Catechesis in Postmodernity – the Scope for Dialogue
Abstract
Catechesis is always context-and-time-specific. It cannot be detached from reality, nor can it ignore the problems experienced by those being catechised. In this sense, postmodernity and its characteristic secularism place catechesis in a situation that requires recognition, and then discernment, of how in this new reality it is possible to proclaim catechesis and to reach the contemporary person with the Gospel. This article undertakes a reflection on the possibilities of catechetical dialogue with individuals living in postmodernity characterised by secularisation. The analysis addresses two principal issues. First, the context is described in which contemporary dialogue is conducted within the broadly understood catechesis. Then, specific points of convergence are identified that may open up a meeting space necessary for the emergence of dialogue with the postmodern person. The article concludes with a critical summary.
Keywords:
postmodernity, Church, catechesis, dialogueReferences
Bauman, Zygmunt. 1997. “O ponowoczesnych pożytkach z seksu.” Studia Socjologiczne 147 (4): 87–106.
Bauman, Zygmunt. 2000. Ponowoczesność jako źródło cierpień. Warszawa: Wydawnictwo Sic!
Bauman, Zygmunt. 2006. Moralność w niestabilnym świecie. Poznań: Drukarnia i Księgarnia Świętego Wojciecha.
Bauman, Zygmunt. 2008. Wspólnota. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Bąk, Urszula. 2015. “Postmodernizm a religia.” Konteksty Społeczne 3 (1): 109–20.
Bokwa, Ignacy. 2010. Teologia w warunkach nowoczesności i ponowoczesności. Sandomierz: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia Sandomierz.
Bronk, Andrzej. 1996. “Krajobraz postmodernistyczny.” Ethos 9 (1–2): 79–100.
Brzezińska, Joanna. 2021. “Terroryzm z perspektywy nauczania trzech papieży — Jana Pawła II, Benedykta XVI i Franciszka.” Studia nad Autorytaryzmem i Totalitaryzmem 43 (1): 243–61. https://doi.org/10.19195/2300-7249.43.1.16. (Crossref)
Dziewiecki, Marek. 2004. “Ponowoczesność, media i ewangelizacja.” Kieleckie Studia Teologiczne 3: 23–47.
Dziewiecki, Marek. 2013. “Kościół i młodzież w ponowoczesności.” Zeszyty Formacji Katechetów 49 (1): 57–64.
Dziewulski, Grzegorz. 2013. “Wyzwania postmodernizmu wobec Kościoła i teologii fundamentalnej.” In Wiarygodność chrześcijaństwa w dyskusji z postmodernizmem, 27–58. Biblioteka Teologii Fundamentalnej 8. Bydgoszcz: Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce.
Franciszek. 2013. Adhortacja apostolska Evangelii gaudium (= EG).
Franciszek. 2015. Encyklika Laudato si’ (= LS).
Franciszek. 2016. Adhortacja apostolska Amoris laetitia (= AL).
Franciszek. 2018. Adhortacja apostolska Gaudete et exsultate (= GE).
Franciszek and Wielki Imam Al-Azharr. 2019. Dokument o ludzkim braterstwie dla pokoju światowego i współistnienia. http://www.vatican.va/content/francesco/pl/travels/2019/outside/documents/papa-francesco_20190204_documento-fratellanza-umana.html.
Góźdź, Krzysztof, Janusz Chyła, and Sławomir Kunka, eds. 2012. Teologia wobec nurtu ponowoczesności. Pelplin: Bernardinum.
Grabowska, Mirosława. 2022. Dlaczego Polacy odchodzą z Kościoła? Komunikat z Badań CBOS 105. https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2022/K_105_22.PDF.
Halík, Tomáš. 2016. Cierpliwość wobec Boga: Spotkanie wiary z niewiarą. Translated by Andrzej Babuchowski. 3rd ed. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Kaucha, Krzysztof. 2013. “Czy może być co dobrego w postmodernizmie?” In Wiarygodność chrześcijaństwa w dyskusji z postmodernizmem, 73–86. Biblioteka Teologii Fundamentalnej 8. Bydgoszcz: Stowarzyszenie Teologów Fundamentalnych w Polsce.
Kowalczyk, Dariusz. 2018. “«Cóż to jest prawda? – Ja jestem prawdą». Teologiczne meandry i nadzieje dialogu kultur i religii.” In Dialog wielokulturowości i prawda, edited by Helena Czakowska and Mariusz Kuciński, 132–42. Bydgoszcz: Wydawnictwo Kujawsko-Pomorskiej Szkoły Wyższej w Bydgoszczy.
Kowalczyk, Dariusz. 2019. “«Zły» i «dobry» postmodernizm, czyli w jakich czasach żyje współczesny teolog.” Warszawskie Studia Teologiczne 32 (3): 18–35. https://doi.org/10.30439/wst.2019.3.2. (Crossref)
Krajewski, Piotr. 2011. “Edukacja ekologiczna w dokumentach Kościoła oraz prawie kanonicznym.” Paedagogia Christiana 28 (2): 145–63. https://doi.org/10.12775/pch.2011.009. (Crossref)
Krysztofik, Janusz, and Anna Walulik. 2016. “Edukacja religijna i jej miejsce w ponowoczesności.” Studia Katechetyczne 12: 35–50.
