Reinterpretacja prymatu biskupa Rzymu w kontekście współczesnej debaty o synodalności
Abstrakt
Artykuł podejmuje temat reinterpretacji rozumienia prymatu biskupa Rzymu w kontekście współczesnej debaty o synodalności. Po pierwsze, wskazano na wybrane historyczne argumenty przemawiające za ściśle eklezjalną interpretacją prymatu. Po drugie, omówiono prymacjalną teologię Vaticanum I. Po trzecie, opisano recepcję definicji prymatu i nieomylności papieża, ze szczególnym uwzględnieniem pojęcia kolegialności. Na końcu wykazano, w jaki sposób współczesna debata o synodalności jest konkretnym wyzwaniem dla rozumienia prymatu. Analiza źródeł historycznych oraz Magisterium Kościoła skłania do wniosku, że synodalność Kościoła domaga się także bardziej eklezjalnego widzenia prymatu. Rola biskupa Rzymu może być właściwie zrozumiała jedynie z uwzględnieniem jego głębokiego kościelnego zakorzenienia jako sługi jedności Kościoła. Współczesne dokumenty Kościoła wyrażają to przede wszystkim poprzez powiązane widzenie trzech rzeczywistości: prymatu (biskupa Rzymu), kolegialności (biskupów) oraz synodalności (Ludu Bożego).
Słowa kluczowe:
eklezjologia, prymat, kolegialność, synodalnośćBibliografia
Ambrosius Mediolanensis, In Psalmum XL enneratio, w: Patrologiae cursus completus. Series Latina (red. J.P. Migne; Paris: Migne 1845) 14, 1119–1140.
Clemens Romanus, Ad Corinthios Epistula, w: Clément de Rome, Epître aux Corinthiens (red. A. Jaubert; Sources chrétiennes 167; Paris: Cerf 1971).
Dokument przygotowawczy XVI Zwyczajnego Zgromadzenia Ogólnego Synodu Biskupów ku Kościołowi synodalnemu: Komunia, uczestnictwo i misja (2021) (= DPS).
Flis, J., „Piotr – fundamentem dynamicznej jedności naszego Kościoła”, Colloquia Theologica Ottoniana 1 (2005) 7–31.
Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium (2013) (= EG).
Franciszek, Konstytucja apostolska Episcopalis communio (2018) (= EC).
Franciszek, Lettera al Segretario Generale del Sinodo dei Vescovi in occasione della elevazione alla dignità episcopale del Sotto-Segretario (1.04.2014).
Franciszek, Synodalność konstytutywnym wymiarem Kościoła. Przemówienie podczas uroczystości upamiętniającej 50. rocznicę ustanowienia Synodu Biskupów (17.10.2015).
Galant, W., „Wybór biskupa Rzymu do IV w.”, Vox Patrum 46–47 (2004) 121–130. (Crossref)
Góralski, W., „Struktury synodalne w Kościele”, Studia Teologii Dogmatycznej 5 (2019) 19–40. DOI: https://doi.org/10.15290/std.2019.05.03. (Crossref)
Ignatius Antiochenus, Epistula ad Romanos, w: Ignace, Lettres (tł. P.-T. Camelot; Sources chrétiennes 10; Paris: Cerf 1969) 106–119.
Iwaszkiewicz-Wronikowska, B., „Najstarsze przedstawienia Piotra Apostoła a problem prymatu papieskiego”, Vox Patrum 46 (2004) 391–404. DOI: https://doi.org/10.31743/vp.6840. (Crossref)
Jan Paweł II, Encyklika Evngelium vitae (1995) (= EV).
Jan Paweł II, Encyklika Ut unum sint (1995) (= UUS).
