Prawnokarna ocena eksploracji miejskiej (urban exploration)
Zuzanna Barbara Gądzik
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-9121-4658
Abstrakt
Artykuł dotyczy prawnokarnej oceny eksploracji miejskiej (urban exploration). Jako niekonwencjonalna forma turystyki, polegająca na odkrywaniu miejsc opuszczonych i trudno dostępnych, wiąże się niejednokrotnie z naruszeniem przepisów dotyczących ochrony własności lub posiadania. W tekście przeprowadzono analizę celem zbadania, czy każda wyprawa eksploracyjna wypełnia znamiona przestępstwa naruszenia miru domowego – poprzez wdzieranie się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo ogrodzonego terenu. W podjętych rozważaniach uwzględniono także możliwość popełnienia innych czynów zabronionych: spowodowania niebezpiecznego zdarzenia (w postaci zawalenia się budowli), kradzieży, kradzieży z włamaniem, zniszczenia mienia i zniszczenia zabytku, znieważenia grobu i zwłok oraz znieważenia przedmiotu czci religijnej lub miejsca przeznaczonego do publicznego wykonywania obrzędów religijnych. Autorka sięgnęła przede wszystkim po metodę formalno-dogmatyczną. Uzyskane wnioski odnoszą się do tego, jakie zachowania mieszczące się w ramach eksploracji miejskiej będą stanowić czyny zabronione i w jakich okolicznościach może dojść do wyłączenia odpowiedzialności karnej.
Słowa kluczowe:
eksploracja miejska, urbex, naruszenie miru domowego, ochrona posiadania, zawalenie się budowliBibliografia
Barcik J., Pilarz Ł., Wykorzystanie zwłok i szczątków ludzkich przez studentów do celów dydaktycznych a przestępstwo znieważenia zwłok z art. 262 § 1 K.k., Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2016, t. 20, z. 4, https://www.czpk.pl/dokumenty/publikacje/ 2016/preprinty/J._Barcik,_L._Pilarz Wykorzystanie_zwlok_i_szczatkow_ludzkich_przez_studentow_do_celow_dydaktycznych_a_przestepstwo_zniewazenia_zwlok.pdf
[dostęp: 2.08.2022 r.].
Bojarski T., Karnoprawna ochrona nietykalności mieszkania jednostki, Lublin 1992.
Bojarski T., Naruszenie miru domowego, w: I. Andrejew, L. Kubicki, J. Waszczyński, System Prawa Karnego, t. 4. O przestępstwach w szczególności, cz. 2, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1989.
Bojarski T., Pojęcie „uprawnionego” i kolizja uprawnień przy przestępstwie naruszenia miru domowego, Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G 1969, t. 16.
Bojarski T., Pojęcie „wdarcia się” i „nieopuszczenia” przy przestępstwie naruszenia miru domowego, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny 1971, nr 4.
Bojarski T., Pojęcie uprawnionego przy przestępstwie naruszenia miru domowego, w: Naruszenie miru domowego, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019.
Bojarski T., Zakres miejsc chronionych przy przestępstwie naruszenia miru domowego, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska. Sectio G 1970, t. 17, nr 10.
Budyn-Kulik M., Zbieg przepisów ustawy w przypadku wypełnienia przez sprawcę jednym czynem oprócz znamion naruszenia miru domowego także znamion innego typu czynu zabronionego, w: Naruszenie miru domowego, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019.
Budyn-Kulik M., Kulik M., Zniszczenie lub uszkodzenie zabytku. Analiza dogmatyczna i praktyka ścigania, Prawo w Działaniu. Sprawy karne 2015, nr 22.
Dąbrowski Ł., Niedziułka K., Stanowski J., Urbex history. Fukushima. Wchodzimy do skażonej strefy, Warszawa 2020.
Dąbrowski Ł., Niedziułka K., Stanowski J., Urbex history. Wchodzimy tam, gdzie nie wolno, Warszawa 2019.
Everything about Urban Exploration…, http://www.forbidden-places.net/why.php#.UcVzrPmpUrk [dostęp: 2.08.2022 r.].
Gadecki B., Kontrowersje wokół odpowiedzialności za zniszczenie lub uszkodzenie dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury, Ius Novum 2013, nr 4.
Ginter A., Michalak A., Komentarz do art. 7 ustawy o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami, w: A. Ginter, A. Michalak, Ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami. Komentarz, 2016 [baza danych LEX].
