“Everything has its own time”. A Patristic Exegesis of Ecclesiastes 3:1-8
Mariusz Szram
John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0002-8646-6295
Abstract
From among the early Christian exegetical works treating the Book of Ecclesiastes, several manuscripts, some of them fragmentary, have been preserved. These include: a few fragments of Origen’s commentary; a large part of the commentary written by Didymus the Blind; homilies of St Gregory of Nyssa; a short literary comment attributed to St John Chrysostom; a moderately allegorical commentary of St Jerome; and the commentary of Gregory of Agrigentum, bishop of Sicily from the turn of the 6th and 7th centuries. Analysis of the commentaries on Qoh 3:1-8 contained in the above-mentioned works reveals the dualistic character of patristic exegesis of the biblical passus in question, specifically its use of both universal and individual approaches. On the one hand, the authors refer the text of Qoh 1–3 to a universal understanding of time, i.e. the whole of salvation history and the related activities of Divine Providence guiding the course of the historical process. On the other hand, they interpret this passage in relation to the spiritual life of every Christian, his deep relationship with God, the process of internal improvement, the fight against vices and the acquisition of virtues. The two dimensions of time interpenetrate each other: the individual path of man to perfection is at the same time part of God’s planned history of the salvation of humanity. Thus every action, both in the individual and the universal dimension, has its proper timing assigned by God.
Keywords:
Book of Ecclesiasters, time, patristic exegesis, Didymus the Blind, Gregory of Nyssa, JeromeReferences
Źródła
Ambrosius, De officiis ministrorum, ed. M. Testard: Saint Ambroise, Les devoirs. Introduction, Livre I (Paris: Les Belles Lettres 1984).
Ambrosius, Explanatio super psalmos (ed. M. Petschenig) (CSEL 64, Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 1919).
Ambrosius, Expositio de Psalmo CXVIII (ed. M. Petschenig) (CSEL 62, Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 1913).
Ambrosius, Exameron (ed. K. Schenkl) (CSEL 32/1; Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften 1897) 3-261
Didymus Caecus, Commentarii in Ecclesiasten, ed. M. Gronewald, Didymos der Blinde, Kommentar zum Ecclesiastes (Tura-Papyrus), 2. Komm. zu Eccl. Kap. 3 – 4, 12 (Papyrologische Texte und Abhandlungen 22; Bonn: Habelt 1977).
Didymus Caecus, Commentarii in Zacchariam (ed. L. Doutreleau) (SCh 83-85; Paris: Cerf 1962) I-III.
Gregorius Agrigentinus, In Ecclesiasten libri X (PG 98,741-1181).
Gregorius Nyssenus, In Ecclesiasten homiliae (PG 44,616-753); tłum. M. Przyszychowska: Grzegorz z Nyssy, Homilie do Eklezjastesa (Źródła Myśli Teologicznej 51; Kraków: Wydawnictwo WAM 2009).
Hermas, Pastor (ed. R. Joly) (SCh 53 bis, Paris: Cerf 1986).
Hieronymus, Adversus Iovinianum (PL 23,221-352).
Hieronymus, Commentarius in Ecclesiasten (PL 23,1009-1116; tłum. K. Bardski: Św. Hieronim, Komentarz do Księgi Eklezjastesa (Biblioteka Ojców Kościoła 5; Kraków: Wydawnictwo M 1995).
Ioannes Chrysostomus, Expositiones in Psalmos (PG 55,39-498).
Ioannes Chrysostomus, Homiliae in Ozias (ed. J. Dumortier) (SCh 277; Paris: Cerf 1981).
Ioannes Chrysostomus, In Ecclesiasten (ed. S. Leanza) (CCG 4; Turnhout: Brepols 1978) 67-97.
Ioannes Chrysostomus, In illud: Ego Dominus Deus feci lumen (Iz 45, 7) (PG 56,141-152).
