Janusz Nagórny’s Interpretation of the Personalistic Category of Participation and Its Implementation in the Theological-Moral Reflection on Social Life
Tadeusz Zadykowicz
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-1687-8286
Abstract
Moral theology, like any science, develops not only through the addition of new concepts but also through the explanation of phenomena with increasing accuracy and depth by applying adequate tools and methods, which can and should be improved. In describing the essence of social life and morally evaluating social attitudes, such a tool is provided by the personalistic category of participation. This category – extensively discussed by Karol Wojtyła in his book The Acting Person – was originally interpreted and applied to the theological-moral reflection on social life by Fr. Janusz Nagórny (1950–2006) – moral theologian from the John Paul II Catholic University of Lublin. What was his contribution to this implementation? What rendered his understanding of participation so original? What were the methodological and substantive consequences of such a reception? To answer these questions, the author analyses Nagórny’s publications, including those which so far – mainly due to their popular science and popularising character – have not been the subject of more in-depth study. The analysis presented here leads to the conclusion that Nagórny lent a theological character to a philosophical category by its biblification and, in such an interpretation, he applied it to detailed areas of social life. Furthermore, the use of elements of the historical method justifies the thesis that he was the initiator of this type of implementation and contributed to making it popular in Polish moral theology.
Keywords:
Janusz Nagórny, Karol Wojtyła, participation, solidarity, opposition, personalism, covenant, meeting in community, social life, moralityReferences
Bełch, Kazimierz. 2007. Katolicka nauka społeczna: Podręcznik dla studentów teologii i nauk społecznych. Kielce: Jedność.
Borutka, Tadeusz. 2004. Społeczne nauczanie Kościoła: Teoria i zastosowanie: Podręcznik do katolickiej nauki społecznej. Kraków: Czuwajmy.
Borutka, Tadeusz. 2005. “Zasady życia społecznego.” In Jan Paweł II: Encyklopedia nauczania społecznego, edited by Andrzej Zwoliński, 597–602. Radom: POLWEN.
Borutka, Tadeusz, Jan Mazur, and Andrzej Zwoliński. 1999. Katolicka nauka społeczna: Częstochowa: Paulinianum.
Catechism of the Catholic Church. 1993. (= CCC). https://www.vatican.va/archive/ENG0015/_ INDEX.HTM.
Drożdż, Michał. 2005. “Uczestnictwo.” In Jan Paweł II: Encyklopedia nauczania społecznego, edited by Andrzej Zwoliński, 552–55. Radom: POLWEN.
Giovanni Paolo II. 1987. “Messa per il mondo del lavoro a Danzica.” (June 12, 1987). https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/homilies/1987/documents/hf_jp-ii_hom_19870612_ mondo-lavoro-danzica.html.
Gocko, Jerzy. 1998. “Społeczna reorientacja katolickiej teologii moralnej po Soborze Watykańskim II.” In Teologia moralna u kresu II tysiąclecia, edited by Janusz Nagórny and Krzysztof Jeżyna, 123–50. Lublin: RW KUL.
Gocko, Jerzy. 2003. Kościół obecny w świecie – posłany do świata: Teologiczno-społeczne aspekty posłannictwa Kościoła w świecie po Soborze Watykańskim II. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Gocko, Jerzy. 2006. “Teologia moralna społeczna jako nowy obszar badawczy teologii moralnej po Soborze Watykańskim II.” In Polska teologia moralna: Czterdzieści lat po Soborze Watykańskim II, edited by Janusz Nagórny and Jerzy Gocko, 183–93. Lublin: Gaudium.
Gocko, Jerzy. 2008. “Teologiczny charakter społecznej nauki Kościoła.” In Świadek nadziei: Ks. prof. Janusz Nagórny – twórca i nauczyciel teologii moralnej, edited by Andrzej Derdziuk, 403–18. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Gocko, Jerzy. 2010. “Społeczna reorientacja teologii moralnej.” In Ksiądz profesor Janusz Nagórny – teolog moralista (1950–2006), edited by Krzysztof Jeżyna, Jerzy Gocko, and Wojciech Rzepa, 175–87. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Greniuk, Franciszek. 1977. “Wspólnotowy charakter moralności ludu Bożego.” Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 26 (3): 39–49.
Greniuk, Franciszek. 1993. Katolicka teologia moralna w poszukiwaniu własnej tożsamości. Lublin: RW KUL.
John Paul II. 1988. Encyclical Letter Fides et Ratio. (= FR), https://www.vatican.va/content/johnpaul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091998_fides-et-ratio.html.
