(Re)vision of Religious Education of Children and Youth in Secularized Polish Society
Anna Zellma
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-3612-3454
Abstrakt
Rapidly progressing multifaceted secularization processes in Polish society strongly influence the shape of religious education of children and adolescents in the school environment. They determine a number of dimensions of the social and mental activity of young people. Their effects are visible, especially in the attitudes of children and youth to God, the Church, religious lessons, moral norms, and religious practices. This situation raises new challenges for the religious education of the young. Reading this as a “sign of the times,” this article revises religious education in Polish schools. The need to reorganize the model of religious education lessons and to introduce changes in the curricular assumptions of religious education teaching, in student textbooks and methodological guides is pointed out. Pre-evangelization and educational activities, resignation from the mere transfer of religious knowledge, and the development of preconceived skills and attitudes are considered important. The author emphasizes the value of providing opportunities for the construction of knowledge and for the student’s own engagement during religious education lessons. In this context, much attention is paid to the role of the religious education teacher, who is to be first and foremost a companion on a journey, an educator and a witness of faith, open to new challenges, able to communicate effectively with students, creative, and tolerant. The right personality traits of the religious education teacher and their multiple competencies (including communicative and interpersonal ones) play a key role in religious education. They guarantee the effectiveness of communication within a group of religious lesson participants. They foster authentic interpersonal relationships and community-building, thus meeting the natural needs of young people. In practice, they require a paradigm shift in the formation of religious education teachers.
Słowa kluczowe:
religious education, children, youth, secularization, religion teacher, pre-evangelization, revision of religious education, accompanyingBibliografia
Adamczyk, Tomasz. 2020. Autentyczność i duchowość: Księża w opinii polskiej młodzieży: Analiza socjologiczna. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL.
Araucz-Boruc, Agnieszka. 2023. “Społeczeństwo młodych zagrożone suicydogennie.” Polityka i Społeczeństwo 21 (1): 5–22. https://doi.org/10.15584/polispol.2023.1.1. (Crossref)
Baniak, Józef. 2022. Religijność i moralność młodzieży polskiej w latach 1956–2018 na tle przemian cywilizacyjnych i społecznych: Studium socjologiczne. Poznań: Wydawnictwo Nauk Społecznych i Humanistycznych UAM.
Bereźnicki, Franciszek. 2007. Dydaktyka kształcenia ogólnego. 2nd ed. Kraków: Oficyna Wydawnicza “Impuls.”
Bilicka, Beata, and Michał Gurzyński. 2019. iPad na szkolnych lekcjach religii. Toruń: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Mikołaja Kopernika.
Boguszewski, Rafał. 2022. “Religijność młodzieży.” In Młodzież 2021, edited by Mirosława Grabowska and Magdalena Gwiazda, 134–48. Opinie i Diagnozy – Centrum Badania Opinii Społecznej 49. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
Boguszewski, Rafał, and Marta Bożewicz. 2019. “Religijność i moralność polskiej młodzieży – zależność czy autonomia?” Zeszyty Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II 62 (4): 31–52. https://doi.org/10.31743/zn.2019.62.4.02. (Crossref)
Buchta, Roman, Wojciech Cichosz, and Anna Zellma. 2021. “Religious Education in Poland during the COVID-19 Pandemic from the Perspective of Religion Teachers of the Silesian Voivodeship.” Religions 12 (8): article no. 650. https://doi.org/10.3390/rel12080650. (Crossref)
Czupryński, Wojsław. 2014. “Od akcji duszpasterskich do stałej formacji uczniów Jezusa.” Studia Katechetyczne 10: 147–61.
Filipiak, Ewa, ed. 2008. Rozwijanie zdolności uczenia się: Wybrane konteksty i problemy. Bydgoszcz: Wydawnictwo Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego.
Filipiak, Ewa. 2015. “Budowanie rusztowania dla myślenia i uczenia się dzieci w perspektywie społeczno-kulturowej teorii Lwa S. Wygotskiego.” In Nauczanie rozwijające we wczesnej edukacji według Lwa S. Wygotskiego. Od teorii do zmiany w praktyce, edited by Ewa Filipiak, 15–36. Bydgoszcz: ArtStudio.
Gogolik, Mirosław. 2016. “Neurodydaktyka w edukacji religijnej.” Język. Religia. Tożsamość, no. 2: 37–50.
Gwiazda, Magdalena. 2022. “Religia w szkole – uczestnictwo i ocena.” In Młodzież 2021, edited by Mirosława Grabowska and Magdalena Gwiazda, 149–57. Opinie i Diagnozy – Centrum Badania Opinii Społecznej 49. Warszawa: Centrum Badania Opinii Społecznej.
