Wydatki i fundusz 500+ w rodzinnych gospodarstwach domowych uczniów wybranych szkół średnich w województwie lubelskim
Zofia Kawczyńska-Butrym
https://orcid.org/0000-0001-7073-5772
Viktoriya Pantyley
Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UMCS , PolskaRadosław Mącik
https://orcid.org/0000-0002-4093-2924
Olga Smalej
https://orcid.org/0000-0002-6230-059X
Abstrakt
Celem artykułu jest ocena struktury wydatków oraz wykorzystania funduszu 500+ w rodzinnych gospodarstwach domowych uczniów II klas wybranych szkół średnich, ogólnokształcących i techników w województwie lubelskim. Badanie przeprowadzono za pomocą metody CAWI, na podstawie losowej próby badawczej 223 uczniów w wieku 17–18 lat. Stwierdzono, iż w gospodarstwach domowych uczniów dominuje rodzicielski model podejmowania decyzji ekonomicznych, jednak uczniowie deklarowali bardzo duży i duży wpływ na konkretne wydatki realizowane w rodzinach, zwłaszcza w przypadku podstawowych potrzeb własnych. Wprowadzenie świadczeń z programu „Rodzina 500+” zmieniło nieco układ decyzyjny w rodzinach na rzecz większej aktywizacji uczniów. W badaniu wyróżniono trzy główne kategorie wydatków gospodarstw domowych z tego programu: finansowanie edukacji dzieci, zakup odzieży i obuwia oraz żywności. W opinii badanej młodzieży część środków z programu 500+ jest przeznaczana na oszczędności (33,2%), rzadziej na finansowanie inwestycji (7,9%).
Słowa kluczowe:
Młodzież, wydatki w gospodarstwach domowych, fundusz 500 plusBibliografia
Błaszczyk, A., Sawicka, J. (2018). Wpływ programu 500 plus na ewolucję demograficzną polskiego społeczeństwa. Gospodarka w Praktyce i Teorii, 4, 7–25. (Crossref)
Boni, M. (red.). (2021). Młodzi 2020 – w poszukiwaniu tożsamości. Raport. Warszawa: Fundacja Batorego.
CBOS. (2016). Program Rodzina 500 plus jako element systemu wspierania rodzin i dzietności, Komunikat z badań, 25. Pobrano z https://www.cbos.pl/SPISKOM.
POL/2016/K_025_16.PDF (20.11.2021).
CBOS. (2021). Program Rodzina 500 plus po pięciu latach funkcjonowania. Komunikat z badań, 29. Pobrano z https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2021/K_029_21. PDF (20.11.2021).
Cekier, R., Swadźba, U, Żak, M. (red.). (2017). Praca-konsumpcja-przedsiębiorczość. Świadomość ekonomiczna młodego pokolenia. Katowice: Wydawnicwto UŚ.
Czereszewska, A. (2017). Budżet dla nastolatka, jak go ustalić. Pobrano z https://generali- investments.pl/contents/display-article/klient-indywidualny/budzet-dla--nastolatka--jak-go-ustalic (20.11.2021).
Dawid, E. (2018). Bierność zawodowa a program Rodzina 500+: analiza sytuacji na rynku pracy. Zarządzanie i Edukacja, 120, 49–69.
Departament Edukacji i Wydawnictw NBP, (2019). Diagnoza stanu wiedzy i świadomości ekonomicznej dzieci i młodzieży w Polsce.
Dziwosz, E. (2017). Minusy programu Rodzina 500+. Zeszyty Naukowe Politechniki Śląskiej. Organizacja i Zarządzanie, 104, 209–216. (Crossref)
Grabowska, M., Omyła-Rudzka, M., Roguska, B. (2017). Rodzina plus. Sytuacja polskich rodzin i oceny polityki prorodzinnej. CBOS Opinie i Diagnozy, 37. Warszawa.
