Konstrukcja prawna instrumentu zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu uchylającemu się od zobowiązań alimentacyjnych
Tomasz Kosicki
Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie , Polskahttps://orcid.org/0000-0003-1831-3251
Abstrakt
Artykuł stanowi charakterystykę jednego z najbardziej dolegliwych instrumentów dyscyplinowania dłużników alimentacyjnych uchylających się od zobowiązań alimentacyjnych, uregulowanego w ustawie z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, jakim jest zatrzymanie prawa jazdy. Wymaga podkreślenia, że zatrzymanie to w świetle aktualnie obowiązujących przepisów ma co do zasady charakter obligatoryjny, co oznacza, że uprawniony organ administracji publicznej (starosta lub prezydent miasta na prawach powiatu) nie może odmówić jego zastosowania w przypadku spełnienia przewidzianych w powyższej ustawie przesłanek. W związku z tym w pierwszej części artykułu omówiono przesłanki materialnoprawne uzyskania przez dłużnika alimentacyjnego statusu uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych. W kolejnej przedstawiono przesłanki zatrzymania prawa jazdy oraz postępowanie administracyjne w tej sprawie. Do przesłanek tych zalicza się wydanie przez właściwy organ decyzji w sprawie uznania dłużnika alimentacyjnego za uchylającego się od zobowiązań alimentacyjnych oraz uzyskanie przez nią przymiotu ostateczności. Przesłanki organ bada po wpłynięciu wniosku od organu właściwego dłużnika o zatrzymanie prawa jazdy. Specyfika tego postępowania administracyjnego (co do zasady) uniemożliwia dłużnikowi przeprowadzenie dodatkowych dowodów, które mogą zapobiec zastosowaniu tej sankcji. Zgodnie z utrwalonymi poglądami judykatury decyzja wydana w tej sprawie jest decyzją związaną, co oznacza, że organ nie może wydać innej decyzji administracyjnej niż o zatrzymaniu prawa jazdy. Pod dyskusję została poddana także kwestia wystąpienia w toku postępowania w sprawie zatrzymania prawa jazdy nadzwyczajnych okoliczności, które w świetle art. 5 ust. 6 cytowanej ustawy prowadziłyby do uchylenia decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy. Podjęta została próba odpowiedzi na pytanie: czy w takiej sytuacji organ może wydać decyzję w powyższej sprawie. Wobec stale rosnącej liczby dłużników alimentacyjnych, jak również coraz większej liczby dzieci (obecnie około milion), których problem niealimentacji dotyczy, a także niskiej ściągalności zobowiązań alimentacyjnych doniosłość podejmowanego zagadnienia ma nie tylko istotny walor teoretyczny, ale przede wszystkim praktyczny.
Słowa kluczowe:
alimenty, dłużnik alimentacyjny, zatrzymanie prawa jazdy, niealimentacja, uchylanie się od zobowiązań alimentacyjnychBibliografia
Alimenty: problem niealimentacji dotyczy miliona dzieci, http://www.rp.pl/Rodzina/302129999-Alimenty-problem-niealimentacji-dotyczy-miliona-dzieci.html. [dostęp: 25.09.2020 r.].
Andrzejewski M., Dyscyplinowanie dłużników alimentacyjnych (rozważania na tle dwóch wyroków Trybunału Konstytucyjnego dotyczących odebrania im prawa jazdy), w: Prawo alimentacyjne, t. 1. Zagadnienia systemowe i proceduralne, red. J.M. Łukasiewicz, I. Ramus, Toruń 2015.
Borodziuk M., Zakres kryminalizacji przestępstwa niealimentacji po nowelizacji w 2017 r., Prokuratura i Prawo 2018, nr 4.
Brzeźna A., Gajda-Durlik M., Korcz-Maciejko A., Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Komentarz, Warszawa 2019.
Budyn-Kulik M., w: M. Budyn-Kulik, P. Kozłowska-Kalisz, M. Mozgawa, M. Kulik, Kodeks karny. Komentarz aktualizowany, Warszawa 2020 [baza danych LEX].