Horowski, Jarosław. 2022. “Religion Lesson in Schools in Poland – the Subject of Dispute and the Unused Potential.” British Journal of Religious Education 44 (3): 238–45. https://doi.org/10.1080/01416200.2021.2024341. (Crossref)
Kara, Merve. 2019. “A Systematic Literature Review: Constructivism in Multidisciplinary Learning Environments.” International Journal of Academic Research in Education 4 (1–2): 19–26. https://doi.org/10.17985/ijare.520666. (Crossref)
KEP (Konferencja Episkopatu Polski [Polish Bishops’ Conference]). 2001. Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce. Kraków: Wydawnictwo WAM.
KEP (Konferencja Episkopatu Polski [Polish Bishops’ Conference]). 2018. Podstawa programowa katechezy Kościoła katolickiego w Polsce. Częstochowa: Edycja Świętego Pawła.
Kiełb, Dominik, Michał Pierzchała, and Marcin Gazda. 2023. “Youth Attitudes towards Religious Education in Poland.” Religions 14 (1): article no. 7. https://doi.org/10.3390/rel14010007. (Crossref)
Klus-Stańska, Dorota. 2018. Paradygmaty dydaktyki: Myśleć teorią o praktyce. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN.
Klus-Stańska, Dorota, and Jolanta Kruk. 2009. “Tworzenie warunków dla rozwojowej zmiany poznawczej i konstruowania wiedzy przez dziecko.” In Pedagogika wczesnoszkolna: dyskursy, problemy, rozwiązania, edited by Dorota Klus-Stańska and Maria Szczepska-Pustkowska, 457–504. Warszawa: Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne.
Kongregacja ds. Duchowieństwa. 1998. Dyrektorium ogólne o katechizacji. Poznań: Pallottinum.
Kopiczko, Tomasz. 2022. “Nowa ewangelizacja.” In Leksykon katechetyczny, edited by Jan Kochel and Jerzy Kostorz, 475–77. Kielce: Jedność.
Kozak, Agnieszka, Robert Bielecki, and Marcin Rzeczkowski. 2023. Nastolatek potrzebuje wsparcia: Zrozum swoje dziecko i bądź po jego stronie. Gliwice: Sensus.
Krysztofik, Janusz, and Anna Walulik. 2016. “Edukacja religijna i jej miejsce w ponowoczesności.” Studia Katechetyczne 12: 35–50.
Kurzydło, Dariusz. 2022. “Nowi adresaci katechezy.” Studia Katechetyczne 17: 129–44. https://doi.org/10.21697/sk.2021.17.8. (Crossref)
Kurzydło, Dariusz. 2023. “Po co (nam) lekcja religii? Stosunek młodzieży do nauczania religii w szkole.” Edukacja 164 (1): 4–17.
KWK KEP (Komisja Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski [Committee on Catholic Education of the Polish Bishops’ Conference]). 2018. Program nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach. Częstochowa: Święty Paweł.
Mariański, Janusz. 2022. “Religijność młodzieży szkół średnich w procesie przemian (2015–2022) ‒ analiza socjologiczna.” Chowanna 59: 1–34.
Mąkosa, Paweł. 2022. “Preewangelizacja.” In Leksykon katechetyczny, edited by Jan Kochel and Jerzy Kostorz, 566–68. Kielce: Jedność.
Michalski, Jarosław. 2013. “W kierunku nowego modelu współczesnej edukacji religijnej.” Paedagogia Christiana 31 (1): 199–210. https://doi.org/10.12775/pch.2013.012. (Crossref)
Milerski, Bogusław. 2023. “Religious Education in a Public School between Religious Particularism and General Education. Comparative Analysis.” Studia z Teorii Wychowania 14 (3): 187–210. https://doi.org/10.5604/01.3001.0053.9204. (Crossref)
Milerski, Bogusław, and Tadeusz J. Zieliński. 2023. “Religion in a World-View Neutral School. Challenges on the Example of Poland.” British Journal of Religious Education 45 (3): 288–300. https://doi.org/10.1080/01416200.2022.2049208. (Crossref)
PCPNE (Pontifical Council for Promoting New Evangelization). 2020. Directory for Catechesis. London: Catholic Truth Society.
PRKNE (Papieska Rada ds. Krzewienia Nowej Ewangelizacji [Pontifical Council for Promoting New Evangelization]). 2020. Dyrektorium o katechizacji. Kielce: Jedność.
Przybylska, Ewa, and Danuta Wajsprych. 2020. “Social Worlds and Religious Education in Poland: Towards the Elimination of Disharmony.” British Journal of Religious Education 42 (2): 202–13. https://doi.org/10.1080/01416200.2018.1556601. (Crossref)
Puchalski, Grzegorz. 2022. “Ewangelizacja a katecheza.” In Leksykon katechetyczny, edited by Jan Kochel and Jerzy Kostorz, 141–44. Kielce: Jedność.
Simiński, Łukasz. 2023. “Formy organizacyjne nauczania religii na podstawie badań własnych.” Edukacja 164 (1): 41–56.
