Contemporary meaning of the principle of autonomy of the will in civil law relations
Abstract
The text presents the meaning and functions of one of the fundamental principles of civil law, which is the autonomy of will of parties. The purpose of the article is to indicate the current changes to that principle of law, the goal of which is to depart from a purely formal presumption that guarantees an equal impact on shaping the content of legal relations, especially in mass trade, where, today, it is most exposed to losing its significance. Attention is paid primarily to the quantitative and qualitative changes in its application. Moreover, the changes in the legislator’s approach to shaping the autonomy of will of private entities are analysed. In addition to describing the legal nature of autonomy, the contemporary functions of the autonomy of will and its correlation with the principle of equality are pointed out. Extra attention is paid to the issue of the contemporary meaning of the autonomy of will, using the example of a consumer contract and the associated apparent freedom of contracts. The considerations are based mainly on the empirical method. A key conclusion is an observation of the current expectations related to the autonomy of will. Additionally, the crisis in the correlation between the principle of autonomy of will of the parties to a legal relationship and the principle of equality (derived from autonomy) is also revealed.
Keywords:
autonomy of will of a party, civil-law relationships, the principle of equality, fair contract, consumer law, equality of partiesReferences
Bagińska E., Prawo umów konsumenckich w strukturze prawa cywilnego, Transformacje Prawa Prywatnego 2017, nr 2.
Barczewski A., Wokół problematyki autonomii woli w prawie prywatnym. Recenzja książki Private Autonomy in Germany and Poland and in the Common European Sales Law, Forum Prawnicze 2013, nr 1.
Bauman Z., Płynna nowoczesność, Kraków 2006.
Bierć A., Zarys prawa prywatnego. Część ogólna, Warszawa 2012.
Brożyna M., Konsumenckie prawo do odwołania umowy, Warszawa 2021.
Constant de Rebecque B.J., O monarchii konstytucyjnej i rękojmiach publicznych, tłum. W. Niemojowski, red. A. Bosiacki, Warszawa 2015.
Czepelak M., Autonomia woli w prawie prywatnym międzynarodowym Unii Europejskiej, Warszawa 2015. Decyzje konsumentów i ich determinanty, red. E. Kieżel, Katowice 2001.
Gnela B., Kolizyjnoprawna ochrona konsumenta w polskim prawie do chwili wejścia w życie konwencji rzymskiej z 1980 r., Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 2009, nr 809.
Gnela B., Kolizyjnoprawna ochrona konsumenta według art. 30 ustawy – Prawo prywatne międzynarodowe, w: Współczesne wyzwania prawa konsumenckiego, red. B. Gnela, K. Michałowska, Warszawa 2015.
Gnela B., Organizacje konsumenckie oraz ich uprawnienia w polskim prawie, Zeszyty Naukowe Akademii Ekonomicznej w Krakowie 2004, nr 657.
Gnela B., Umowa konsumencka w polskim prawie cywilnym i prywatnym międzynarodowym, Warszawa 2013.
Gnela B., Uwagi o sposobie realizacji w polskim prawie koncepcji kolizyjnoprawnej ochrony konsumenta, Problemy Prawa Prywatnego Międzynarodowego 2009, t. 4.
Grochowski M., Słuszność a autonomia woli – uwagi o nieoczywistej relacji, w: Aksjologia prawa cywilnego i cywilnoprawna ochrona dóbr, red. J. Pisuliński, J. Zawadzka, Warszawa 2020.
Kaczor J., Podmiotowość prywatnoprawna. Wolność – racjonalność – odpowiedzialność, Wrocław 2019.
Kaczor J., Zasada autonomii woli z perspektywy teorii prawa, Acta Universitatis Wratislaviensis. Przegląd Prawa i Administracji 2005, t. 69.
Lewaszkiewicz-Petrykowska B., Autonomia woli stron a zakres odpowiedzialności ex contractu (kilka refleksji), w: W kierunku europeizacji prawa prywatnego. Księga pamiątkowa dedykowana Profesorowi Jerzemu Rajskiemu, red. A. Brzozowski, W. Kocot, K. Michałowska, Warszawa 2007.
Łętowska E., Europejskie prawo umów konsumenckich, Warszawa 2004.
Łętowska E., Podstawy prawa cywilnego, Warszawa 1994.
Łętowska E., Prawo w „płynnej nowoczesności”, Państwo i Prawo 2014, z. 3.
Machnikowski P., Swoboda umów według art. 353¹ KC. Konstrukcja prawna, Warszawa 2005.
Miętek A., Swoboda umów i jej ograniczenia przy kształtowaniu treści stosunku pracy, Warszawa 2019.
