Czas w teologii. Myśląc z Josephem Ratzingerem
Grzegorz Barth
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-2590-0182
Abstrakt
Czas jest podstawowym orzecznikiem egzystencji człowieka. Pytanie o czas jest nierozłącznie związane z pytaniem o Boga, a w konsekwencji o ludzką decyzję i wolę. Celem artykułu jest ukazanie znaczenia czasu w teologii, a także pokazanie momentów, w których to pytanie się pojawia. Inspiracją w tych poszukiwaniach jest myśl Josepha Ratzingera, który czas wiąże z rozumieniem wieczności, a także ludzkiej egzystencji. Podjęte zostaną cztery zagadnienia: 1. Znaczenie czasu w teologii w ogóle; 2. Główne wektory Ratzingera koncepcji czasu; 3. Związek czasu i wieczności; 4. Czasowości a wolność człowieka. Badania będą się opierały na źródłowych tekstach Ratzingera, ich analizie oraz próbie wydobycia linii przewodniej w jego rozumieniu czasu: relacja do wieczności, dialogiczna koncepcji nieśmiertelności, a także koncepcje exitus i reditus. Wynikiem badań jest wskazanie na ścisły związek czasu i wieczności, który realizuje się w Chrystusie i na Jego wzór w każdym człowieku.
Słowa kluczowe:
Czas, wolność, wieczność, exitus, reditus, Joseph RatzingerBibliografia
Aymer, A.J.D., Paul’s Understanding of ‘Kaine Ktisis’:Continuity and Discontinuity in Pauline Eschatology (Ann Arbor, MI: University Microfilms International 1983).
Barbour, J., The End of Time. The Next Revolution in Physics (Oxford: Oxford University Press 1999).
Barth, K., Römerbrief, wyd. 2 (München: Kaiser 1922).
Bartnik, Cz.S., Teologia historii (Lublin: Standruk 1999).
Burley, M., „Eternal Life as an Exclusively Present Possession: Perspectives from Theology and the Philosophy of Time”, Sophia 55 (2016) 145–161. (Crossref)
Dowden, B,. „Time”, Internet Encyclopedia of Philosophy, https://www.iep.utm.edu/time/ [dostęp: 7.12.2020].
Finkenzeller, J., „Time”, Handbook of Catholic Theology (red. W. Beinert – F. Schüssler Fiorenza) (New York: Crossroad 2000) 708–710.
Ganssle, G.E., God and Time. Essays on the Divine Nature (Oxford: Oxford University Press 2002).
Góźdź, K., „Czas a wieczność według Josepha Ratzingera/Benedykta XVI”, Studia Nauk Teologicznych PAN 12 (2017) 155–171.
Jackelén, A., Time and Eternity. The Question of Time in Church, Science, and Theology (Philadelphia, PA – London: Templenton Foundation Press 2005).
Jankowski, A., Biblijna teologia czasu (Kraków: Tyniec Wydawnictwo Benedyktynów 2001).
Jonas, H., Idea Boga po Auschwitz (tł. G. Sowiński) (Kraków: Znak 2003).
Kaethler, A.J., „The (Un)Bounded Peculiarity of Death: The Relational Implication of Temporality in the Theology of Alexander Schmemann and Joseph Ratzinger”, Modern Theology 32/1 (2016) 84–99. (Crossref)
Lomuscio, V., „From Temporality to Eternity: Three Philosophical Approaches”, Religious Inquiries 7/4 (2015) 17–30.
Long, E.T., „Temporality and Eternity”, International Journal for Philosophy of Religion 22/3 (1987) 185–189. (Crossref)
Neuenzeit, P., „Zeit”, Bibeltheologisches Wörterbuch, wyd. 3 (red. J.B. Bauer) (Graz – Wein – Köln 1967) II, 1536.