Tomasik, Piotr. 2014. “Ewangelizacyjne formy katechezy w kontekście wezwania do nawrócenia.” Studia Theologica Varsaviensia 52 (2): 103–29.
Wajs, Piotr. 2020. “Rezygnacja z katechezy szkolnej jako przejaw laicyzacji społeczeństwa.” Społeczeństwo 30 (4): 89–99.
Zakrzewski, Grzegorz. 2021. “Nauczanie religii w szkołach ponadpodstawowych szansą na dotarcie do młodych z orędziem Jezusa?” Studia Katechetyczne 15: 43–55.
“ Załącznik do obwieszczenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 28 maja 2020 r. (poz. 983) [Appendix to the Announcement of the Minister of National Education of May 28, 2020, item 983], Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach.” 2020. Dziennik Ustaw, June, poz. 983.
Zellma, Anna. 2007. “Kreatywność w myśleniu i działaniu uczestników szkolnych lekcji religii – moda czy konieczność edukacyjna?” Katecheta 51 (7–8): 21–30.
Zellma, Anna. 2008. “Konstruktywizm w szkolnym nauczaniu religii – moda, wymóg edukacyjny czy zagrożenie?” Katecheta 52 (3): 16–26.
Zellma, Anna. 2011. “Egzystencjalny wymiar nauczania religii w świetle nowych dokumentów programowych.” Łódzkie Studia Teologiczne 20 (1): 333–46.
Zellma, Anna. 2020. “Kreowanie wizerunku zawodowego nauczyciela religii w wybranej prasie internetowej.” Studia Warmińskie 57: 195–210. https://doi.org/10.31648/sw.4777. (Crossref)
Zellma, Anna. 2022. “Accompanying the Catechised in Their Holistic Development.” Roczniki Teologiczne 69, no. 11: 5–22. https://doi.org/10.18290/rt226911.1. (Crossref)
Zellma, Anna, Roman Buchta, and Wojciech Cichosz. 2022. Zellma, Anna, Wojsław Czupryński, and Hubert Tryk. 2018. Rekolekcje szkolne jako forma ewangelizacji dzieci, młodzieży i dorosłych. Olsztyn: Wydawnictwo Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Zellma, Anna, Andrzej Michał Kielian, Wojsław Wojciech Czupryński, and Monique van Dijk-Groeneboer. 2022. “Religiousness of Young People in Poland as a Challenge to Catholic Education: Analyses Based on a Survey.” Religions 13 (12): article no. 1142. https://doi.org/10.3390/rel13121142. (Crossref)
Zubrzycka-Maciąg, Teresa. 2021. “Oczekiwania młodzieży względem lekcji religii w szkole średniej – raport z badań.” Roczniki Teologiczne 68 (11): 71–86. https://doi.org/10.18290/rt216811–5. (Crossref)
Zwierżdżyński, Marcin K. 2016. “Modele edukacji religijnej w szkole.” In Globalny i lokalny wymiar religii: Polska w kontekście europejskim, edited by Irena Borowik, Andrzej Górny, and Wojciech Świątkiewicz, 203–14. Kraków: Nomos.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Anna Zellma, profesor nauk teologicznych; dyscyplina naukowa: nauki teologiczne; kierownik Katedry Teologii Pastoralnej i Katechetyki na Wydziale Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie; absolwentka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II; członek Komisji Ewaluacji Nauki (2019-2023); Wiceprzewodnicząca Stowarzyszenia Katechetyków Polskich (od 2021 roku); konsultor Komisji Wychowania Katolickiego Konferencji Episkopatu Polski (od 2015 roku), członek The European Equipe for Catechesis (EEC), członek European Forum for Religious Education in Schools (EuFRES). Członek zespołu ekspertów ds. opracowania nowej podstawy programowej katechezy Kościoła katolickiego w Polsce oraz nowego programu nauczania religii rzymskokatolickiej w przedszkolach i szkołach (2015-2018). Autorka trzech monografii (m.in. Profesjonalny rozwój nauczyciela religii, Olsztyn 2013); trzech monografii współautorskich (m.in. Die ökumenische Pädagogik von Papst Franziskus. Auf dem Weg zu einem neuen Verständnis von Martin Luther und seinem Erbe, Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht Verlage, 2021), licznych artykułów naukowych i popularnonaukowych, aktywna uczestniczka wielu krajowych i międzynarodowych konferencji naukowych. Zainteresowania badawcze: 1) zastosowanie osiągnięć współczesnej dydaktyki i psychologii w szkolnym nauczaniu religii; 2) korelacja nauki religii z edukacją szkolną i katechezą parafialną; 3) profesjonalny rozwój nauczyciela religii; 4) zastosowanie wiedzy pedagogicznej w czynnościach służbowych funkcjonariuszy Policji; 5) katecheza młodzieży; 6) wychowanie w rodzinie; 7) pedagogia tolerancji pozytywnej.
https://orcid.org/0000-0002-3612-3454Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
