Od katolicyzmu do katolickości. W poszukiwaniu adekwatnej eklezjologii dialogicznej

Antoni Nadbrzeżny

Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polska
https://orcid.org/0000-0003-0973-3625


Abstrakt

Celem artykułu jest ukazanie znaczenia, sensu i potrzeby nowego typu myślenia o Kościele, które zostało określone mianem „eklezjologii dialogicznej”. Stanowi ona odpowiedź na wezwanie Soboru Watykańskiego II do budowania relacji między Kościołem i światem współczesnym opartej na kategorii dialogu. Zawarte w tytule sformułowanie „od katolicyzmu do katolickości” sugeruje konieczność odejścia od defensywnej wizji Eklezji (określanej mianem katolicyzmu) na rzecz afirmacji otwartej i dialogicznie rozumianej katolickości Kościoła. Wypracowanie adekwatnej, spójnej i wiarygodnej eklezjologii dialogicznej wymaga głębszego przemyślenia znaczenia dialogicznej istoty Kościoła, precyzyjnego określenia adresatów, płaszczyzn i celów eklezjalnego dialogu ad extra. Artykuł, ukazując Kościół jako dialogiczny sakrament zbawienia w historii, łączy perspektywę teologiczną (dogmatyczną) z egzystencjalną, uwzględnia wrażliwość współczesnych ludzi na trudny do akceptacji fenomen cierpienia, który z racji swego uniwersalizmu może jednak stanowić płaszczyznę twórczego spotkania ludzi wierzących z ateistami/agnostykami. W swym teologicznym przekazie artykuł jest wyrazem chrześcijańskiej nadziei, objawiającej swą siłę również we współczesnej, zsekularyzowanej „kulturze tymczasowości”. Ukazuje wartość autentycznego spotkania ludzi reprezentujących różne religie i światopoglądy, którzy w ramach uczciwie prowadzonego dialogu mogą odkryć głębszy sens swojej wiary, egzystencji i współpracy w obronie zagrożonego człowieczeństwa, obiektywnie stanowiącego imago Dei.

Słowa kluczowe:

katolicyzm, katolickość, eklezjologia dialogiczna, Kościół, dialog, cierpienie

Bartnik, C.S., Kościół (Lublin: Wydawnictwo KUL 2009).

Benedykt XVI, Encyklika Deus caritas est (2005).

Borto, P., „From an Apology for Catholicism to Theological Modernism: The Principle of Development in Alfred Loisy’s Thought”, Verbum Vitae 40/2 (2022) 501–513. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.13682. (Crossref)

Borto, P., Magisterium Kościoła w sporze z modernizmem o fundament wiary. Analiza poglądów A. Loisy’ego, É. Le Roy i G. Tyrrella i ich ocena w świetle dokumentów antmodernistycznych oraz Vaticanum II (Lublin: Wydawnictwo KUL 2020).

Choromański, A., „Vaticanum II – Sobór eklezjologicznego przełomu”, Studia Theologica Varsaviensa 50/2 (2012) 17–54.

Cuda, J., „Modernizm”, Leksykon teologii fundamentalnej (red. M. Rusecki et al.; Kraków: Wydawnictwo M 2002) 809–812.

Dobbelaere, K., Sekularyzacja. Trzy poziomy analizy (tł. R. Babińska; Kraków: Nomos 2008).

Draguła, A., „Dialog wewnętrzny w Kościele”, Paedagogia Christiana 26 (2010) 149–163. (Crossref)

Franciszek, Adhortacja apostolska Evangelii gaudium (2013).

Franciszek, Posynodalna adhortacja apostolska Amoris laetitia (2016).

Góźdź, K., „Historical and Theological Sources of Secularism and Secularisation”, Verbum Vitae 40/2 (2022) 359–373. DOI: https://doi.org/10.31743/vv.13269. (Crossref)

Halík, T., Wzywany czy niewzywany Bóg się tutaj zjawi. Europejskie wykłady z filozofii i socjologii dziejów chrześcijaństwa (tł. A. Babuchowski; Kraków: WAM 2006).

Haught, J.F., God and the New Atheism. A Critical Response to Dawkins, Harris, and Hitchens (Louisville, Ky: Westminster John Knox 2008).

Huzarek, T. – Fiałkowski, M. – Drzycimski, A., Fenomen niewiary w świetle dialogicznej natury Kościoła (Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika 2018).

Jagodziński, M., Komunijna wizja Kościoła według Medarda Kehla SJ (Kraków: UNUM 2009). (Crossref)

Jan Paweł II, List apostolski Salvifici doloris (1984).

Kamykowski, Ł., Pojęcie dialogu w Kościele katolickim (Kraków: Wydawnictwo Naukowe PAT 2003).

Kasper, W., Kościół katolicki. Istota, rzeczywistość i posłannictwo (tł. G. Grzegorz; Kraków: WAM 2015).

