Kompetencje Unii Europejskiej a żywnościowe przyczyny chorób niezakaźnych
Jakub Farhan
Uniwersytet w Białymstoku , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3360-1553
Katarzyna Socha
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-5949-7061
Abstrakt
Niezdrowa dieta jest jednym z sześciu głównych czynników ryzyka przyczyniających się do globalnego obciążenia chorobami niezakaźnymi (NCD), które są obecnie jedną z zasadniczych przyczyn nadmiarowych zgonów na świecie. W opracowaniach naukowych coraz częściej rozważa się uwzględnienie przeciwdziałania NCD przy użyciu instrumentów prawnych, w tym w prawie Unii Europejskiej (UE). Pojawiają się jednak pewne wątpliwości związane z zakresem kompetencji przyznanych UE i możliwością przyjęcia rozwiązań prawnych w tej sprawie. W związku z powyższym przeprowadzona została analiza kompetencji UE pod kątem wdrożenia ewentualnych instrumentów mających przeciwdziałać NCD na poziomie unijnym. Z uwagi na szeroki katalog obszarów, na które UE może wpływać, a które współkształtują zapadalność na NCD w społeczeństwie i w świetle szeregu przepisów horyzontalnych określających wartości, którymi UE musi się kierować, UE winna w ramach wykonywania swoich kompetencji brać pod uwagę przeciwdziałanie żywnościowym przyczynom NCD.
Słowa kluczowe:
prawo Unii Europejskiej, kompetencje, choroby niezakaźne, zdrowie publiczneBibliografia
Albors-Llorens A., Barnard C., Leucht B., Cassis de Dijon. 40 Years On, Oxford 2021. (Crossref)
Chen P.-J., Antonelli M., Conceptual Models of Food Choice: Influential Factors Related to Foods, Individual Differences, and Society, Foods 2020, t. 9, nr 12, DOI: 10.3390/foods9121898. (Crossref)
Dudkowski-Sadowska A., Aktywność fizyczna i zdrowie polskiej młodzieży jako wartości, Zeszyty Naukowe KUL 2021, t. 64, nr 4, DOI: 10.31743/znkul.13173. (Crossref)
EFSA, Tolerable Upper Intake Level for Dietary Sugars, EFSA Journal 2022, t. 20, nr 2, DOI: 10.2903/j.efsa.2022.7074. (Crossref)
French S.A., Pricing Effects on Food Choices, The Journal of Nutrition 2003, t. 133, nr 3, DOI: 10.1093/jn/133.3.841S. (Crossref)
Jagielska M., Art. 169, w: K. Kowalik-Bańczyk, M. Szwarc-Kuczer, Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 2, red. A. Wróbel, Warszawa 2012.
Meulen B. van der, The System of Food Law in the European Union, Deakin Law Review 2009, t. 14, nr 2, DOI: 10.21153/dlr2009vol14no2art145. (Crossref)
Miąsik D., Półtorak N., Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Komentarz, t. 1, red. A. Wróbel, Warszawa 2012.
Michels N. i in., Dietary Trans-Fatty Acid Intake in Relation to Cancer Risk: A Systematic Review and Meta-Analysis, Nutrition Reviews 2021, t. 79, nr 7, DOI: 10.1093/nutrit/nuaa061. (Crossref)
Pandita A. i in., Childhood Obesity: Prevention Is Better Than Cure, Diabetes, Metabolic Syndrome and Obesity: Targets and Therapy 2016, t. 9, DOI: 10.2147/DMSO.S90783. (Crossref)
Paula Neto H.A. i in., Effects of Food Additives on Immune Cells As Contributors to Body Weight Gain and Immune-Mediated Metabolic Dysregulation, Frontiers in Immunology 2017, t. 8, DOI: 10.3389/fimmu.2017.01478. (Crossref)
Stecca L., Moscoso-Ruiz I., Gálvez-Ontiveros Y., Rivas A., Association between Dietary Exposure to Bisphenols and Body Mass Index in Spanish Schoolchildren, EFSA Journal 2022, t. 20, DOI: 10.2903/j.efsa.2022.e200421. (Crossref)
Tatlow-Golden M., Garde A., Digital Food Marketing to Children: Exploitation, Surveillance and Rights Violations, Global Food Security 2020, t. 27, DOI: 10.1016/j.gfs.2020.100423. (Crossref)
Walls H.L., Cornelsen L., Lock K., Smith R.D., How Much Priority Is Given to Nutrition and Health in the EU Common Agricultural Policy?, Food Policy 2016, t. 59, DOI: 10.1016/j.foodpol.2015.12.008. (Crossref)
Wirth A., Wabitsch M., Hauner H., The Prevention and Treatment of Obesity, Deutsches Arzteblatt International 2014, t. 111, nr 42, DOI: 10.3238/arztebl.2014.0705. (Crossref)
Zimmerman F.J., Shimoga S.V., The Effects of Food Advertising and Cognitive Load on Food Choices, BMC Public Health 2014, t. 14, DOI: 10.1186/1471-2458-14-342. (Crossref)
Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
Katarzyna Socha - asystent (od 1998 roku), adiunkt (od 2003 roku) w Zakładzie Bromatologii Akademii Medycznej w Białymstoku.
Kierownik Zakładu Bromatologii Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku (od 2019 roku).
Prodziekan ds. Rozwoju Wydziału Farmaceutycznego z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku.
Członek Polskiego Towarzystwa Farmaceutycznego (wcześniej skarbnik, sekretarz, obecnie członek Komisji Rewizyjnej Oddział w Białymstoku); Członek Zarządu Głównego Polskiego Towarzystwa Nauk Żywieniowych (przewodnicząca Oddział w Białymstoku); Członek Komitetu Nauki o Żywieniu Człowieka PAN, wiceprzewodnicząca Komisji Bezpieczeństwa Żywności i Żywienia; Członek Zespołu Analityki Żywności, Surowców i Produktów Żywnościowych Komitetu Chemii Analitycznej PAN.
https://orcid.org/0000-0002-5949-7061Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
