Harmonia makrokosmosu w Syrachowym opisie ciał niebieskich (Syr 43,1-10)
Andrzej Piwowar
Instytut Nauk Biblijnych KUL , PolskaAbstrakt
Syr 42,15 – 43,33 jest hymnem na cześć Stwórcy i Jego dzieła. Mędrzec wyraża w nim zachwyt nad stworzonym światem, który jest świadectwem wielkości, wszechmocy i piękna Boga. W 43,1-10 Syrach opisuje nieboskłon i ciała niebieskie (słońce, księżyc i gwiazdy). Tekst ten wyraża przede wszystkim ich niezwykłą wielkość i piękno. Jednak gdy wczytamy się dokładnie i wnikniemy głębiej w jego grecką wersję, to odkryjemy, że mówi on również o harmonii i ładzie w makrokosmosie, które z kolei świadczą o mądrości Stwórcy. Prezentacja księżyca (43,6-8) i gwiazd (43,9-10) wyraża wprost (explicite) powyższe prawdy. Natomiast w poetyckiej prezentacji firmamentu (43,1) i słońca (43,2-5) zawarte są one implicite, tzn. w znaczeniu słów takich, jak np. stereōma, oraz w zadaniach (funkcjach w świecie) przypisanych im przez Boga.
Słowa kluczowe:
Syr 43, 1-10, harmonia kosmosu, stworzenie, Stwórca, firmament (niebo), słońce, księżyc, gwiazdyBibliografia
Abramowiczówna Z. (red.), Słownik grecko-polski (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1958) I-IV.
Alonso Schökel L., Proverbios y Eclesiastico (Los Libros Sagrados 11; Madrid: Ediciones Cristiandad 1968).
Argall R.A., 1 Enoch and Sirach. A Comparative Literary and Conceptual Analysis of the Themes of Revelation, Creation and Judgment (Society of Biblical Literature. Early Judaism and Its Literature 8; Atlanta, GA: Scholars Press 1995).
Beentjes P.C., The Book of Ben Sira in Hebrew. A Text Edition of all Extant Hebrew Manuscripts and a Synopsis of all Parallel Hebrew Ben Sira Texts (Supplements to Vetus Testamentum LXVIII; Leiden – New York, NY – Köln: Brill 1997). (Crossref)
Ben-Hayyim Z., The Book of Ben Sira. Text, Concordance and an Analysis of the Vocabulary (The Historical Dictionary of the Hebrew Language; Jerusalem: The Academy of the Hebrew Language and the Shrine of the Book 1973).
Bertram G., „fylassō, fylakē”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995) IX, 236-244.
Bertram G., „stereos, stereoō, stereōma”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995) VII, 609-614.
Blass F. – Debrunner A., Grammatica del Greco del Nuovo Testamento (Introduzione allo studio della Bibbia. Supplementi 2; Brescia: Paideia 21997).
Calduch-Benages N., „God, Creator of All [Sir 43:27-33]”, Ben Sira’s God. Proceedings of the International Ben Sira Conference, Durham – Ushaw College 2001 (red. R. Egger- Wenzel) (BZAW 321; Berlin – New York, NY: Walter de Gruyter 2002) 79-117.
Calduch-Benages N., „L’inno al creato (Sir 42,15–43,33)”, Parola, Spirito e Vita 44 (2001) 51-66.
Calduch-Benages N., „The Hymn to the Creation (Sir 42:15–43:33): A Polemic Text?”, The Wisdom of Ben Sira. Studies in Tradition, Redaction and Theology (red. A. Passaro – G. Bellia) (Deuterocanonical and Cognate Literature Studies 1; Berlin – New York, NY: Walter de Gruyter 2008) 119-138.
Castiglioni L. – Mariotti S., Vocabolario della lingua latina (Torino: Loescher Editore 32001).
Clements R.E., „yārēaḥ; yeraḥ”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren) (Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 2006) VI, 355-362.
Crenshaw J.L., „The Book of Sirach. Introduction, Commentary, and Reflections”, The New Interpreter’s Bible (ed. L.E. Keck) (Nashville, TN: Abingdon 1997) V, 603-867.
Duesberg H. – Fransen I., Ecclesiastico (La Sacra Bibbia; Roma: Marietti 1966).
Galvagno G, „Creazione”, Temi teologici della Bibbia (R. Penna – G. Perego – G. Ravasi) (Cinisello Balsamo: San Paolo 2010) 246-254.
Gilbert M., Les cinq livres des Sages (Lire la Bible 129; Paris: Cerf 2003).
Görg M., „rāqîaʻ, rāqaʻ”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren – H.J. Fabry) (Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 2006) XIII, 646-653.
Grundmann W., „stēkō, histēmi”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995) VII, 636- 653.
Hamilton V.P., The Book of Genesis. Chapters 1–17 (The New International Commentary on the Old Testament; Grand Rapids, MI: Eerdmans 1990).
Hatch E. – Redpath H.A., A Concordance to the Septuagint and the Other Greek Versions of the Old Testament (Including the Apocryphal Books) (Grand Rapids, MI: Baker Books 21998).
Jougan A., Słownik kościelny łacińsko-polski (Warszawa: Wydawnictwo Archidiecezji Warszawskiej 1992).
Księgi greckie. Przekład interlinearny z kodami gramatycznymi i indeksem form podstawowych (tłum. M. Wojciechowski) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Vocatio 2008).
Lemański J., Księga Rodzaju (Nowy Komentarz Biblijny. Stary Testament I/1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2013).
Liddell H.G. – Scott R., A Greek-English Lexicon (Oxford: Clarendon Press 101996).
Lust J. – Eynikel E. – Hauspie K., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 1996) I-II.
Massouh S.B. – Verhoef P.A., „yeraḥ”, New International Dictionary of Old Testament Theology and Exegesis (red. W.A. VanGemersen) (Carlise: Paternoster Press 1996) II, 540-541.
Minissale A., Siracide (Ecclesiastico) (Nuovissima versione della Bibbia 23; Cinisello Balsamo: San Paolo 32002).
Montanari F., Vocabolario della lingua greca (Torino: Loescher 22004).
Morla V., Los manuscritos hebreos de Ben Sira. Traducción y notas (Asociación Bíblica Española 59; Estella: Editorial Verbo Divino 2012).
Muraoka T., A Greek-English Lexicon of the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole, MA: Peeters 2009).
A New English Translation of the Septuagint and the Other Greek Translations Traditionally Included under that Title (red. A. Pietersma – B.G. Wright) (New York, NY – Oxford: Oxford University Press 2007) (=NETS).
North R., „chādhāsh, chōdhesh”, Theological Dictionary of the Old Testament (red. G.J. Botterweck – H. Ringgren) (Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 2006) IV, 225-244.
Perdue L.G., Wisdom and Creation: The Theology of Wisdom Literature (Nashville, TN: Abindon 1994).
Pérez Rodríguez G., „Eclesiástico”, Biblia Comentada IV. Libros Sapienciales (Biblioteca de Autores Cristianos 218; Madrid: La Editorial Catolica 21967) 1072-1307.
Peter M., Wykład Pisma Świętego Starego Testamentu (Poznań – Warszawa: Pallottinum 1970).
Piwowar A., „Biblijny opis stworzenia świata i człowieka w odniesieniu do nauk przyrodniczych”, Naukowy a religijny obraz początku wszechświata i człowieka. Perspektywy dialogu (red. J. Golbiak – K. Jasiński – W. Kotowicz) (Olsztyn: Wydział Teologii UWM 2015) 49-95.
Piwowar A., Greka Nowego Testamentu. Gramatyka (Biblioteka „Verbum Vitae” 1; Kielce: Biblioteka „Verbum Vitae” 2010).