Kasprzak, A. A., „Kolegialność w służbie synodalności. Ryzyko czy szansa XVI Synodu Biskupów?”, Studia Bobolanum 34 (2022) 85–105.

Kristeva, J., Ta niewiarygodna potrzeba wiary (tł. A. Turczyn; Kraków: Universitas 2010).

Melloni, A. (red.), Atlas historyczny Soboru Watykańskiego II (Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax 2015).

Mariański, M., „Krytyka Kościoła – ale jaka?”, Problemy współczesnego Kościoła (red. M. Rusecki; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1997) 145–152.

Michalik, A., Odkryć Sobór. Szkic historyczno-teologiczny Soboru Watykańskiego II (Tarnów: Biblos 2006).

Nadbrzeżny, A., „Bóg nie jest fantasmagorią. «Nowy ateizm» jako wyzwanie dla Kościołów chrześcijańskich”, Communio. Międzynarodowy Przegląd Teologiczny 35/1 (2015) 123–138.

Nadbrzeżny, A., „Od «grzechu Adama» do «grzechu świata». Rozwój teologicznej refleksji na temat grzechu pierworodnego”, Teologia w dialogu z innymi naukami. Spotkania – Kontrowersje – Perspektywy (red. D. Wąsek; Kraków: Scriptum 2021) 89–111.

Nadbrzeżny, A., „Kościół jako sakrament zbawienia w historii”, Studia Salvatoriana Polonica 3 (2009) 39–55.

Napiórkowski, A., „Kościół wobec wyzwań spółczesności”, Kościół w czasach Jana Pawła II (red. M. Rusecki; Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 2005) 145–158.

Parzych-Blakiewicz, K., Teologia dialogu (Olsztyn: Wydział Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego 2016).

Paweł VI, Encyklika Ecclesiam suam (1964).

Piecuch, J., „Myślenie dialogiczne. W polu gry o prawdę etyczną”, Studia Oecumenica 19 (2019) 389–412. DOI: https://doi.org/10.2516 /so.1339. (Crossref)

Proniewski A., „Czym jest synodalność? Rozwój świadomości synodalności na przestrzeni historii Kościoła”, Sympozjum 42/1 (2022) 11–32. DOI: https://doi.org/10.4467/25443283SYM.22.002.15816. (Crossref)

Ratzinger, J., O nauczaniu II Soboru Watykańskiego. Formułowanie – Przekaz – Interpretacja (red. K. Góźdź – M. Górecka; tł. E. Grzesiuk; Joseph Ratzinger Opera Omnia 7/2; Lublin: Wydawnictwo KUL 2016).

Wojtyła, K., Odnowa Kościoła i świata. Refleksje soborowe (Rzym: Fundacja Jana Pawła II. Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu 2014).

Wojtyła, K., Vaticanum II. Czas twórczego myślenia. Wypowiedzi soborowe (red. A. Dobrzyński; Rzym: Fundacja Jana Pawła II. Ośrodek Dokumentacji i Studium Pontyfikatu 2014).

Siwecki, L., „Z refleksji nad katolickością Kościoła”, Studia Sandomierskie 19/1 (2012) 229–247.

Sobór Watykański II, Deklaracja o wolności religijnej Dignitatis humanae (1965).

Tillich, P., Męstwo bycia (tł. H. Bednarek; Kraków: Vis-a-vis 2016).

Zembrzuski, M., „Mądrość, kontemplacja syndereza i sumienie w etyce Tomasza z Akwinu”, Edukacja Filozoficzna 67 (2019) 155–179. (Crossref)

Zweiffel, Ł., „Transformacja społeczna i polityczna w Niderlandach w latach 1967–1971”, Rocznik Administracji Publicznej 6 (2020) 225–236. DOI: https://doi.org/10.4467/24497800RAP.20.012.12906. (Crossref)

Pobierz

Opublikowane
2023-03-20


Nadbrzeżny, A. (2023). Od katolicyzmu do katolickości. W poszukiwaniu adekwatnej eklezjologii dialogicznej. Verbum Vitae, 41(1), 1–15. https://doi.org/10.31743/vv.15118

Antoni Nadbrzeżny  antoni.nadbrzezny@kul.pl
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Ks. Antoni Nadbrzeżny, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii dogmatycznej, doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii. Zajmuje się współczesną teologią niderlandzką i flamandzką oraz myślą teologiczną i filozoficzną Paula Tillicha. Najważniejsze publikacje: Od Matki Odkupienia do Matki wszystkich wierzących. Mariologia Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005; Sakrament wyzwolenia. Zbawcze posłannictwo Kościoła w posoborowej teologii holenderskiej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013; Filozofia zbawienia. Soteriologia egzystencjalna Paula Tillicha i Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo WAM, Kraków 2020.

https://orcid.org/0000-0003-0973-3625



Licencja

Creative Commons License

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU