„Gdy lew zaryczy…” (Am 3,8). Obraz lwa w Księdze Amosa
Mariusz Szmajdziński
Abstrakt
Lew jest nazywany królem zwierząt. Jego wygląd, dostojne ruchy i gwałtowność w zabijaniu pozostawiły głębokie ślady w ludzkim umyśle. Lwy występują także w Starym Testamencie, gdzie m.in. są wspominane ze względu na ich siłę (2 Sm 1,23), śmiałość (2 Sm 17,10), drapieżność (Ps 7,2) czy zwinność (Ps 10,9). Pojawiają się one zarówno w dosłownym, jak i metaforycznym sensie. „Król zwierząt” jest także bardzo często przywoływany dla opisania YHWH i Jego potęgi. Jest szczególnie obecny w księgach prorockich (Iz 5,29; 31,4; 38,13; Jr 25,38; 49,18-19; Oz 5,14; 13,7; Lm 3,10-11). W Księdze Amosa jest sześć wzmianek o tym drapieżnym zwierzęciu (Am 1,2; 3,4.8.12; 5,19). Prorok porównuje Boga do lwa i ta metafora pozwala mu przekazać następujące przesłanie: (1) relację pomiędzy Bogiem i prorokiem, (2) zapowiedź kary i jej grozę. Bóg przemówił, i dlatego prorok mówi (Am 3,8). Stąd pierwsze znaczenie obrazu, w którym pojawia się lew, dotyczy Boga i proroka – YHWH i Jego posłańca (rzecznika). Amos używa metafory ryku lwa, aby zobrazować Boży głos, który dociera do wszystkich ludzi (Am 1,2). Drugim przesłaniem jest nieuniknioność Bożej kary – w taki sam sposób jak lew pożera swoją ofiarę, YHWH ukarze zbrodnie Izraela, a Izraelici nie będą w stanie uciec (Am 3,4.12; 5,19).
Słowa kluczowe:
Księga Amosa, lew, obraz Boga, fauna ST, karaBibliografia
Andersen F.I. – Freedman D.N., Amos. New Translation with Introduction, and Commentary (The Anchor Bible 24A; New York, NY: Doubleday 1989).
Barker J.D., „Day of the Lord”, Dictionary of the Old Testament Prophets Dictionary of the Old Testament Prophets (ed. M.J. Boda – J. Gordon McConville) (Downers Grove, IL – Nottingham: IVP Academic – Inter-Varsity Press 2012) 132-143.
Beck M., „Der Tag JHWHs: ein Schlüsselbild für das Zwölfprophetenbuch”, Bibel und Kirche 68 (2013) 25-31.
Borowski O., „Bear”, The Interpreter’s Dictionary of the Bible (ed. K. Doob Sakenfeld) (Nashville, TN: Abingdon Press 2008) I, 411.
Borowski O., „Lion”, The Interpreter’s Dictionary of the Bible (ed. K. Doob Sakenfeld) (Nashville, TN: Abingdon Press 2008) III, 669-670.
Bovati P. – Meynet R., Il libro del profeta Amos (Roma: Edizioni Dehoniane 1995).
The Brown-Driver-Briggs Hebrew and English Lexicon with an appendix containing the Biblical Aramaic (Peabody, MA: Hendrickson Publisherd 41999) (=BDB).
Cocagnac M., „Il leone, il serpente e i mostri”, I simboli biblici. Percorsi spirituali (trad. M.A. Cozzi) (Bologna: Edizioni Dehoniane 2002) 397-403.
Ezop i inni. Wielka księga bajek greckich (przekład, wstęp i komentarz M. Wojciechowski) (Kraków: Wydawnictwo WAM 2006).
King P.J., Amos, Hosea, Micah. An Archaeological Commentary (Philadelphia, PA: Westminster Press 1988).
Klingbeil G.A., „Animal Imagery”, Dictionary of the Old Testament Prophets (ed. M.J. Boda – J. Gordon McConville) (Downers Grove, IL – Nottingham: IVP Academic – Inter-Varsity Press 2012) 29-36.
