Z prawnej problematyki korzystania przez dzierżawców gruntów rolnych ze wsparcia finansowanego z pierwszego i drugiego filaru Wspólnej Polityki Rolnej oraz programów zatwierdzonych przez Komisję Europejską

Aneta Suchoń

Abstrakt

Celem artykułu była próba odpowiedzi na pytanie, czy i na ile przepisy prawne pozwalają na korzystanie dzierżawcom gruntów rolnych ze środków finansowych z pierwszego i drugiego filaru Wspólnej Polityki Rolnej oraz zwrotu części podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Realizacja wskazanego celu wymaga przeprowadzenia rozważań w aspekcie regulacji prawnych dotyczących finansowania oraz konstrukcji umowy dzierżawy gruntów rolnych (przede wszystkim ustawa – Kodeks cywilny oraz ustawa z dnia 19 października 1991 r. o gospodarowaniu nieruchomościami rolnymi Skarbu Państwa). W pierwszej kolejności rozważania koncentrowały się na systemie płatności bezpośrednich. Podkreślono, że w przypadku gdy działka rolna stanowi przedmiot posiadania samoistnego i posiadania zależnego, płatności bezpośrednie przysługują posiadaczowi zależnemu. W dalszej części rozważania dotyczyły wsparcia dzierżawców z drugiego filaru Wspólnej Polityki Rolnej, przede wszystkim programu rolno-środowisko-klimatycznego, wsparcia rolnictwa ekologicznego oraz modernizacji gospodarstw rolnych. Następnie omówiono wybrane zagadnienia z ustawy z dnia 10 marca 2006 r. o zwrocie podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Pomoc określona w tym akcie prawnym wpisuje się w programy zatwierdzone w Komisji Europejskiej na podstawie rozporządzenia Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu. W dalszej kolejności rozważania koncentrowały się na wybranych elementach konstrukcji umowy dzierżawy – przede wszystkim czasie trwania, przedłużeniu umowy oraz kwestii dokonywania ulepszeń na przedmiocie dzierżawy. W podsumowaniu zawarto m.in. wniosek, że pozytywnie ocenić należy możliwość korzystania przez rolników dzierżawców z podstawowego instrumentu unijnego wsparcia producentów rolnych, jaki stanowi system płatności bezpośrednich, a zwłaszcza obszarowych, a także wybranych programów w ramach Planu Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz zwrotu części podatku akcyzowego zawartego w cenie oleju napędowego wykorzystywanego do produkcji rolnej. Przepisy prawne dotyczące konstrukcji umowy dzierżawy zawarte w Kodeksie cywilnym z reguły nie sprzyjają zawieraniu umów długoterminowych, nie obejmują także odrębnych postanowień na temat przedłużenia dzierżawy czy rozliczeń ulepszeń przedmiotu dzierżawy, co utrudnia czasami uzyskanie płatności, szczególnie z drugiego filaru Wspólnej Polityki Rolnej.