Wolność gospodarcza, nacjonalizm gospodarczy i patriotyzm gospodarczy w XXI wieku - analiza porównawcza i implikacje dla wzrostu gospodarczego
Piotr Misztal
Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-2609-3439
Abstrakt
Celem artykułu jest analiza porównawcza wolności gospodarczej, nacjonaizmu gospodarcego i patriotyzmu gospodarczego w kontekście współczesnych wyzwań globalnej gospodarki oraz ocena ich wpływu na wzrost gospodarczy. Punktem wyjścia jest rosnące znaczenie tych zjawisk w obliczu kryzysów ostatnich lat, pandemii COVID-19, zaburzeń w łańcuchach dostaw oraz wojny w Ukrainie, które uwypukliły potrzebę ochrony interesów narodowych i wzmocnienia odporności gospodarek. W artykule omówiono różnice w filozofii i narzędziach obu podejść. Nacjonalizm gospodarczy opiera się na protekcjonizmie i interwencjonizmie państwa, natomiast patriotyzm gospodarczy zakłada dobrowolne i umiarkowane wsparcie krajowej produkcji przy zachowaniu otwartości na współpracę międzynarodową. Analiza empiryczna przeprowadzona dla 38 krajów OECD z wykorzystaniem wskaźników wolności gospodarczej, restrykcyjności inwestycji zagranicznych oraz udziału zamówień publicznych w PKB potwierdza, że wolność gospodarcza ma istotnie pozytywny wpływ na PKB per capita, nacjonalizm gospodarczy działa negatywnie, natomiast patriotyzm gospodarczy oddziałuje słabiej, ale w sposób umiarkowanie pozytywny. Wyniki wskazują, że najbardziej efektywną strategią dla długofalowego rozwoju jest inteligentny patriotyzm gospodarczy, łączący ochronę interesu narodowego z otwartością na procesy globalizacyjne.
Słowa kluczowe:
nacjonalizm gospodarczy, patriotyzm gospodarczy, wolność gospodarcza, globalizacja, wzrost gospodarczyBibliografia
Aghion, P., Roulet, A. (2011). Repenser l’État. Pour une social-démocratie de l’innovation, Paris: Seuil.
Al-Gasaymeh, A., Almahadin, H., Alshurideh, M., Al-Zoubi, N., Alzoubi, H. (2020). The Role of Economic Freedom in Economic Growth: Evidence from the MENA Region. International Journal of Innovation, Creativity and Change, 13(10), 759-774.
Bairoch, P. (1993). Economics and World History: Myths and Paradoxes. Chicago: The University of Chicago Press.
Bajrami, R., Bajraktari, K., Gashi, A. (2025). The Impact of Economic Freedom on Economic Growth in Western Balkan Countries. Journal of Risk and Financial Management, 18(8), 461. doi: 10.3390/jrfm18080461.
Bauman, Z. (2000). Globalizacja. I co z tego dla ludzi wynika? Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy.
Chang, H. J. (2003). Kicking Away the Ladder: Development Strategy in Historical Perspective. London: Anthem Press.
Fetzer, T. (2019). Nationalism and Economy. Nationalities Papers, 48(6), 963-973. doi: 10.1017/nps.2019.123.
Gorynia, M. (2020). Przyszłość globalizacji. Rzeczpospolita, 7 maja, 21
Hamilton, A. (1791). 1966 Report on Manufacturers. W: Harold C. Syrett (red.), The Papers of Alexander Hamilton. T. 10. New York-London: Columbia University Press.
Helleiner, E. (2002). Economic Nationalism as a Challenge to Economic Liberalism? Lessons from the 19th Century. International Studies Quarterly, 46(3), 307-329.
Jędrzejowska, K. (2017). Nacjonalizm ekonomiczny: stare-nowe zjawisko w gospodarce światowej. Zeszyty Naukowe Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego w Zielonej Górze, 4(7), 159-171. doi: 10.26366/PTE.ZG.2017.107.
Kołodko, G. W. (2008). Wędrujący świat. Warszawa: Wydawnictwo Prószyński i S-ka.
Kołodko, G. W. (2013). Dokąd zmierza świat. Ekonomia polityczna przyszłości. Warszawa: Prószyński Media.
Koźmiński, A. K. (2008). Patriotyzm ekonomiczny. Kultura i Społeczeństwo, 54(4), 3-18. doi: 10.35757/KiS.2008.52.4.1.
List, F. (1841). Das Nationale System der Politischen Ökonomie. Stuttgart: J.G. Cotta Verlag.
Patriotyzm ekonomiczny – czy to ma sens? (2015). Pobrano z https://wspieramrozwoj.pl/artykul/82/patriotyzm-ekonomiczny-czy-ma-sens (19.02.2020).
Perroux, F. (1955). Note sur la notion de „pôle de croissance”. Harlow Économie Appliqué, 8(1/2), 307-320.
Rodrik, D. (2011). The Globalization Paradox: Democracy and the Future of the World Economy. New York-London: W.W. Norton & Company.
Stiglitz, J. E. (2004). Globalizacja. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Zorska, A. (2007). Korporacje transnarodowe. Przemiany, oddziaływania, wyzwania. Warszawa: Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne.
Netografia
The Heritage Foundation. (2025). Pobrano z https://www.heritage.org (8.11.2025).
International Monetary Fund. (2025). Pobrano z https://www.imf.org/en/Home (5.11.2025).
Organisation for Economic Co-operation and Development. (2025). Data. Trusted statistics supporting evidence-based policy. Pobrano z https://www.oecd.org/en/data.html (8.11.2025).
World Bank Group. (2025). World Bank Open Data. Pobrano z https://data.worldbank.org/ (8.11.2025).
World Trade Organization. (2025). Pobrano z https://www.wto.org/ (8.11.2025).
Uniwersytet Radomski im. Kazimierza Pułaskiego https://orcid.org/0000-0003-2609-3439
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
