Dobrobyt wartością prawa
Abstrakt
Opracowanie stanowi próbę rekonstrukcji akceptowanego w prawoznawstwie ujęcia dobrobytu, a także roli, jaką w kontekście regulacji podstawowych założeń systemu prawnego Rzeczypospolitej Polskiej odgrywają kategorie ekonomicznej efektywności oraz wydajności. Obowiązującą regulację prawną poddano analizie ekonomicznej, w szczególności opisowi, z wykorzystaniem ekonomicznej siatki pojęciowej, przy wspierającym zastosowaniu metody formalno-dogmatycznej. Przedstawione w tekście argumenty, odwołujące się do wybranych modeli ekonomicznej wydajności, pozwalają przyjąć, że charakterystyka polskiego systemu prawnego pod względem preferowanego standardu ekonomicznej efektywności jest zróżnicowana. O ile w prawie publicznym (w tym konstytucyjnym) dominującym modelom wydajności kolektywnej towarzyszy solidarnościowa orientacja prawodawcy, o tyle regulacje z zakresu prawa prywatnego akcentują indywidualistycznie pojmowane formuły zysku. Badania opisane w tekście wpisują się w nowatorskie, społecznie kontekstualne pojmowanie prawa i oferują szeroką, pozadogmatyczną percepcję strukturalnych założeń ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Słowa kluczowe:
dobrobyt, społeczna gospodarka rynkowa, wydajność, efektywność, skuteczność prawa, autorytet prawaBibliografia
Adamiak, B., Borkowski, J. (2020). Postępowanie administracyjne i sądowoadministracyjne. Warszawa: Wolters Kluwer.
Balcerowicz, L. (2006). Prawo a ekonomia. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 68(2), 87–93.
Bator, A. (2012). System prawa. W: A. Bator (red.), Wprowadzenie do nauk prawnych. Leksykon tematyczny (wyd. 4, s. 174–200). Warszawa: LexisNexis.
Bernaczyk, M. (2021). Źródła prawa. W: R. Balicki, M. Bernaczyk, O. Hałub-Kowalczyk, M. Jabłoński, S. Jarosz-Żukowska, M. Kłopocka-Jasińska, A. Ławniczak, M. Masternak-Kubiak, A. Śledzińska-Simon, J. Węgrzyn, K. Wygoda, Konstytucja i prawo konstytucyjne. Zarys wykładu (s. 177–214). Warszawa: Wolters Kluwer.
Candela, R., Wagner, E. (2016). Vilfredo Pareto’s Theory of Action: An Alternative to Behavioral Economics. Il Pensiero Economico Italiano, 24(2)1, 15–28. doi: 10.2139/ssrn.2841529.
Coleman, J. (1982). The Normative Basis of Economic Analysis: A Critical Review of Richard Posner’s „The Economics of Justice”. Stanford Law Review, 34(5), 1105–1131.
Czaja, S., Becla, A. (2011). Spory wokół koncepcji nauki ekonomii zrównoważonego i trwałego rozwoju – ujęcie problemowo-dydaktyczne. Prace Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu. Ekonomia, 17(214), 35–45.
Długosz, T. (2017). Społeczna gospodarka rynkowa jako kryterium organizacji gospodarki. Gdańskie Studia Prawnicze, 37, 17–25.
Drabik, L., Sobol, E. (2007). Słownik języka polskiego. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Dziedziczak, W. (2011). Słuszność jako wartość prawa. Studia Iuridica Lublinensia, 15, 71–81.
Ehrgott, M. (2012). Vilfredo Pareto and Multi-Objective Optimization. Documenta Mathematica, Numer specjalny: Optimization Stories. 21st International Symposium on Mathematical Programming. Berlin, Germany, 19–24 August 2012 (red. M. Grötschel), 447–453. doi: 10.4171/DMS/6/43.
Famulski, T. (2017). Economic Efficiency in Economic Analysis of Law. Finanse i Prawo Finansowe, 3(15), 27–39.
Friedman, L. M. (1986). Legal Culture and the Welfare State. W: G. Teubner (red.), Dilemmas of Law in the Welfare State (s. 13–27). Berlin–New York: De Gruyter.
Garlicki, L. (2019). Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu (wyd. 6). Warszawa: Wolters Kluwer.
Granat, M. (2022). Stosowanie a przestrzeganie Konstytucji RP. Studia Prawnicze, 2, 59–74.
Grzegorek, P. (2015). Badanie dobrobytu społecznego na podstawie wskaźników opartych na PKB. Przedsiębiorczość i Zarządzanie, 16(3), 211–222.