Gromada, A. (2018). Czemu służy program rodzina 500 plus? Analiza celów polityki publicznej i polityki partyjnej. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 80(3), 231–244. (Crossref)
GUS. (2019a). Sytuacja gospodarstw domowych w 2018 r. w świetle wyników badania budżetów gospodarstw domowych. Informacje sygnalne, Warszawa.
GUS. (2019b), Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2018/2019. Warszawa–Gdańsk: Urząd Statystyczny.
Gwiazda, M. (2017). Kryzys dzietności i polityka prorodzinna państwa, w: M. Grabowska, M. Omyła-Rudzka, B. Roguska (red.), Rodzina plus. Sytuacja polskich rodzin i oceny polityki prorodzinnej (s. 66–77). Warszawa: CBOS.
Konsorcjum Fundacji Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia” i Grupy IQS dla Departamentu Edukacji i Wydawnictw NBP. (2014, listopad). Aktywność finansowa dzieci i młodzieży w Polsce. Wyniki badania ilościowego. Warszawa. Pobrano z https://d-pt.ppstatic.pl/k/r/1/ef/5a/56fc2f7cb207d_z. pdf?1467784925 (20.11.2021).
Krawczyk, M. (2019). Świadczenie 500+ jaki element polityki prorodzinnej i demograficznej państwa. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Przyrodniczo-Ekonomicznego w Siedlcach. Seria Administracja i Zarządzanie, 47, 57–62. (Crossref)
Majewski, B. (2010). Badanie świadomości i podstaw wiedzy ekonomicznej wśród uczestników programów edukacyjnych skierowanych do najmłodszych. E-mentor, 2 (34). Pobrano z http://www.e-mentor.edu.pl/artykul/index/numer/ 34/id/730 (20.11.2021).
Marchewska, M., Nogaj, W. (2015). Nauka ekonomii oczami nastolatków – wyniki szóstej edycji badania świadomości i dojrzałości ekonomicznej dzieci i młodzieży, E-mentor, 4(61), 13–31. (Crossref)
Mendryk, I., Kawczyńska-Butrym, Z., Oleszko-Kurzyna, B., Galbarczyk, T. (2020). Gospodarstwa domowe z 500+ w procesie rozwoju kapitału ludzkiego. Wybrane problemy ekonomiczne i socjologiczne. Warszawa: Wydawnictwo C.H. Beck.
Młodzi Polacy radzą sobie z finansami. (2020). Filary Biznesu. Pobrano z https://filarybiznesu. pl/mlodzi-polacy-radza-sobie-z-finansami/a4813 (20.11.2021).
Nowak, S. (2012). Metodologia badań społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Pantyley, V. (2018). Potencjał populacji dziecięcej, jego determinanty i modele – casus Ukrainy. Lublin: Wydawnictwo UMCS.
Paczka, E. (2020). Zmiana zachowań rynkowych pokolenia Z. Ekonomia – Wrocław Economic Review, 26(1), 21–34. (Crossref)
Przybytniowski, J.W. (2017). Wiedza ekonomiczna a świadomość i kompetencje młodego pokolenia. Rocznik Naukowy Wydziału Zarządzania w Ciechanowie, 11(1–4),
–44.
Sołoma, Ł. (2002). Metody i techniki badań socjologicznych. Wybrane zagadnienia. Olsztyn: Wydawnictwo UWM.
Trzcińska, A. (2012). Socjalizacja ekonomiczna i cechy indywidualne jako determinanty postaw oraz zachowań oszczędnościowych młodzieży (rozprawa doktorska, Uniwersytet Warszawski). Pobrano z http://depotuw.ceon.pl (20.11.2021).
Webley, P., Burgone, C., Lea, S., Yang, B. (2011). The Economic Psychology of Everyday Life. Hove: Psychology Press.
Wydatki edukacyjne gospodarstw domowych. (b.d.). Pobrano z http://eduentuzjasci.pl/ becker/110-badanie/474-wydatki-edukacyjne-gospodarstw-domowych-i-ich- uwarunkowania.html (20.11.2021).
Instytut Geografii Społeczno-Ekonomicznej i Gospodarki Przestrzennej UMCS
