII-wiecznej Rzeczypospolitej, red. J. Kordel, J. Bajer, Warszawa 2024, s. 399-435.
Zając Paweł, Rzeczpospolita i Stolica Apostolska w czasach stanisławowskich. Przyczynki do biografii naukowej Macieja Loreta (1880-1949), w: Dyplomacja papieska wobec Rzeczypospolitej, red. W. Walczak, Białystok 2016, s. 283-318.
Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu https://orcid.org/0000-0003-1764-9976
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Na tych samych warunkach 4.0 Międzynarodowe.