Mikłaszewicz P., Obowiązki informacyjne w umowach z udziałem konsumentów na tle prawa Unii Europejskiej, Warszawa 2008.
Mojak J., Ewolucja zasad współczesnego polskiego prawa cywilnego – zasada bezpieczeństwa obrotu, Studia Iuridica Lublinensia 2016, t. 25, nr 1. (Crossref)
Nagy C.I., What Functions May Party Autonomy Have in International Family and Succession Law? An EU Perspective, Nederlands Internationaal Privaatrecht 2012, t. 30, nr 4.
Niedośpiał M., Autonomia woli w części ogólnej prawa cywilnego, Państwo i Prawo 1984, z. 12. Prawa i wolności obywatelskie w Konstytucji RP, red. B. Banaszak, A. Preisner, Warszawa 2002.
Prutis S., Instytucje podstawowe prawa prywatnego (w opozycji do regulacji prawa publicznego), Białystok 2018.
Radwański Z., Uwagi ogólne o autonomii woli, w: II Kongres Notariuszy Rzeczypospolitej Polskiej. Referaty i opracowania, red. R. Sztyk, Kraków–Kluczbork 1999.
Radwański Z., Olejniczak A., Prawo cywilne – część ogólna, wyd. 16, Warszawa 2021.
Safjan M., Autonomia woli a zasada równego traktowania, w: Zaciąganie i wykonywanie zobowiązań. Materiały III Ogólnopolskiego Zjazdu Cywilistów (Wrocław, 25–27.9.2008 r.), red. E. Gniewek, K. Górska, P. Machnikowski, Warszawa 2010.
Safjan M., Efekt horyzontalny praw podstawowych w prawie prywatnym: autonomia woli a zasada równego traktowania, Kwartalnik Prawa Prywatnego 2009, t. 18, nr 2.
Safjan M., w: System Prawa Prywatnego, t. 1. Prawo cywilne – część ogólna, red. M. Safjan, Warszawa 2012.
Skąpski J., Autonomia woli w prawie międzynarodowym prywatnym w zakresie zobowiązań z umów, Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego 1964, z. 19.
Sołtysiński S., Erozja zasady równości podmiotów gospodarczych w prawie prywatnym. Netting upadłościowy, Biuletyn Polskiego Towarzystwa Ekonomicznego 2015, nr 1.
Stelmachowski A., Ewolucja autonomii woli, w: Tendencje rozwoju prawa cywilnego, red. E. Łętowska, Wrocław–Warszawa–Gdańsk–Łódź 1983.
Stelmachowski A., Zarys teorii prawa cywilnego, Warszawa 1998.
Such P., Nadużycie pozycji konsumenta jako słabszej strony umowy, w: Współczesne wyzwania prawa konsumenckiego, red. B. Gnela, K. Michałowska, Warszawa 2015.
System Prawa Prywatnego, t. 2. Prawo cywilne – część ogólna, red. A. Olejniczak, Z. Radwański, Warszawa 2019.
Tomczyk A., Sprawozdanie z konferencji naukowej „Prawo kontraktów”, Acta Iuris Stetinensis 2017, nr 3.
Węgrzyn J., Prawo konsumenta do informacji w Konstytucji RP i w prawie unijnym, Wrocław 2013.
Wilejczyk M., Zagadnienia etyczne części ogólnej prawa cywilnego, Warszawa 2014.
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution 4.0 International License.
The Author declares that the Work is original and does not infringe any personal or proprietary rights of third parties, and that She/He has unlimited rights to the Work which are the subject of the Agreement signed with the Publisher.
Author of the publication transfers to the Publisher the economic copyrights to the Work (article) submitted for publication, free of charge, without time and territorial restrictions in the following fields of use:
a) production, recording and reproduction of the copies of the Work by a specific technique, including printing, magnetic recording and digital technology;
b) marketing, lending or rental of the original or copies of the Work, and distribution in the form of open access, in accordance with the license Creative Commons Attribution 4.0 International (also known as CC BY), available at: https://creativecommons.org/licenses/by/4.0/legalcode.pl;
c) inclusing the Work in the composition of the collective work;
d) publishing on the website of the journal, public performance, exhibition, display, reproduction, broadcasting and rebroadcasting, and making the Work available to the public in such a way that everyone can have access to them in a place and at a time chosen by them;
e) uploading the Work in an electronic form to electronic platforms or other uploading of the Work in an electronic form to the Internet or other network.
The proprietary copyright to the Work is transferred to the Publisher free of charge upon signing the contract wit the Publisher.