Hanc J., Sitarz O., Ograbienie zwłok, grobu oraz innego miejsca spoczynku zmarłego (zakres współczesnej kryminalizacji i stopień punitywności w prawie polskim i niemieckojęzycznym), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2019, t. 23, z. 3.
Hanc J., Sitarz O., Przestępstwo znieważenia zwłok (aspekty dogmatyczne i praktyczne), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2017, t. 21, z. 2.
Kobiałka D., UrbEx: archeologiczny flâneuryzm a multitemporalność dziedzictwa, Biografia Archeologii 2016, nr 2, DOI: 10.5281/zenodo.56299.
Kodeks cywilny. Komentarz, red. K. Osajda, 2020 [wyd. el. Legalis].
Kodeks karny. Część szczególna, t. 1, cz. 1. Komentarz do artykułów 117–221, red. M. Królikowski, R. Zawłocki, 2017 [wyd. el. Legalis].
Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 1. Komentarz do art. 117–211a, red. W. Wróbel, A. Zoll, 2017 [wyd. el. LEX].
Kodeks karny. Część szczególna, t. 2, cz. 2. Komentarz do art. 212–277d, red. W. Wróbel, A. Zoll, 2017 [wyd. el. LEX].
Kodeks karny. Komentarz, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, wyd. 5, 2018 [wyd. el. C.H. Beck].
Kodeks karny. Komentarz, red. M. Filar, 2016 [wyd. el. LEX].
Kodeks wykroczeń. Komentarz, red. M. Bojarski, W. Radecki, wyd. 8, 2019 [baza danych Legalis].
Kozielewicz W., Sąd Najwyższy o znamionach przestępstwa naruszenia miru domowego, w: Naruszenie miru domowego, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019.
Księżopolska-Kukulska A., Dobra kultury jako przedmiot ochrony w prawie karnym, Prokurator 2007, nr 2.
Kućka M., Znamię „cudzy” i próba określenia normy sankcjonowanej: perspektywa prawa cywilnego (Głos do artykułu P. Dyluś i K. Wiśniewskiej), Czasopismo Prawa Karnego i Nauk Penalnych 2011, t. 15, z. 3.
Kuźma K., Urbexersi – eksploratorzy opuszczonego miasta, Studia Etnologiczne i Antropologiczne 2015, nr 15.
Mana-Walasek S., Zajmowanie lokalu bez tytułu prawnego a naruszenie miru domowego, Prokuratura i Prawo 2017, nr 12.
Mozgawa M., Ustawowe znamiona przestępstwa naruszenia miru domowego (art. 193 K.k.), w: Naruszenie miru domowego, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019.
Mozgawa M., Wrzyszcz A., Prawnokarna ochrona miru domowego na ziemiach polskich, Ius Novum 2019, nr 2.
Mozgawa-Saj M., Przestępstwa znieważenia oraz ograbienia zwłok, grobu i miejsca spoczynku zmarłego (art. 262 § 1 i 2 K.k.), Prokuratura i Prawo 2018, nr 1.
Piasek W., Inne-miejsca pamięci – przypadek Urbex History, Res Historica 2018, nr 46, DOI: 10.17951/rh.2018.46.273-281. (Crossref)
Pokojska W., Zapomniane dziedzictwo, czyli urban exploring, Zarządzanie w Kulturze 2015, t. 16, nr 2, DOI: 10.4467/20843976ZK.15.010.3045.
Poniatowski P., Naruszenie miru domowego, w: Przestępstwa przeciwko wolności, red. M. Mozgawa, Lublin 2020.
Prawo karne, red. A. Grześkowiak, K. Wiak, wyd. 6, 2017 [wyd. el. C.H. Beck].
Sipes T., Urban Exploration Photography. A Guide to Creating and Editing Images of Abandoned Places, https://ptgmedia.pearsoncmg.com/images/9780134007922/samplepages/9780134007922. pdf [dostęp: 2.08.2022 r.].
Kodeks karny. Komentarz, red. R.A. Stefański, 2020 [wyd. el. Legalis].
Stefański R.A., Przestępstwo znieważenia zwłok, prochów ludzkich lub grobu (art. 262 K.k.), Prokuratura i Prawo 2004, nr 10.
Trzciński M., Przestępczość przeciwko zabytkom, Prokuratura i Prawo 2011, nr 6.
Wala K., Poniatowski P., Wykroczenie nieopuszczenia gruntu wbrew żądaniu osoby uprawnionej (art. 157 k.w.), w: Naruszenie miru domowego, red. M. Mozgawa, Warszawa 2019.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0002-9121-4658
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