Linville J.R., „Amos among the ‘Dead Prophets Society’: Re-Reading the Lion’s Roar”, Journal for the Study of the Old Testament 25 (2000) 55-77. (Crossref)
Lundbom J., „The Lion has Roared: Rhetorical Structure in Amos 1:2-3:8”, Milk and Honey. Essays on Ancient Israel and the Bible in Appreciation of the Judaic Studies Program at the University of California (ed. S. Malena – D. Miano) (San Diego, CA – Winona Lake, IN: Einsenbrauns 2007) 67-75. (Crossref)
Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych (tłum. K. Romaniuk) (Poznań: Pallottinum 1989).
Macchi J.D., „Le thème du «jour de Yhwh» dans les XII petits prophètes”, Les Prophètes de la Bible et la fin des temps. XXIIIe congrès de l’Association catholique française pour l’étude de la Bible (Lille, 24-27 août 2009) (ed. J. Vermeylen) (Lumen Domini 240; Paris: Cerf 2010) 147-181.
Mays J.L., Amos. A Commentary (OTL; Philadelphia, PA: Westminster Press 1969).
Milstein S.J., „‘Who Would Not Write?’ The Prophet as Yhwh’s Prey in Amos 3:3-8”, Catholic Biblical Quarterly 75 (2013) 429-445.
Nahkola A., „Amos animalizing: Lion, Bear and Snake in Amos 5.19”, Aspects of Amos. Exegesis and Interpretation (ed. A.C. Hagedorn – A. Mein) (Library of Hebrew Bible / Old Testament Studies 536; New York, NY – London: T & T Clark International 2011) 83-104.
Paul S.M., A Commentary on the Book of Amos (Hermeneia; Minneapolis, MN: Fortress Press 1991).
Rabinowitz I., „The Crux at Amos iii, 12”, Vetus Testamentum 11 (1961) 228-231. (Crossref)
Ryken L. – Wilhoit J.C. – Longman T. III, „Lew”, Słownik symboliki biblijnej. Obrazy, symbole, motywy, metafory, figury stylistyczne i gatunki literackie w Piśmie Świętym (przekł. Z. Kościuk) (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: „Vocatio” 1998) 422-423.
Smith G.V., Amos (MC; Fearn: Mentor 1989).
Soggin J.A., „Amos and Wisdom”, Wisdom in Ancient Israel (ed. J. Day – R. Gordon – H. Williamson) (Cambridge: University Press 1995) 119-123. (Crossref)
Strawn B.A., What is Stronger than a Lion? Leonine Image and Metaphor in the Hebrew Bible and the Ancient Near East (Orbis Biblicus et Orientalis 212; Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht 2005).
Sulowski J., „Przesłanie proroka Amosa 3,1-15”, Studia Bobolanum 3 (2009) 95-117.
Szmajdziński M., „Opis ucisku ubogich w Am 2,6-8”, Pieśniami dla mnie Twoje przykazania. Księga pamiątkowa dla Księdza Profesora Janusza Frankowskiego w 50. rocznicę święceń kapłańskich i 75. rocznicę urodzin (zebrał i opracował W. Chrostowski) (Ad Multos Annos; Warszawa: „Vocatio” 2003) 302-329.
Szmajdziński M., „Pasterz, gwiazdy i uprawy rolne w Księdze proroka Amosa. Biblijna refleksja nad herbem biskupa Alojzego Orszulika”, Studia Loviciensia 5 (2003) 237-256.
Szmajdziński M., „Budowa i kompozycja literacka mów przeciwko narodom w Am 1,3–2,5”, „Potrzeba, by On wzrastał, a ja się umniejszał” (J 3,30). Księga pamiątkowa ku czci śp. Księdza Profesora Józefa Homerskiego (red. G. Pindur – P. Pindur) (Tarnów: Biblos 2008) 196-205.
Tronina A., „Teofania w burzy (Ps 18, 8-16)”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 34/1 (1987) 27-37.
Tronina A., „Kananejskie tło Psalmu 29”, Roczniki Teologiczno-Kanoniczne 36/1 (1989) 29-42.
Wajda A.M., Szkice z biblijnego zwierzyńca (Kraków: Petrus 2016).
Wolff H.W., Joel und Amos (Biblischer Kommentar. Altes Testament XIV/2; Neukirchen-Vluyn: Neukirchener Verlag 1969).
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