Kasprzak, A.A., „Episcopal Collegiality at the Vatican Council II. The Beginning of a Long Way of Renewing the Hierarchy in the Church”, Poznańskie Studia Teologiczne 41 (2022) 7–26. DOI: https://doi.org/10.14746/pst.2022.41.01. (Crossref)
Kasprzak, A.A., „Kolegialność w służbie synodalności. Ryzyko czy szansa XVI Synodu Biskupów?”, Studia Bobolanum 34/4 (2022) 85–105.
Kasprzak, A.A., Kościół a nowoczesność (Kraków: WAM 2018).
Kongregacja Nauki Wiary, Prymat następcy Piotra w tajemnicy Kościoła (1998) (= PNP).
Krasiński, J., „Kolegialność władzy w Kościele przed Soborem Watykańskim II i przełom soborowy”, Studia Theologica Varsaviensia 33 (1995) 5–30.
Krzywda, J., Prymat papieski i Kolegium Biskupów w świetle nauki Vaticanum I i II (Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej 2008).
Międzynarodowa Komisja Teologiczna, Synodalność w życiu i misji Kościoła (2018) (= SŻMK).
Müller, G.L., Papież. Posłannictwo i misja (Kraków: WAM 2017).
Pałucki, J., Ubi Petrus, ibi Ecclesia. Prymat Piotrowy i synody fundamentem jedności Kościoła (Lublin: Wydawnictwo KUL 2009).
Radkiewicz, J., Piotr – Rzym – Prymat papieski. Eklezjalny wymiar posłannictwa Piotra w Kościele i wobec Kościoła (Zielona Góra: Instytut Filozoficzno-Teologiczny im. Edyty Stein 2012).
Sawa, P., „Lumen gentium – historia, idee, program odnowy Kościoła”, Śląskie Studia Historyczno-Teologiczne 48/2 (2015) 283–303.
Schatz, K., Prymat papieski od początków do współczesności (Kraków: WAM 2004).
Schatz, K., Sobory powszechne. Punkty zwrotne w historii Kościoła (Kraków: WAM 2002).
Sesboüé, B., Władza w Kościele. Autorytet, prawda, wolność (Kraków: Wydawnictwo M 2003).
Sobór Watykański I, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Chrystusowym Pastor aeternus (1870) (= PA).
Sobór Watykański I, Konstytucja dogmatyczna o wierze katolickiej Dei Filius (1870) (= DF).
Sobór Watykański II, Dekret o pasterskich zadaniach biskupów w Kościele Christus Dominus (1965) (= DB).
Sobór Watykański II, Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium (1964) (= KK).
Vademecum Synodu o synodalności. Ku Kościołowi synodalnemu: komunia, uczestnictwo, misja (2021) https://www.diecezja.gda.pl/content/vademecum-synodu-o-synodalnosci.pdf (dostęp 30.11.2022).
Wojtyła, K., „Synod Biskupów: Zebranie nadzwyczajne. Rzym 1969”, Analecta Cracoviensia 2 (1970) 131–156. DOI: https://doi.org/10.15633/acr.2732. (Crossref)
Żmudziński, M., „Powszechna komunia Kościoła jako przestrzeń realizacji prymatu biskupa Rzymu”, Posłannictwo biskupa Rzymu (red. J. Jezierski; Olsztyn: Hosianum 2002) 196–210.
Uniwersytet Szczeciński
Aneta Krupka, doktor teologii w zakresie teologii dogmatycznej (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie) i magister socjologii (Uniwersytet Jagielloński). Adiunkt w Katedrze Teologii Systematycznej Instytutu Nauk Teologicznych Uniwersytetu Szczecińskiego. Autorka publikacji: Tajemnica zaślubin jako model uprawiania teologii w teologii Angela Scoli (Kraków: wydawnictwo „scriptum” 2020). Zainteresowania badawcze: antropologia teologiczna, sakramentologia (zwłaszcza chrześcijańskie wtajemniczenie dorosłych), eklezjologia, myśl Karola Wojtyły-Jana Pawła II.
https://orcid.org/0000-0001-6604-4370Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
