Zoomorficzne aspekty obrazu Boga w Piśmie Świętym związane z bydłem domowym (Bos taurus taurus)
Anna Maria Wajda
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie , PolskaAbstrakt
Niniejszy artykuł podejmuje zagadnienie motywu bydła domowego (Bos taurus taurus), który przez autorów biblijnych został wykorzystany do przedstawienia przymiotów Boga i Jego działania. Głównym celem tego studium jest wskazanie zoologicznych i kulturowych podstaw symboliki biblijnej związanej z hodowlą wspomnianego gatunku. Jest bowiem wysoce prawdopodobne, iż takie cechy bydła, jak siła, żywotność czy niezależność stały się główną przyczyną odniesienia jego obrazu do Boga. Kolejne punkty tego opracowania zawierają: (1) krótkie omówienie roli bydła domowego w wierzeniach i obrzędach starożytnego Bliskiego Wschodu, antycznej Grecji i Rzymu, (2) wyjaśnienie, dlaczego dobra znajomość tych zwierząt hodowlanych, jaka niewątpliwie cechowała starożytnych, zaowocowała uczynieniem z byka symbolu mocy Boga, (3) prezentację niektórych kwestii związanych z biblijną symboliką rogów bydlęcych.
Słowa kluczowe:
bydło domowe, Biblia, Bóg, przymioty, zoomorfizm, motyw literackiBibliografia
Aune D.E., Revelation 1-5 (WBC 52a; Nashville: Thomas Nelson Publishers 1997).
Bator W., Religia starożytnego Egiptu. Perspektywa religioznawcza (Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2012).
Batowska W. – Szlaszyńska Z., Hodowla zwierząt (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne 1996) I.
Brehm A., Życie zwierząt. Ssaki (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1963).
Cansdale G., Animals of Bible Lands (Sydney – Toronto – Auckland – Cape Town: The Paternoster Press 1970).
Ciechocki W. et al., Polskie nazewnictwo ssaków świata (Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN 2015).
Cirlot J.E., Słownik symboli (Kraków: Wydawnictwo Znak 2012).
Ćwiek A., „Religia Egiptu”, Religie Starożytnego Bliskiego Wschodu (red. K. Pilarczyk – J. Drabina) (Kraków: Wydawnictwo WAM 2008) 27-110.
Daszewska M., „Taurobolium w sztuce rzymskiej”, Zwierzę jako sacrum w pradziejach i starożytności (red. L. Kostuch – K. Ryszewska) (Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej 2006) II, 93-103.
Eliade M., The Sacred and the Profane. The Nature of Religion (Harcout – Orlando – Austin – New York: Harvest Book 1987).
Forstner D., Świat symboliki chrześcijańskiej (Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX 1990).
Głowaciński Z. (red.), Polska czerwona księga zwierząt. Kręgowce (Warszawa 2001: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne) I.
Graves R. – Patai R., Mity hebrajskie. Księga Rodzaju (Warszawa: Wydawnictwo Cyklady 1993).
Herodotus, Historiae (red. C. Hude) (Scriptorum Classicorum Bibliotheca Oxoniensis/Oxford Classical Texts; Oxonii: E Typographeo Clarendoniano 2004) I; tł. polskie: Herodot, Dzieje (tł. S. Hammer) (Warszawa: Czytelnik 1959) I.
Jasnos R., „Zoomorficzne aspekty wyobrażenia Boga w Starym Testamencie”, Zwierzę jako sacrum w pradziejach i starożytności (red. L. Kostuch – K. Ryszewska) (Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej 2006) I, 169-178.
Jelonek T., Religia Izraela wobec religii ościennych (Kraków: Wydawnictwo Petrus 2009).
Kaleta T., Religie i zwierzęta. Szkice do wspólnego portretu (Warszawa: Wydawnictwo SGGW 2013).
Koehler L. – Baumgartner W. – Stamm J.J., Wielki słownik hebrajsko-polski i aramejsko-polski Starego Testamentu (Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Vocatio” 2008) I-II.
Kopaliński W., Opowieści o rzeczach powszednich (Warszawa: Instytut Wydawniczy „Nasza Księgarnia” 1987).
Kopaliński W., Słownik symboli (Warszawa: Wiedza Powszechna 1990).
Lasota-Moskalewska A., Archeozoologia. Ssaki (Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2008).
Lasota-Moskalewska A., Zwierzęta udomowione w dziejach ludzkości (Warszawa: Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego 2005).
Lemański J, Księga Wyjścia, Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (NKB ST 1/1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2009).
Lurker M., Słownik obrazów i symboli biblijnych (Poznań: Wydawnictwo Pallottinum 1989).
Margul T., Zwierzę w kulcie i micie (Lublin: Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej 1996).
Matysiak B.W., Obraz świata, bóstwa i człowieka w kulturze starożytnej Mezopotamii i Egiptu (Biblioteka Wydziału Teologii Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie 47; Olsztyn: Studio Poligrafii Komputerowej „SQL” 2010).
Mickiewicz F., Ewangelia według św. Łukasza rozdziały 1 – 12. Wstęp, przekład z oryginału, komentarz (NKB NT 1/1; Częstochowa: Edycja Świętego Pawła 2011).
Moscati S., Kultura starożytnych ludów semickich (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1963).
Mrozek A., „Religie Palestyny, Syrii i Arabii”, Religie Starożytnego Bliskiego Wschodu (red. K. Pilarczyk – J. Drabina) (Kraków: Wydawnictwo WAM 2008) 261-312.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych (Poznań: Pallottinum 52000) [Biblia Tysiąclecia].
Skalska K., Podręczny słownik języka polskiego (Warszawa: Wydawnictwo Wiedza Powszechna 1957).
Stanek T., „Asymilacja kulturowych i religijnych wartości ludów ościennych przez Izrael”, Stary Testament a religie (red. I.S. Ledwoń) (Lublin: Wydawnictwo KUL 2009) 39-65.
Stanek T., „Religie starożytnego Bliskiego Wschodu – zarys problematyki”, Stary Testament a religie (red. I.S. Ledwoń) (Lublin: Wydawnictwo KUL 2009) 21-38.
Śliwa J., „Egipskie mumie zwierzęce”, Zwierzę jako sacrum w pradziejach i starożytności, (red. L. Kostuch – K. Ryszewska) (Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej 2006) I, 128-129.
Taracha P., „Religie Anatolii hetyckiej”, Religie Starożytnego Bliskiego Wschodu (red. K. Pilarczyk – J. Drabina) (Kraków: Wydawnictwo WAM 2008) 178-259.
Wajda A., Szkice z biblijnego zwierzyńca (Kraków: Pertus 2016).
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