Mariański, Janusz. 2010. Religia w społeczeństwie ponowoczesnym: Studium socjologiczne. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Mariański, Janusz. 2015. “Sekularyzacja albo desekularyzacja – fałszywa alternatywa.” In Ponowoczesne przestrzenie oddziaływań wychowawczo-formacyjnych Kościoła i „ziemie niczyje”, edited by Renata Jasnos and Ewa Miśkowiec, 41–68. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Mariański, Janusz. 2023. Religijność młodzieży polskiej w procesie przemian w XXI wieku (analizy socjologiczne). Lublin: Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie, Akademia Nauk Stosowanych.
Mąkosa, Paweł. 2018. “Przyszłość ewangelizacji i katechezy wobec przemian kulturowych.” In Wychowanie i katecheza w służbie Polakom w kraju i na emigracji, edited by Paweł Mąkosa, 8–19. Lublin: Pronoia.
Mąkosa, Paweł. 2019. “Znaki czasu dla katechezy w Polsce.” Verbum Vitae 35: 459–75. https://doi.org/10.31743/vv.1936. (Crossref)
Myszka, Lucyna. 2014. “Obraz ponowoczesnego świata z perspektywy współczesnej młodzieży.” Kultura – Społeczeństwo – Edukacja 6 (2): 153–73. (Crossref)
Pankalla, Andrzej. 2015. “(Trans?)religijna tożsamość naszych czasów z perspektywy psychologii realnej.” In Homo religiosus a psychologia, edited by Andrzej Pankalla, 117–37. Poznań: Kunke Poligrafia.
Pankalla, Andrzej, and Anna Wieradzka. 2014. “Ponowoczesna tożsamość religijna młodych Polaków z perspektywy koncepcji Jamesa Marcii i Koena Luyckxa.” Studia Sociologica 1 (6): 163–77.
Panuś, Tadeusz. 2022. “Postmodernizm.” In Leksykon katechetyczny, 559–63. Kielce: Jedność.
Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji. 2020. Dyrektorium o katechizacji. Kielce: Jedność (= DK).
Piwowarski, Władysław. 2000. Socjologia religii. Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL.
Rzeszowski, Wojciech. 2012. “Katecheza Kościoła wobec wezwań współczesnego świata.” Studia Elbląskie 13: 213–26.
Sobór Watykański II. 1965. Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes (= KDK).
Słomski, Wojciech, and Paweł Czarnecki. 2018. “Wstęp do filozofii Jean-François Lyotarda.” Prosopon 25 (4): 119–42.
Sroczyńska, Maria. 2018. “O potrzebie religii w ponowoczesnym świecie (refleksje socjologa).” Chrześcijaństwo, Świat, Polityka, no. 22: 166–75. https://doi.org/10.21697/csp.2018.22.1.10. (Crossref)
Starnawski, Witold. 2011. “Dialog jako metoda, postawa, sposób życia.” In Pedagogika dialogu: Nauczyciele dialogu, edited by Dorota Jankowska, 55–62, Warszawa: Wydawnictwo Akademii Pedagogiki Specjalnej.
Torzewski, Antoni. 2021. “Możliwość religii w obliczu współczesnego pluralizmu.” Humaniora. Czasopismo Internetowe 34 (2): 31–45. https://doi.org/10.14746/h.2021.2.2. (Crossref)
Węcławski, Tomasz. 1996. “Postmodernizm i teologia. (Kilka wstępnych uwag o tym, co jest możliwe).” Ethos 9 (1–2): 133–40.
Wieradzka-Pilarczyk, Anna. 2015. Tożsamość religijna młodych Polaków. Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza. Wydział Teologiczny. Redakcja Wydawnictw.
Woźniak, Robert. 2012. “Teologia w ponowoczesności.” In Teologia wobec nurtu ponowoczesności, edited by Krzysztof Góźdź, Janusz Chyła, and Sławomir Kunka, 169–79. Pelplin: Bernardinum.
Zellma, Anna. 2003. “Edukacja ekologiczna katechizowanej młodzieży w kontekście zmian programowych szkolnego nauczania religii.” Studia Elbląskie 5: 255
Catholic Academy in Warsaw
Kamilla Frejusz, doktor nauk teologicznych w zakresie teologii pastoralnej, doktor nauk społecznych w zakresie pedagogiki, adiunkt w Katedrze Teologii Duchowości i Teologii Pastoralnej Akademii Katolickiej w Warszawie Collegium Bobolanum, nauczyciel religii, współautorka podręczników do nauczania religii, rzeczoznawca ds. oceny programów nauczania religii i podręczników katechetycznych Komisji Wychowania Katolickiego KEP, członek Stowarzyszenia Katechetyków Polskich oraz Zespołu Pedagogiki Chrześcijańskiej Komitetu Nauk Pedagogicznych Państwowej Akademii Nauk. Autorka artykułów naukowych o tematyce katechetycznej i pedagogicznej oraz książek „Religie niechrześcijańskie i dialog międzyreligijny w wybranych polskich podręcznikach do nauki religii dla młodzieży” (2019), „Wychowanie jako «dialog i spotkanie» w myśli pedagogicznej Janusza Tarnowskiego. Studium hermeneutyczno-krytyczne” (2020).
https://orcid.org/0000-0001-7620-6599License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