Karwat, Mirosław. 2017. “Uczestnictwo i poczucie uczestnictwa: Analiza pojęć.” Eastern Review 6:53–80. (Crossref)
Klichowski, Michał. 2011. “Hiperstrukturalne uczestnictwo – postmodernistyczny wymiar życia młodzieży.” In Wymiary społecznego uczestnictwa w życiu: Między dzieciństwem a dorosłością, edited by Hanna Krauze-Sikorska, 199–208. Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM.
Kowalski, Jan. 1970. “Ku odnowie teologii moralnej.” Collectanea Theologica 40 (4): 115–20.
Kowalski, Jan. 2006. “Powojenna odnowa teologii moralnej w Polsce widziana moimi oczami.” In Polska teologia moralna: Czterdzieści lat po Soborze Watykańskim II, edited by Janusz Nagórny and Jerzy Gocko. 39–50. Lublin: Gaudium.
Krajewski, Marek. 2020. “Przyszli barbarzyńcy (?): Młodzi i uczestnictwo w kulturze.” In Młodzież/2019 w instytucji kultury, edited by Monika Herkt and Anna Mieszała, 13–31. Poznań: CTK Trakt.
Kupny, Józef. 2003. “Społeczno-etyczny wymiar pracy ludzkiej.” In Katolicka nauka społeczna: Podstawowe zagadnienia z życia gospodarczego, edited by Józef Kupny and Stanisław Fel, 25–54. Katowice: Księgarnia św. Jacka.
Majka, Józef. 1988. Katolicka nauka społeczna. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.
Mazur, Jan. 1992. Katolicka nauka społeczna: Skrypt dla studentów teologii. Kraków: UNUM.
Mazurkiewicz, Piotr, Piotr Burgoński, Kamil Sulej, Janusz Węgrzecki, and Artur Wysocki, eds. 2024. Słownik katolickiej nauki społecznej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Mizdrak, Inga. 2010. “Postawy deprecjonujące uczestnictwo we wspólnocie społecznej w refleksji Karola Wojtyły – Jana Pawła II.” Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie 846:115–30.
Nagórny, Janusz. 1994. “Teologiczne podstawy uczestnictwa chrześcijan w życiu społecznym.” In Zaangażowanie chrześcijan w życiu społecznym, edited by Alojzy Marcol, 75–129. Opole: Wydawnictwo Świętego Krzyża.
Nagórny, Janusz. 1997. Świat i wspólnota. Vol. 1 of Posłannictwo chrześcijan w świecie. Lublin: RW KUL.
Nagórny, Janusz. 2000. Ojczyzna: Na drogach do Wielkiego Jubileuszu Roku 2000. Lublin: Instytut Edukacji Narodowej.
Nagórny, Janusz. 2003. “Sprzeciw wobec «prawa» do zabijania. Uczestnictwo katolików w życiu politycznym w kontekście obowiązku prawnej ochrony życia nienarodzonych.” Ethos 16 (1–2): 235–50.
Nagórny, Janusz. 2004a. Bogaci w nadzieję: Refleksje nad Słowem Bożym: Rok C. Lublin: Gaudium.
Nagórny, Janusz. 2004b. Ojczyzna: Wyzwania na przełomie wieków. Szczecinek: Fundacja „Nasza Przyszłość”.
Nagórny, Janusz. 2004c. “Wiara fundamentem uczestnictwa chrześcijan w życiu społecznym. Refleksja na kanwie nauczania Jana Pawła II.” In Czynem i prawdą: Księga pamiątkowa na siedemdziesiąte piąte urodziny Księdza Arcybiskupa Warmińskiego Edmunda Piszcza, edited by Cyprian Rogowski, 243–60. Olsztyn: Hosianum.
Nagórny, Janusz. 2005. Bądźmy ludem życia, Szczecinek: Fundacja „Nasza Przyszłość”.
Nagórny, Janusz. 2006. “Wychowanie do patriotyzmu w nauczaniu Jana Pawła II.” In Formacja moralna – formacja sumienia, edited by Janusz Nagórny and Tadeusz Zadykowicz, 129–51. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Nagórny, Janusz. 2007. Odpowiedzialni za przyszłość. Lublin: Fundacja „Servire veritati”.
Nagórny, Janusz. 2010a. “Czy akt wyborczy może być grzechem?” In Wezwanie do uczestnictwa w życiu społecznym, edited by Krzysztof Jeżyna, Jerzy Gocko, and Wojciech Rzepa, 415–22. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Nagórny, Janusz. 2010b. “Teologicznomoralne podstawy uczestnictwa chrześcijan w życiu społecznym.” In Wezwanie do uczestnictwa w życiu społecznym, edited by Krzysztof Jeżyna, Jerzy Gocko, and Wojciech Rzepa, 55–98. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Olejnik, Stanisław. 1970. Moralność życia społecznego. Warszawa: Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej.
