Dobro wspólne w nauczaniu papieży Jana Pawła II i Franciszka a wybrane aspekty teorii ekonomii
Anna Horodecka
Szkoła Główna Handlowa w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-5887-5799
Andrzej Jakub Żuk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-7984-4382
Abstrakt
Głównym celem artykułu jest przedstawienie, porównanie i ocena współczesnych koncepcji dobra wspólnego sformułowanych przez ekonomistów w odniesieniu do rozumienia dobra wspólnego przez papieży Jana Pawła II i Franciszka. Intencją autorów niniejszego opracowania jest zatem wniesienie wkładu w toczącą się dyskusję na temat dobra wspólnego poprzez przedstawienie interdyscyplinarnej perspektywy integrującej tradycje katolickiej nauki społecznej ze współczesnymi koncepcjami ekonomicznymi, wzbogacając tym samym rozumienie kategorii dobra wspólnego w teorii ekonomii.
Artykuł podkreśla tendencję teorii ekonomii w kierunku jednowymiarowych i relatywistycznych koncepcji dobra wspólnego oraz sugeruje poszukiwanie jednocześnie dwuwymiarowych i uniwersalistycznych ekonomicznych idei dobra wspólnego. Uznaje osiągnięcia papieży Jana Pawła II i Franciszka w pogłębianiu zrozumienia kategorii dobra wspólnego i zakłada, że nauczanie to może służyć jako inspiracja badawcza dla ekonomistów. Praca ukazuje także, w jaki sposób kategoria dobra wspólnego skłania do przewartościowania i umożliwia modyfikację podstawowych założeń teorii ekonomii, takich jak homo oeconomicus czy rozumienie racjonalności.
Słowa kluczowe:
dobro wspólne, katolicka nauka społeczna, ekonomia humanistyczna, ekonomia społeczna, personalizm ekonomiczny, ekonomia heterodoksyjna, filozofia ekonomiiBibliografia
Anderson, E. (1995). Inequality Reexamined, Amartya Sen [book review]. Economics and Philosophy, 11(1), 182–189. doi: 10.1017/s026626710000328x. (Crossref)
Argandoña, A. (2013). The Common Good. W: L. Bruni, S. Zamagni (red.), Handbook on the Economics of Reciprocity and Social Enterprise (s. 362–371). Cheltenham: Edward Elgar Publishing. (Crossref)
Bruni, L., Zamagni, S. (2016). Civil Economy. Another Idea of the Market. Newcastle upon Tyne: Agenda Publishing. (Crossref)
Daly, H. E., Farley, J. (2011). Ecological Economics: Principles and Applications. Washington, D.C.: Island Press. Pobrano z http://books.google.co.nz/books?id=20R9_6rC-LoC (20.02.2024).
Dinda, S. (2008). Social Capital in the Creation of Human Capital and Economic Growth. A Productive Consumption Approach. Journal of Socio-Economics, 37(5), 2020–2033. doi: 10.1016/j.socec.2007.06.014. (Crossref)
Dragonetti, G. (1788). Origine de’ Feudi ne’ Regni di Napoli, e Sicilia. Napoli: Stampato da Stamperia Reale.
Felber, C., Campos, V., Sanchis, J. R. (2019). The Common Good Balance Sheet, an Adequate Tool to Capture Non-Financials?. Sustainability, 11(14), 3791. doi: 10.3390/su11143791. (Crossref)
Franciszek. (2013). Lumen fidei. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/dam/francesco/encyclicals/documents/papa-francesco_20130629_enciclica-lumen-fidei_pl.pdf (8.06.2023).
Franciszek. (2015). Laudato si’. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/francesco/en/encyclicals/documents/papa-francesco_20150524_enciclica-laudato-si.html (8.06.2023).
Franciszek. (2020). Fratelli tutti. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/francesco/en/encyclicals/documents/papa-francesco_20201003_enciclica-fratelli-tutti.html (8.06.2023).
Fuà, G. (1993). Crescita economica. L’insidie delle cifre. Bologna: Il Mulino.
Genovesi, A. (1769). Lezioni di commercio o sia d’economia civile. Bassano: Remondini di Venezia.
Hardin, G. (1968). The Tragedy of the Commons. Science, 162(3859), 1243–1248. doi: 10.1126/science.162.3859.1243. (Crossref)
Horodecka, A. (2015). The Impact of the Human Nature Concepts on the Goal of Humanistic Economics and Religious Motivated Streams of Economics (Buddhist, Islam and Christian). Rivista Internazionale di Scienze Sociali, 4, 413–445. doi: 10.1007/978-3-319-27573-4_34. (Crossref)
Horodecka, A., Vozna, L. (2021). Between Individual and Collective Rationality. W: P. Róna, L. Zsolnai, A. Wincewicz-Price (red.), Words, Objects and Events in Economics. The Making of Economic Theory (s. 139–158). Seria: Virtues and Economics 6. Berlin–Heidelberg–New York: Springer. doi: 10.1007/978-3-030-52673-3_9. (Crossref)
Horodecka, A., Żuk, A. J. (2021). Financialization and the Erosion of the Common Good. Studia Humana, 10(2), 3–14. doi: 10.2478/sh-2021-0007. (Crossref)
Horodecka, A., Żuk, A. J. (2023). The Common Good According to Great Men of Prayer and Economists. Comparisons, Connections, and Inspirations for Economics. Religions, 14(12), 1544. doi: 10.3390/ rel141215. (Crossref)
Jan XXIII. (1963). Pacem in terris. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/john-xxiii/en/encyclicals/documents/hf_j-xxiii_enc_11041963_pacem.html (8.06.2023).