Hebda-Czaplicka, I. (2021). Klauzule społeczne jako instrument wspierania sektora ekonomii społecznej. Polityka Społeczna, 572(11)/573(12), 16–23. doi: 10.5604/01.3001.0015.5997.
Kantor-Kozdrowicki, P. (2018). Racjonalność prawodawcy jako paradygmat nauk prawnych. Folia Iuridica Universitatis Wratislaviensis, 7(1), 95–110.
Kołodko, G. W. (2020). Ekonomia nowego pragmatyzmu: tożsamość cele, metoda. Ekonomista, 2, 181–205. doi: 10.52335/dvqp.te161.
Kordela, M. (2006). Zasady prawa jako normatywna postać wartości. Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 68(1), 39–54.
Lang, W. (2008). System prawa i porządek prawny. W: O. Bogucki, S. Czepita (red.), System prawny a porządek prawny (s. 9–28). Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego.
Mączyńska, E., Pysz, P. (2016). Społeczna gospodarka rynkowa i jej współczesne znaczenie. Biuletyn Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego, 2, 16–22.
Ostasiewicz, W. (2013). Dobrobyt i jakość życia. Badania w Polsce i za granicą. Śląski Przegląd Statystyczny, 11, 229–243.
Piechowiak, M. (2012). Dobro wspólne jako fundament polskiego porządku konstytucyjnego. Warszawa: Biuro Trybunału Konstytucyjnego.
Pietrzyk-Reeves, D. (2006). Współczesny kształt idei społeczeństwa obywatelskiego. W: B. Krauz-Mozer, P. Borowiec (red.), Czas społeczeństwa obywatelskiego: między teorią a praktyką (s. 13–33). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Pilipiec, S., Szreniawski, P. (2012). Administracja a autorytet prawa administracyjnego. Acta Universitatis Lodziensis. Folia Oeconomica, 270, 137–147.
Pomaskow, J. (2015). Ekonomiczna analiza prawa – alternatywa dla głównego nurtu ekonomii. Współczesne Problemy Ekonomiczne, 11, 209–216.
Posner, R. A. (1981). The Economics of Justice. Cambridge: Harvard University Press.
Safjan, M., Bosek, L. (red.). (2016). Konstytucja RP. T. 1–2. Komentarz. Warszawa: Wydawnictwo C. H. Beck.
Stefaniuk, M. E. (2011). Skuteczność prawa i jej granice. Studia Iuridica Lulinensia, 16, 55–72.
Stelmach, J. (2010). Efektywne prawo. W: S. Grodziski, D. Malec, A. Karabowicz, M. Stus (red.), Vetera novis augere. Studia i prace dedykowane Profesorowi Wacławowi Uruszczakowi (t. 1, s. 957–966). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Stelmach, J., Brożek, B. (2013). Ekonomiczne przyczyny dysfunkcji prawa. W: M. Grzybowski, G. Kuca, P. Mikuli (red.), Ustroje: historia i współczesność: Polska – Europa – Ameryka Łacińska. Księga jubileuszowa dedykowana profesorowi Jackowi Czajowskiemu (s. 33–39). Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Stelmach, J., Brożek, B., Załuski, W. (2007). Dziesięć wykładów o ekonomii prawa. Warszawa: Wolters-Kluwer.
Stringham, E. P. (2001). Kaldor-Hicks Efficiency and the Problem of Central Planning. The Quarterly Journal of Austrian Economics, 4(2), 41–50.
Tokarczyk, R. (2002). Komparatystyka prawnicza. Kraków: Kantor Wydawniczy „Zakamycze”. Wronowska, G. (2015). Dobrobyt – ujęcie teoretyczne i pomiar. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie, 12, 5–16. doi: 10.15678/ZNUEK.2015.0948.1201.
Wróblewski, J. (1980). Skuteczność prawa i problemy jej badania. Studia Prawnicze, 1/2, 3–26. doi: 10.37232/sp.1980.1-2.1.
Zaremba, M. (2016). Dobrobyt społeczny – problemy metodologiczne i definicyjne. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, 4, 323–331.
Zbąska-Caban, O. (2014). Prawo… sprawiedliwe czy efektywne ekonomicznie? Rozważania w kontekście prawa własności oraz zasad odpowiedzialności odszkodowawczej w polskim systemie prawnym. Folia Iuridica Wratislaviensis, 3(2), 273–284.
Uniwersytet Wrocławski https://orcid.org/0000-0002-9738-6207
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.