Origenes, Commentarii in Matthaeum, libri X-XVII (ed. E. Klostermann, E. Benz) (GCS 40; Leipzig: J.C. Hinrichs'sche Buchhandlung 1935).
Origenes, Commentarii in Romanos (PG 14,833-1292).
Origenes, Fragmenta e catenis in Ecclesiasten, ed. S. Leanza, L’esegesi di Origene al libro dell’Ecclesiaste (Reggio Calabria: Edizioni Parallelo 38 1975).
Origenes, Fragmenta e catenis in Genesim (PG 12,92-145).
Tertullianus, De virginibus velandis (ed. E. Dekkers) (CCL 2; Turnhout: Brepols 1954) 1209-1226.
Tertullianus, Adversus Marcionem (ed. A. Kroymann) (CCL 1; Turnhout: Brepols 1954) 441-726.
Opracowania
Bardski K., „Poemat o czasie właściwym (Koh 3, 1-8) w starożytnej interpretacji judaistycznej i chrześcijańskiej”, Jak śmierć potężna jest miłość (Pnp 8, 6), księga pamiątkowa ku czci Księdza Profesora Juliana Warzechy SAC (1944-2009) (red. W. Chrostowski) (Ząbki Apostolicum: 2009) 25-32.
Bonifazi R., L’esegesi di Gregorio Nisseno nelle omelie sull’Ecclesiaste (dissertazione di laurea inedita; Perugia 1988).
Ettlinger G.H., „The form and the method of the Commentary on Ecclesiastes by Gregory of Agrigentum”, Studia Patristica 18/1 (1985) 317-320.
Gennaro S., „Influssi di scrittori greci nel Commento sull’Ecclesiaste di Gregorio di Agrigento”, Miscellanea di Studi di Letteratura Cristiana antica (Catania: Centro di studi sull’antico cristianesimo, Università di Catania 1951) III, 162-184.
Holm-Nielsen S., „On the Interpretation of Qoheleth in Early Christianity”, Vetus Testamentum 24 (1974) 168-177. (Crossref)
Kaoka K., Aretologia Dydyma Aleksandryjskiego (mps rozprawy doktorskiej; Lublin 2014).
Kramer J., „Einige Bemerkungen zum dritten Band des Ekklesiastes-Kommentars des Didymos”, Zeitschrift für Papyrologie und Epigraphik 7 (1971) 188-192.
Layton R.A., Didymus the Blind and His Circle in Late-Antique Alexandria (Urbana-Chicago: University of Illinois Press 2004).
Leanza S., „Introduzione”, Gregorio di Nissa, Omelie sull’Ecclesiaste (Roma: Città nuova 1990) 7-35.
Leanza S., „Ancora sull’esegesi origeniana dell’Ecclesiaste”, Studi in onore di Anthos Ardizzoni (red. G.A. Privitera – E. Livrea) (Roma: Edizioni dell’Ateneo & Bizzarri 1978) I, 493-506.
Leanza S., „Commentario all’Ecclesiaste di Gregorio di Agrigento”, Il cristianesimo in Sicilia dalle origini a Gregorio Magno. Atti del convegno di studi, Caltanissetta 28-29 ottobre 1985 (red. V. Messana – S. Pricoco) (Caltanisetta: Edizioni del Seminario 1987) 191-220.
Leanza S., L’Ecclesiaste nell’interpretazione dell’antico cristianesimo (Messina: EDAS 1978).
Leanza S., „Le Omelie di Gregorio di Nissa e l’interpretazione cristiana antica dell’Ecclesiaste”, Gregory of Nyssa, Homilies on Ecclesiastes. An English version with supporting studies. Proceedings of the Seventh International Colloquium on Gregory of Nyssa (St Andrews, 5-10 September 1990) (ed. S.G. Hall) (Berlin-New York: W. de Gruyter 1993) 337-359.