Jan Paweł II. (1981). Laborem exercens. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091981_laborem-exercens.html (8.06.2023).
Jan Paweł II. (1987). Sollicitudo rei socialis. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_30121987_sollicitudo-rei-socialis.html (8.06.2023).
Jan Paweł II. (1991). Centesimus annus. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_01051991_centesimus-annus.html (8.06.2023).
Jan Paweł II. (1993). Veritatis splendor. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_06081993_veritatis-splendor.html (8.06.2023).
Kongregacja Nauki Wiary i Dykasteria ds. Popierania Integralnego Rozwoju Człowieka. (2018). “Oeconomicae et pecuniariae quaestiones”. Considerations for an Ethical Discernment Regarding Some Aspects of the Present Economic-Financial System. Vatican: Libreria Editrice Vaticana. Pobrano z https://press.vatican.va/content/salastampa/en/bollettino/pubblico/2018/05/17/180517a.html (8.06.2023).
Loria, A. (1910). Corso completo di economia politica. Torino: Fratelli Bocca Editori.
Lutz, M. A. (1999). Economics for the Common Good. Two Centuries of Economic Thought in the Humanist Tradition. London: Routledge. (Crossref)
Nussbaum, M. (1988). Nature, Function and Capability. Aristotle on Political Distribution. W: J. Annas, R. H. Grimm (red.), Oxford Studies in Ancient Philosophy. Supplementary Volume (s. 145–184). Oxford: Oxford University Press.
Ostrom, E. (1990). Governing the Commons. The Evolution of Institutions for Collective Action. Cambridge: Cambridge University Press. (Crossref)
Ostrom, E. (1999). Coping with Tragedies of the Commons. Annual Review of Political Science, 2(1), 493–535. doi: 10.1146/annurev.polisci.2.1.493. (Crossref)
Pesch, U. (2022). The Good Life and Climate Adaptation. Sustainability, 14(1), 456. doi: 10.3390/su14010456. (Crossref)
Polanyi, K. (1977). The Economy Embedded in Society. W: K. Polanyi, The Livelihood of Man (oprac. H. Pearson, s. 47–56). New York: Academic Press.
Roncaglia, A. (2005). The Wealth of Ideas. A History of Economic Thought. Cambridge: Cambridge University Press. (Crossref)
Ruskin, J. (1901). Unto This Last. New York: Thomas Y. Crowell & Co.
Schumpeter, J. A. (1911). Theorie der wirtschaftlichen Entwicklung. Leipzig: Duncker & Humbolt.
Sen, A. (1992). Inequality Reexamined. Oxford: Clarendon Press.
Sen, A. (1996). On the Foundations of Welfare Economics. Utility, Capability and Prac-tical Reason. W: F. Farina, F. Hahn, S. Vannucci (red.), Ethics, Rationality and Economic Behaviour (s. 50–65). Oxford: Clarendon Press. (Crossref)
Sen, A. (2008). Capability and Well-Being. W: D. Hausman (red.), The Philosophy of Economics (s. 270–293). Cambridge: Cambridge University Press. (Crossref)
Siebenhüner, B. (2000). Homo sustinens als Menschenbild für eine nachhaltige Ökonomie. Pobrano z https://www.sowi-online.de/sites/default/files/siebenhuener.pdf (6.03.2024).
Siebenhüner, B. (2001a). Homo sustinens – Auf dem Weg zu einem Menschenbild der Nachhaltigkeit (Ökologie und Wirtschaftsforschung). Marburg: Metropolis.
Siebenhüner, B. (2001b). Nachhaltigkeit und Menschenbilder. Zeitschrift für Wirtschafts-und Unternehmensethik, 2(3), 343–359. (Crossref)
Sismondi, J. C. l. S. de (1819). Nouveaux principes d’économie politique, ou de la richesse dans ses rapports avec la population. Paris: Delaunay, Treuttel & Wurtz.
Szypulewska-Porczyńska, A., Zduńska-Leseux, E., Horodecka, A. (2024). The Com¬mon Good from an Economic Perspective: Insights from EU Policies during the COVID-19. International Journal of Management and Economics, 60(1), 1–9. doi: 10.2478/ijme-2024-0006. (Crossref)
Tirole, J. (2017). Economics for the Common Good. Princeton: Princeton University Press. (Crossref)
Wojtyła, K. (1994). Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne. Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Wojtyła, K. (2018). Katolicka etyka społeczna (red. G. J. Beyer, A. Lekka-Kowalik, A. M. Wierzbicki). Lublin: Wydawnictwo KUL.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-7984-4382