Olejnik, Stanisław. 1993. Moralność życia społecznego. Dar – Wezwanie – Odpowiedź. Teologia Moralna 7. Warszawa: Wydawnictwa Akademii Teologii Katolickiej.
Olejnik, Stanisław. 2000. Teologia moralna życia społecznego. Włocławek: Włocławskie Wydawnictwo Diecezjalne.
Pawlak, Zdzisław. 2006. “Formy uczestnictwa człowieka we wspólnocie według Karola Wojtyły.” Studia Wrocławskie 9:51–62.
Piwowarski, Władysław, ed. 1993. Słownik katolickiej nauki społecznej. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX.
Pokrywka, Marian. 2000. Osoba. Uczestnictwo. Wspólnota: Refleksje nad nauczaniem społecznym Jana Pawła II. Lublin: RW KUL.
Pokrywka, Marian. 2008. “Uczestnictwo w życiu społecznym.” In Świadek nadziei: Ks. prof. Janusz Nagórny – twórca i nauczyciel teologii moralnej, edited by Andrzej Derdziuk, 419–28. Lublin: Wydawnictwo Diecezjalne i Drukarnia w Sandomierzu.
Pontifical Council for Justice and Peace. 2005. Compendium of the Social Doctrine of the Church. https://www.vatican.va/roman_curia/pontifical_councils/justpeace/documents/rc_pc_justpeace_doc_20060526_compendio-dott-soc_en.html.
Second Vatican Council. 1965. Decree on Priestly Training Optatam Totius. (= OT), https://www.vatican.va/archive/hist_councils/ii_vatican_council/documents/vat-ii_decree_19651028_optatam-totius_en.html.
Sikorski, Tadeusz. 1976. “Teologia społeczna w kręgu problematyki teologicznej.” In W kierunku prawdy, edited by Bohdan Bejze, 265–75. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Sikorski, Tadeusz. 1977. “Wspólnotowy charakter moralności chrześcijańskiej.” Chrześcijanin w Świecie 9 (11–12): 73–84.
Sikorski, Tadeusz. 1978. “Wokół projektu teologii społecznej.” In W kierunku chrześcijańskiej kultury, edited by Bohdan Bejze. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Skorowski, Henryk. 1994. Być chrześcijaninem i obywatelem dziś: Refleksje o postawach moralno-społecznych. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Skorowski, Henryk. 1996. Moralność społeczna: Wybrane zagadnienia z etyki społecznej, gospodarczej i politycznej. Warszawa: Wydawnictwo Salezjańskie.
Strzeszewski, Czesław. 1985. Katolicka nauka społeczna. Warszawa: Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych.
Tarasiewicz, Paweł. 2016. “Uczestnictwo jako podstawa życia społecznego w ujęciu Karola Wojtyły.” In Wokół antropologii Karola Wojtyły, edited by Andrzej Maryniarczyk, Paulina Sulenta, and Tomasz Duma, 417–32. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu.
Wojtyła, Karol. 1979. The Acting Person. Dordrecht: Reidel. https://www.scribd.com/document/349333768/Wojtyla-The-Acting-Person-Complete-Scan. (Crossref)
Wojtyła, Wojciech. 2020. “Od osoby do społeczności. Teoria uczestnictwa w ujęciu Karola Wojtyły.” Archiwum Filozofii Prawa i Filozofii Społecznej 4:103–18. https://doi.org/10.36280/AFPi-FS.2020.4.103. (Crossref)
Zadykowicz, Tadeusz. 2006. “Ksiądz Kazimierz Kułakowski – teolog moralista.” In Polska teologia moralna: Czterdzieści lat po Soborze Watykańskim II, edited by Janusz Nagórny and Jerzy Gocko, 277–93. Lublin: Gaudium.
Zarembski, Zbigniew. 2020. “Uczestnictwo rodziny katolickiej w rozwoju społeczeństwa.” Teologia i Człowiek 50 (2): 319–36. https://doi.org/10.12775/TiCz.2020.030. (Crossref)
Zwoliński, Andrzej. 1992. Katolicka nauka społeczna. Kraków: Papieska Akademia Teologiczna.
The John Paul II Catholic University of Lublin
Ks. Tadeusz Zadykowicz, profesor nadzwyczajny w Katedrze Teologii Moralnej Fundamentalnej i Ekumenicznej Instytutu Nauk Teologicznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II. Zainteresowania naukowe: moralność życia religijnego; współczesny kontekst życia religijno-moralnego; biblijne oraz kulturowe przesłanki moralności; rola wzorów osobowych w chrześcijańskim życiu moralnym.
https://orcid.org/0000-0002-1687-8286
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