Rahner, K., „Erfahrungen eines katholischen Theologen”, Vor dem Geheimnis Gottes den Menschen verstehen. Karl Rahner zum 80. Geburtstag (red. K. Lehmann) (München: Schnell & Steiner 1984) 105–119.
Rahner, K., Podstawowy wykład wiary. Wprowadzenie do pojęcia chrześcijaństwa (tł. T. Mieszkowski) (Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 1987).
Rahner, K., „Teologiczne uwagi na temat pojęcia czasu”, Pisma wybrane (tł. G. Bubel) (Kraków: WAM) II, 62–84.
Rahner, K., „Über den »Zwischenzustand«”, K. Rahner, Theologie aus Erfahrung des Geistes (Schriften zur Theologie 12) (Einsiedeln : Benziger 1975) 455–466.
Rahner, K., Zur Theologie des Todes. Mit einem Exkurs über das Martyrium (Quaestiones Disputatae 2; Freiburg: Herder 1958).
Rahner, K., „What do I Mean When I Say: Life after Death? Radio Interview, 20 February 1972”, Karl Rahner in Dialogue. Conversations and Interviews, 1965–1982 (red. P. Imhof – H. Biallowons) (New York: Crossroad 1965) 85–92.
Ratzinger, J., „ Pomiędzy śmiercią a zmartwychwstaniem. Uzupełniające refl eksje na temat kwestii »międzystanu«”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 241–257.
Ratzinger, J., „Koniec czasu”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 564–580.
Ratzinger, J., „Niebo”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 305–308.
Ratzinger, J., „Nieśmiertelność duszy i zmartwychwstanie umarłych”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 114–160.
Ratzinger, J., „Moim szczęściem jest być w Twojej obecności”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 424–437.
Ratzinger, J., „Po drugiej stronie śmierci”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 349–365.
Ratzinger, J., „Słowo i rzeczywistość z perspektywy współczesności”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 68–85.
Ratzinger, J., „Zmartwychwstanie ciała”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 261–266.
Ratzinger, J., „Zmartwychwstanie i życie wieczne”,. Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 289–301.
Ratzinger, „Zmartwychwstanie umarłych i powtórne przyjście Chrystusa”, Zmartwychwstanie i życie wieczne (red. K. Góźdź – M. Górecka) (Joseph Ratzinger Opera Omnia 10; Lublin: Wydawnictwo KUL 2014) 161–202.
Sokolowski, R., Wprowadzenie do fenomenologii (tł. M. Rogalski) (Kraków: WAM 2012).
Tóth, B., „Eternity in Time—Time in Eternity: Temporality and the Human Self in the Eschaton”, Irish Theological Quarterly 84/4 (2019) 373–391. (Crossref)
Wierciński, A. „The Hermeneutics of Lived Time: Education as the Way of Being”, Relational Hermeneutics: Essays in Comparative Philosophy (red. P. Fairfield – S. Geniusas) (London: Bloomsbury Academic 2018) 52–62. (Crossref)
Wojciechowski, T., „Czas istotnym elementem bytu zmiennego”, Roczniki Filozoficzne 25/3 (1977) 59–70.
Wolsza, K.M., „Człowiek wobec czasu i wieczności. Koncepcja Tadeusza S. Wojciechowskiego”, Studia Teologiczno-Historyczne Śląska Opolskiego 33 (2013) 7–21.
Ziemiński, I. „Opinia w sprawie nadania Panu Profesorowi Richard’owi Swinburne’owi tytułu doktora honoris causa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła”, Profesor Richard Swinburne. Doktor honoris causa (Doktorzy Honoris Causa 14; Lublin: KUL 2015) 21–32.
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Grzegorz Barth, prezbiter diecezji bydgoskiej, doktor habilitowany nauk teologicznych, profesor KUL, pracownik Katedra Chrystologii i Personalizmu Chrześcijańskiego KUL, członek Zarządu Towarzystwa Teologów Dogmatyków.
https://orcid.org/0000-0002-2590-0182Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