Duda A., Sokołowska D., Nowe granice kryminalizacji przestępstwa niealimentacji oraz mechanizmy redukcji karania według znowelizowanego art. 209 k.k., Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2017, t. 21, z. 4.
Hauser R., Wszczęcie postępowania administracyjnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1998, t. 60, z. 1.
Juryk A., Działania zmierzające do poprawy wykonywania przez dłużnika obowiązku alimentacyjnego na rzecz dziecka, Rocznik Administracji Publicznej 2016, nr 2, DOI: 10.4467/24497800RAP.16.001.5094.
Kmiecik Z.R., Proceduralny stosunek administracyjnoprawny w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Studia Iuridica Lublinensia 2014, nr 22. (Crossref)
Kmiecik Z.R., Wszczęcie ogólnego postępowania administracyjnego, Warszawa 2014.
Knysiak-Molczyk H., Granice prawa do informacji w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, Warszawa 2013.
Kodeks postępowania administracyjnego. Komentarz, red. H. Knysiak-Molczyk, Warszawa 2015.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz, red. H. Dolecki, T. Sokołowski, Warszawa 2013.
Kosicki T., Administracyjnoprawne instrumenty dyscyplinowania dłużników alimentacyjnych– wybrane zagadnienia materialnoprawne i procesowe, Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea 2019, t. 9, DOI: 10.5604/01.3001.0013.7200. (Crossref)
Kosicki T., Glosa do wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 25 lipca 2017 r., III SA/Lu 145/17, Studia z Zakresu Nauk Prawnoustrojowych. Miscellanea 2020, t. 10.
Lachowski J., w: Kodeks karny. Komentarz, red. V. Konarska-Wrzosek, Warszawa 2018 [baza danych LEX].
Małecki M., Przestępstwo nie alimentacji w perspektywie zmian (uwagi do rządowego projektu nowelizacji art. 209 k.k. z 28 października 2016 r.), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2016, t. 20, z. 4.
Orłowska-Zielińska B., Karnoprawna odpowiedzialność za przestępstwo niealimentacji w świetle nowelizacji z 23 marca 2017 roku, Studia Prawnoustrojowe 2018, nr 41.
Pietrzak H., Glosa do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 września 2009 r., P 46/07 w sprawie zasadności zatrzymania prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu, Prawo Kanoniczne 2010, t. 53, nr 1–2.
Polińska A., Przestępstwo uchylania się od alimentów po ostatniej nowelizacji, Palestra 2018, nr 5.
Rosiak Ł., Społeczne koszty niealimentacji, Zeszyty Prawnicze 2018, nr 1. (Crossref)
Sieniuć M., Zasada czynnego udziału strony w postępowaniu, w: System Prawa Administracyjnego Procesowego, t. 2, cz. 2. Zasady ogólne postępowania administracyjnego, red. J.P. Tarno, W. Piątek, Warszawa 2018.
Spurek J., Zatrzymanie prawa jazdy dłużnikowi alimentacyjnemu a prymat rodziców w wychowywaniu dzieci, Acta Iuris Stetinensis 2019, nr 1, DOI: 10.18276/ais.2019.25–07. (Crossref)
Suska M., Zatrzymanie prawa jazdy dłużnika alimentacyjnego, w: Rodzina w prawie administracyjnym, red. A. Ziółkowska, A. Gronkiewicz, Katowice 2015.
Suwaj R., Wydawanie decyzji administracyjnych w ogólnym postępowaniu administracyjnym, Wrocław 2019.
Szewczyk E., Szewczyk M., Odmowa wszczęcia postępowania administracyjnego w kontekście art. 61a Kodeksu postępowania administracyjnego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2012, z. 1.
Tomaszewska E., Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów. Komentarz, Warszawa 2014.
Wróbel A., Jaśkowska M., Wilbrandt-Gotowicz M., Komentarz aktualizowany do kodeksu postępowania administracyjnego, Warszawa 2020 [baza danych LEX].
Instytut Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk w Warszawie https://orcid.org/0000-0003-1831-3251
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
