Transport zwierząt egzotycznych w UE a multicentryczność systemów prawnych na przykładzie regulacji odnoszących się do transportu tygrysów z Włoch przez terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w 2019 r.
Małgorzata Maria Lubelska-Sazanów
Uniwersytet Śląski w Katowicach , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-0381-7142
Abstrakt
Głównym założeniem publikacji jest ocena norm prawnych dotyczących przewozu zwierząt egzotycznych obowiązujących na terenie Unii Europejskiej, ze szczególnym uwzględnieniem ich obowiązywania i przestrzegania w krajach, w których doszło do ich naruszenia lub nieskutecznego zastosowania w opisywanym przypadku. Na podstawie analizy zależności pomiędzy nieprawidłowościami w stosowaniu regulacji prawnych dotyczących przewozu zwierząt egzotycznych w Europie, a wystąpieniem sytuacji faktycznej, w której doszło do śmierci jednego z tygrysów i zagrożenia życia pozostałych osobników, możliwe jest także znalezienie odpowiedzi na pytanie, czy w przedstawianym stanie prawnym występuje tzw. luka prawna, jak również zaproponowanie subiektywnych rozwiązań prawnych mających na celu uniknięcie podobnych sytuacji w przyszłości. Zawarte w tekście rozważania dokonywane są na podstawie rozporządzeń i dyrektyw UE oraz przepisów krajowych (przy czym w odniesieniu do stosowania przepisów prawnych UE – zachodzą także odniesienia do ich stosowania przez włoskie organy prawa, jako kraju w którym rozpoczął się transport tygrysów). W zakończeniu przedstawione zostały wnioski, mające na celu zapewnić większą ochronę zwierzętom egzotycznym w czasie ich transportu (przede wszystkim transgranicznego).
Autorka wykazuje, że w opisywanym przypadku nie występuje luka prawna, a doszło jedynie do błędnej interpretacji, a następnie stosowania prawa UE przez organy państwowe Włoch i Polski, wskazując podstawowe zagrożenia dobrostanu dzikich zwierząt podczas transportu przez kraje UE. Po pierwsze: brak jest odgórnego systemu kontroli na poziomie UE; po drugie: uwidocznione zostały wady funkcjonowania systemu TRACES, po trzecie: dużą trudność sprawia wskazanie norm prawnych na poziomie ponadnarodowym dotyczących zwierząt egzotycznych.
Słowa kluczowe:
multicentryczność systemów prawnych, zasada pierwszeństwa prawa UE, zwierzęta egzotyczne, transport zwierząt zagrożonych, prawo UE, międzynarodowe prawo publiczne, prawo publiczne, prawo weterynaryjne, tygrysyBibliografia
Cussen V.A., Enforcement of Transport Regulations: the EU as Case Study, w: Long Distance Transport and Welfare of Farm Animals, red. M.C. Appleby, V. Cussen, L. Garcés, L.A. Lambert, J. Turner, Wallingford 2008.
Czapliński W., Unia nie jest potworem, w: Implementacja prawa integracji europejskiej w krajowych porządkach prawnych, red. C. Mika, Toruń 1998.
Dendera-Gruszka M., Masłowski D., Kulińska E., Maras D., Uwarunkowania prawne dotyczące pojazdów wykorzystywanych do przewozu zwierząt, w: Innowacje w zarządzaniu i inżynierii produkcji, t. 1, red. R. Knosala, Opole 2018.
Elżanowski A., Czym jest i nie jest dobrostan, w: Dobrostan zwierząt. Różne perspektywy, red. H. Mamzer, Gdańsk 2018.
Główny Lekarz Weterynarii ws. tygrysów: Polskie służby weterynaryjne wywiązały się z zadań. Lekarz graniczny otrzymał nagrodę, Dziennik GazetaPrawna.pl, 6.11.2019, https://www.gazetaprawna.pl/artykuly/1438460,glowny-lekarz-weterynarii-ws-tygrysow--polskie-sluzby-weterynaryjne-wywiazaly-sie-z-zadan-lekarz-graniczny-otrzymal-nagrode.html [dostęp: 10.02.2020 r.].
