Wpływ zasady kolegialności na funkcjonowanie Najwyższej Izby Kontroli
Michał Jędrzejczyk
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-7376-3904
Stanisław Dziwisz
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0001-8937-3572
Abstrakt
Przedmiotem artykułu jest kolegialność jako istota działalności Najwyższej Izby Kontroli. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej określa sposób funkcjonowania NIK w oparciu o zasadę kolegialności (art. 202 ust. 3 Konstytucji RP). Wymóg ten został jednak ujęty w sposób bardzo ogólny, bez doprecyzowania treści i formy jego realizacji, ale ze wskazaniem, że organizację oraz tryb działania Najwyższej Izby Kontroli określa ustawa (art. 207 Konstytucji RP). Co ciekawe, koncepcja ta została zapisana już w ustawie z dnia 23 grudnia 1994 r. o Najwyższej Izbie Kontroli, tj. dwa lata przed uchwaleniem Konstytucji RP, i w niezmiennej formie obowiązuje do dziś. W niniejszym artykule dokonano analizy zasady kolegialności, a więc istotnej ustrojowo i funkcjonalnie kwestii dla działalności NIK, z uwzględnieniem silnej pozycji kierowniczej Prezesa NIK. Opracowanie zmierza do wykazania, że realizacja konstytucyjnej zasady kolegialności NIK nie ogranicza się jedynie do pracy funkcjonującego w Izbie gremialnego organu, jakim jest Kolegium NIK, lecz zobowiązuje do zespołowego wykonywania zadań na różnych etapach postępowania kontrolnego.
Przedmiot artykułu przesądził o wyborze metody badawczej i układzie opracowania. Podstawową zastosowaną metodą badawczą jest metoda formalno-dogmatyczna związana z analizą aktów prawnych odnoszących się do badanej problematyki, tj. Konstytucji RP i ustawy o NIK. Dokonano również analizy standardów opracowanych przez Międzynarodową Organizację Najwyższych Organów Kontroli, odnoszących się do formy działania tych organów. Z uwagi na to, że zasada kolegialności określa sposób funkcjonowania Izby od pierwszego dnia jej powołania, zastosowano również metodę historyczną.
Słowa kluczowe:
kolegialność, Najwyższa Izba Kontroli, Kolegium NIK, władza kontrolującaBibliografia
Banaszak B., Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa 2009.
Czarny P., Mała Konstytucja z 1947 r. a polska tradycja konstytucyjna, Przegląd Sejmowy 2007, vol. 15, no. 5.
Daniel P., Komentarz do Konstytucji RP. Art. 202, 203, Warszawa 2020.
Dziwisz S., Możliwość oddziaływania NIK na jakość prawa, Kontrola Państwowa 2020, no. 2.
Dziwisz S., Profesjonalny osąd i sceptycyzm zawodowy. Ocena dowodów w postępowaniu kontrolnym NIK, Kontrola Państwowa 2024, no. 1.
Dziwisz S., Jędrzejczyk M., Kontrola wspólna i pod kierownictwem NIK. Niedoceniana metoda współpracy czy wadliwa instytucja, Kontrola Państwowa 2021, no. 6.
Garlicki L., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, vol. 1, Warszawa 1995.
Garlicki L., Polskie prawo konstytucyjne. Zarys wykładu, Warszawa 2001.
Gierach E., Sposób liczenia kworum niezbędnego do podjęcia uchwały przez Kolegium Najwyższej Izby Kontroli, Zeszyty Prawnicze BAS 2022, no. 4. (Crossref)
Górski G., Historia administracji, Toruń 2011.
Jagielski J., Kolegialność i jednoosobowość w strukturach samorządu terytorialnego, Studia Iuridica 2020, vol. 85. (Crossref)
Jagielski J., Kompetencje Prezesa i Kolegium NIK – Izba w latach 1919–2013, Kontrola Państwowa 2014, special issue.