Leanza S., „La classificazione dei libri salomonici e i suoi reflessi sulla questione dei rapporti tra Bibbia e scienze profane da Origene agli scrittori medioevali”, Augustinianum 14 (1974) 651-666. (Crossref)
Leanza S., „Sul Commentario all’Ecclesiaste di Didimo d’Alessandria”, Studia Patristica 17/1 (1982) 300-316.
Leanza S., „Sul Commento all’Ecclesiaste di Girolamo. Il problema esegetico”, S. Jerome entre l’Occident et l’Orient: XVIe centenaire du départ de saint Jérôme de Rome et son installation à Bethléem. Actes du Colloque de Chantilly (septembre 1986) (red. Y.M. Duval) (Paris: Études augustiniennes 1988) 267-282.
Leanza S., „Sulle fonti del Commentario all’Ecclesiaste di Girolamo”, Annali di Storia dell’Esegesi 3 (1986) 173-199.
Mosshammer A.A., „Time for all and a moment for each. The Sixth Homily of Gregory of Nyssa on Ecclesiastes”, Gregory of Nyssa, Homilies on Ecclesiastes. An English version with supporting studies. Proceedings of the Seventh International Colloquium on Gregory of Nyssa (St Andrews, 5-10 September 1990) (ed. S.G. Hall) (Berlin-New York: W. de Gruyter 1993) 249-276.
Nieścior L., „Rozeznawanie myśli (di£krisij) i spór z nimi (¢nt…rrhsij) według Ewagriusza z Pontu”, Droga doskonalenia chrześcijańskiego w epoce patrystycznej. Zagadnienia wybrane (red. F. Drączkowski, J. Pałucki, M. Szram) (Lublin: Polihymnia 1997) 31-56.
Simonetti M., „Lettera e allegoria nell’esegesi veterotestamentaria di Didimo”, Vetera Christianorum 20 (1983) 341-389.
Simonetti M., Między dosłownością a alegorią. Przyczynek do dziejów egzegezy patrystycznej (tłum. T. Skibiński) (Kraków: Wydawnictwo WAM 2000).
Starowieyski M., „Księga Eklezjastesa w starożytności chrześcijańskiej”, Warszawskie Studia Teologiczne numer specjalny (2017) 270-305 (przedruk za: Vox Patrum 10/19 (1990) 771-806).
Szram M., Cnota pokory w nauczaniu greckich Ojców Kościoła IV wieku (Lublin: Wydawnictwo KUL 2014).
Szram M., Duchowy sens liczb w alegorycznej egzegezie aleksandryjskiej (II-V w.) (Lublin: Wydawnictwo KUL 2001).
Taranto S., „L’esegesi morale di Gregorio Nisseno nelle Omelie sull’Ecclesiaste (VI-VIII)”, Annali di studi religiosi 5 (2004) 441-462.
Tigcheler J., Didyme l’Aveugle et l’exégèse allégorique. Étude sémantique de quelques termes exégétiques importants de son commentaire sur Zacharie (Nijmegen: Dekker & Van de Vegt 1977).
Tsamalikos P., Origen: Cosmology and Ontology of Time (Leiden–Boston: Brill 2006). (Crossref)
John Paul II Catholic University of Lublin
Ks. Mariusz Szram, prezbiter archidiecezji warmińskiej, profesor nauk teologicznych, kierownik Katedry Patrologii Greckiej i Łacińskiej w Instytucie Historii Kościoła i Patrologii na Wydziale Teologii KUL, wykładowca patrologii i języków klasycznych, specjalista w zakresie teologii patrystycznej. Najważniejsze ostatnie monografie książkowe: Ciało zmartwychwstałe w myśli patrystycznej przełomu II i III wieku (Lublin: Wydawnictwo KUL 2010), Cnota pokory w nauczeniu greckich Ojców Kościoła IV wieku (Lublin: Wydawnictwo KUL 2014).
https://orcid.org/0000-0002-8646-6295License
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