Potocki S., „Mądrość uczonego w Piśmie (Księga Syracha)”, Mądrość starotestamentowego Izraela (red. S Potocki – J. Warzecha – T. Brzegowy – B. Poniży) (Wprowadzenie w Myśl i Wezwanie Ksiąg Biblijnych 6; Warszawa: Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej 1999) 161-204.
Prato G.L., Il problema della teodeicea in Ben Sira (AnBib 65; Rome: Pontifical Biblical Institute 1975).
von Rad G., Genesi (Antico Testamento 2/4; Brescia: Paideia 21978).
Rahlfs A. (red.), Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes I-II (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 1979).
Sauer G., Jesus Sirach/Ben Sira (Das Alte Testament Deutsch. Apokryphen 1; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2000).
Romizi R., Greco antico. Vocabolario greco italiano etimologico e ragionato (Bologna: Zanichelli 32007).
Sauer G., Studien zu Ben Sira (BZAW 440; Berlin – Boston: Walter de Gruyter 2013). (Crossref)
Schifferdecker K., „Creation Theology”, Dictionary of the Old Testament: Wisdom, Poetry and Writings (red. T. Longman III – P. Enns) (Downers Grove, IL – Nottingham: IVP Academic 2008) 63-71.
Schmidt Goering G., Wisdom’s Root Revealed. Ben Sira and the Election of Israel (Supplements to the Journal for the Study of Judaism 139; Leiden – Boston: Brill 2009). (Crossref)
Septuaginta czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami (tłum. R. Popowski) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Vocatio 2013).
Septuaginta Deutsch. Das griechische Alte Testament in deutscher Übersetzung (red. W. Kraus – M. Karrer) (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2009).
Skehan P.W. – Di Lella A.A., The Wisdom of Ben Sira (Anchor Bible 39; New York, NY: Doubleday 1987).
Snaith J.G., Ecclesiasticus or The Wisdom of Jesus Son of Sirach (The Cambridge Bible Commentary; Cambridge: Cambridge University Press 1974).
Synowiec J., Początki świata i ludzkości według Księgi Rodzaju (Kraków: Bratni Zew 32001).
Wallace D.B., Greek Grammar beyond the Basics. An Exegetical Syntax of the New Testament (Grand Rapids, MI: Zondervan 1996).
Wenham G.J., Genesis 1–15 (Word Biblical Commentary 1; Waco, TX: Word Books 1987).
Westermann C., Genesis 1–11 (A Continental Commentary; Minneapolis, MN: Fortress Press 1994).
de Vaux R., Instytucje Starego Testamentu (Poznań: Pallottinum 2004).
Yadin Y. – Talmon S., The Ben Sira Scroll from Masada. Masada VI. Yigael Yadin Excavations 1963–1965: Final Reports. Hebrew Fragments from Masada. The Ben Sira Scroll from Masada (The Masada Reports 6; Jerusalem: Israel Exploration Society 1999).
Zapff B.M., Jesus Sirach 25–51 (Die Neue Echter Bibel. Alten Testament; Echter: Echter Verlag 2010).
Zappella M., „La contemplatione sapienziale di Dio creatore (Sir 42–43)”, Libri sapienziali (red. M. Priotto) (Parole di vita 8; Padova: Messaggero di sant’Antonio 2015) 308-314.
Zerwick M., Il greco del Nuovo Testamento (Subsidia Biblica 38; Roma: Gregorian & Biblical Press 2010).
Ziegler J., Sapientia Iesu Filii Sirach (Septuaginta. Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Academiae Scientiarum Gotteingensis editum XII/2; Göttingen: Vandenhoeck&Ruprecht 21980).
Zimmerli W., A Commentary on the Book of the Prophet Ezekiel, Chapters 1–24 (Hermeneia; Philadelphia, PA: Fortress Press 1979).
Zimmerli W., „The Place and Limit of the Wisdom in the Framework of the Old Testament Theology”, Studies in Ancient Israelite Wisdom (red. H.M. Orlinsky – J.L. Crenshaw) (New York, NY: KTAV 1976) 314-326.
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