Jarzęcka-Siwik E., Berek M., Skwarka B., Wrona Z., Najwyższa Izba Kontroli i prawne aspekty funkcjonowania kontroli państwowej, Warszawa 2018.
Jarzęcka-Siwik E., Skwarka B., Najwyższa Izba Kontroli. Komentarz do ustawy o Najwyższej Izbie Kontroli, Warszawa 2017.
Konstytucja RP. Komentarz, vol. 2, ed. M. Safjan, L. Bosek, Warszawa 2016.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, ed. P. Tuleja, Warszawa 2019.
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, vol. 5, ed. L. Garlicki, Warszawa 2007.
Korzeniowska A., Z problematyki kolegialności i kolegialnych organów administracji publicznej, Samorząd Terytorialny 1997, no. 3.
Mazur J., Współpraca Najwyższej Izby Kontroli z Sejmem. Między podległością a współdziałaniem, Kontrola Państwowa 2015, no. 2.
Podręcznik kontrolera, eds. S. Dziwisz, M. Jędrzejczyk, Warszawa 2024.
Prawo konstytucyjne, ed. S. Bożyk, Białystok 2014.
Sarnecki P., Relacje Najwyższej Izby Kontroli z polskim parlamentem. Konstytucyjne granice podległości, Kontrola Państwowa 2014, special issue.
Sondel J., Słownik łacińsko-polski dla prawników i historyków, Kraków 2001.
Starościak J., Prawo administracyjne, Warszawa 1969.
Sylwestrzak A., Historia Najwyższej Izby Kontroli i jej miejsce w konstytucji, Kontrola Państwowa 2010, no. 1 (special issue).
Sylwestrzak A., Kontrola administracji publicznej w III Rzeczypospolitej Polskiej, Gdańsk 2004.
Sylwestrzak A., Zasada kolegialności w NIK, Kontrola Państwowa 1994, no. 4.
System organów państwowych w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, ed. H. Zięba-Załucka, Warszawa 2007.
Szustakiewicz P., Najwyższa Izba Kontroli – czwarta władza czy organ Sejmu, Ius Novum 2008, no. 3.
Winczorek P., Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997, Warszawa 2008.
Zaborek T., Zasada kolegialności i jej znaczenie dla Najwyższej Izby Kontroli, Studia Społeczne 2022, no. 4.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II https://orcid.org/0000-0001-7376-3904
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa 4.0 Międzynarodowe.
Autor oświadcza, że utwór jest dziełem oryginalnym i nie narusza jakichkolwiek praw osobistych lub majątkowych osób trzecich oraz, że jego prawa autorskie do utworu nie są ograniczone w zakresie objętym umową podpisywaną z Wydawcą.
Autor publikacji przenosi nieodpłatnie na Wydawcę autorskie prawa majątkowe do składanego do publikacji Utworu (artykułu) bez ograniczeń czasowych i terytorialnych na następujących polach eksploatacji:
a) wytwarzanie, utrwalanie i zwielokrotnianie określoną techniką egzemplarzy Utworu, w tym techniką drukarską, zapisu magnetycznego oraz techniką cyfrową;
b) wprowadzanie do obrotu, użyczenie lub najem oryginału albo egzemplarzy Utworu, oraz rozpowszechnianie w postaci otwartego dostępu, zgodnie z treścią licencji Creative Commons Uznanie Autorstwa 4.0 Międzynarodowa (zwanej również jako CC BY), dostępnej pod adresem: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) włączenie Utworu w skład utworu zbiorowego;
d) opublikowanie na stronie internetowej czasopisma, publiczne wykonanie, wystawienie, wyświetlenie, odtworzenie oraz nadawanie i reemitowanie, oraz publiczne udostępnianie Utworu w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i w czasie przez siebie wybranym;
e) wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej na platformy elektroniczne lub inne wprowadzanie Utworu w postaci elektronicznej do Internetu lub innej sieci.
Przeniesienie autorskich praw majątkowych do utworu następuje nieodpłatnie, z chwilą podpisania umowy.