Górski M., Prawo ochrony środowiska, Warszawa 2018.
Hantz K., Żukowska K., Grieger A., Wymagania stawiane środkom transportu przy przewozie zwierzat żywych, Autobusy 2016, nr 8, ss. 236–239.
Klat-Wertelecka L., Zasada pierwszeństwa prawa unijnego w działaniu organów administracji publicznej, w: Zasada pierwszeństwa prawa Unii Europejskiej w praktyce działania organów władzy publicznej RP, red. M. Jabłoński, S. Jarosz- Żukowska, Wrocław 2015.
Kalisz A., Multicentryczność systemu prawa polskiego a działalność orzecznicza Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 2007, z. 4, s. 35.
Kot K., Są zarzuty dla lekarza weterynarii. Chodzi o transport tygrysów, RMF24, 25.11.2019 r., https://www.rmf24.pl/fakty/polska/news-sa-zarzuty-dla-lekarza-weterynarii-chodzi-o-transport-tygrys,nId,3354030 (dostęp: 10.02.2020 r.).
Krämer L., EU Environmental Law, London 2016.
Król M. A., Humanitarna ochrona zwierząt, w: Prawa i obowiązki przedsiębiorców w ochronie środowiska. Zarys encyklopedyczny, red. P. Korzeniowski, Warszawa 2010.
Kupczyński R., Transport zwierząt – o czym trzeba pamiętać?, agroFakt24, https://www.agrofakt.pl/transport-zwierzat/ [dostęp: 9.03.2021 r.].
Kustra A., Polemika. Wokół multicentryczności systemu prawa, Państwo i Prawo 2006, z. 6.
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i wykładnia jej przyjazna, w: Rozprawy prawnicze. Księga pamiątkowa profesora Maksymiliana Pazdana, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków 2002.
Łętowska E., Multicentryczność współczesnego systemu prawa i jej konsekwencje, Państwo i Prawo 2005, z. 4.
Maślankiewicz R., Tygrysy i dostęp do informacji publicznej, Sieć obywatelska, 11.12.2019, https:// siecobywatelska.pl/tygrysy-i-dostep-do-informacji-publicznej/ [dostęp: 10.02.2020 r.].
Pietrzykowski T., Naturalizm i granice nauk prawnych. Esej z metodologii prawoznawstwa, Warszawa 2017.
Rott-Pietrzyk E., w: System Prawa Prywatnego, t. 20A: Prawo prywatne międzynarodowe, red. M. Pazdan, Warszawa 2014.
Szczepańska A., Wymogi dotyczące środków transportowych przy przewozie zwierząt żywych, Logistyka 2012, nr 3.
Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie wpływu rozporządzenia Rady (WE) nr 1/2005 w sprawie ochrony zwierząt podczas transportu, Bruksela, dnia 10.11.2011, KOM(2011) 700 wersja ostateczna.
TVN24 (Autor: js//now,FC/gp), Udało nam się uratować dziewięć istnień tygrysich. Jeden jest w ciężkim stanie, https://tvn24.pl/polska/tygrysy-z-granicy-z-bialorusia-trafily-do-zoo-w-poznaniu-i-czluchowie-ra981836–2307337 [dostęp: 10.02.2020 r.].
Wspólne Oświadczenie Prezesa Krajowej Izby Lekarsko-Weterynaryjnej i Przewodniczącej Ogólnopolskiego Związku Zawodowego Pracowników Inspekcji Weterynaryjnej z dnia 2.12.2019 r., https://www.vetpol.org.pl/images/pismarozne/WSPÓLNE_OŚWIADCZENIE_KILW_OZZPIW.pdf (dostęp: 10.02.2020 r.).
Ząbek E., Kulbacka N., International and National Legal Standards for the Protection of Wild Animals, w: Legal protection of animals, red. E. Kruk, G. Lubeńczuk, H. Spasowska-Czarny, Lublin 2020.
Ziembiński Z., Metodologiczne zagadanienia prawoznawstwa, Warszawa 1974.
Uniwersytet Śląski w Katowicach https://orcid.org/0000-0002-0381-7142
Licencja
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
