Nauka św. Augustyna o gniewie Boga w "Enarrationes in Psalmos"
Bogdan Stanisław Czyżewski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny. , PolskaAbstrakt
Temat gniewu Boga pojawia się bardzo często na kartach Pisma Świętego, zwłaszcza w Księdze Psalmów. Ciekawym źródłem, w którym próbuje się wyjaśnić ten biblijny temat, jest niezwykle obszerny komentarz św. Augustyna zatytułowany Enarrationes in Psalmos. Objaśnienia biskupa Hippony do poszczególnych psalmów mają formę kazań i pisanych pouczeń, które powstawały na przestrzeni blisko trzydziestu lat. Św. Augustyn, podejmując temat gniewu Boga w oparciu o psalmy, skupia się na trzech istotnych zagadnieniach. Pierwsze związane jest z podaniem przyczyn tego gniewu, z których za najważniejszą biskup Hippony uznaje grzech człowieka. Następnie autor Objaśnień Psalmów zwraca uwagę na różnicę między gniewem Boga a gniewem człowieka. W przypadku Boga Jego gniew nigdy nie niszczy, przeciwnie, jest wezwaniem do nawrócenia i posiada rolę wychowawczą. Gniew człowieka, kiedy bywa nieopanowany, może prowadzić do zatracenia siebie i niszczenia innych, ponieważ pielęgnowany w ludzkim sercu przeradza się w niebezpieczny grzech nienawiści. W końcu św. Augustyn zastanawia się nad relacją gniewu Boga do Jego miłosierdzia i sprawiedliwości. Dochodzi do wniosku, że miłosierdzie zawsze bierze górę nad Bożym gniewem i sprawiedliwością, zwłaszcza wtedy, gdy człowiek odwraca się od grzechu i staje się nowym człowiekiem całkowicie skierowanym na Boga.
Słowa kluczowe:
Augustyn, Objaśnienia Psalmów, gniew Boga, gniew człowieka, miłosierdzie, nawrócenieBibliografia
Augustinus, Enarrationes in Psalmos (PL 36,67-1028; 37,1035-1968); tł. polskie: Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów (tł. J. Sulowski) (PSP 37-42; Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1986).
Bardy G., Święty Augustyn. Człowiek i dzieło (tł. Z. Kobylańska) (Warszawa: PAX 1955).
Brzegowy T., Psałterz i Księga Lamentacji (Tarnów: Biblos 2007).
Jasiński A.S., „Jahwe: Bóg gniewu czy miłosierdzia”, Ad libertatem in veritate. Księga pamiątkowa dedykowana Księdzu Profesorowi Alojzemu Marcolowi w 65. rocznicę urodzin i 35-lecie pracy naukowej (red. P. Morciniec) (Opolska Biblioteka Teologiczna 10; Opole: Wydział Teologiczny Uniwersytetu Opolskiego 1996) 155-170.
Kamczyk W., „Zagadnienie modlitwy w Enarrationes in Psalmos św. Augustyna”, Modlitwa i miłosierdzie w «Enarrationes in psalmos» św. Augustyna (red. A. Uciecha) (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 5; Katowice: Księgarnia św. Jacka 2007) 19-110.
Lancel S., Saint Augustin (Paris: Fayard 1999).
Miggelbrink R., Gniew Boży. Znaczenie pewnej gorszącej tradycji biblijnej (tłum. A. Wałęcki) (Myśl Teologiczna 49; Kraków: WAM 2005).
Praktyczny Słownik Biblijny (red. A. Grabner-Haider; tł. T. Mieszkowski – P. Pachciarek) (Warszawa: PAX 1994).
Rondet H., „Essais sur la chronologie des Enarrationes in psalmos de saint Augustin”, Bulletin de littérature ecclésiastique 61 (1960) 111-127, 258-286.
Rondet H., „Essais sur la chronologie des Enarrationes in psalmos de saint Augustin”, Bulletin de littérature ecclésiastique 65 (1964) 110-136.
Simonetti, Między dosłownością a alegorią (tłum. T. Skibiński) (Kraków: WAM 2000).
Słownik Teologii Biblijnej (red. X. Léon-Dufour; tł. K. Romaniuk) (Poznań – Warszawa: Pallottinum 1982).
Sulowski J., „Wstęp”, [w:] Św. Augustyn, Objaśnienia Psalmów (PSP 37; Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1986) 7-35.
Szymik S., „Nowy człowiek w Chrystusie: wybrane aspekty antropologii biblijnej”, Forum Teologiczne 10 (2009) 7-18.
Tupaj S., „Miłosierdzie Boże i miłosierdzie chrześcijanina w świetle «Enarrationes in Psalmos» św. Augustyna”, Modlitwa i miłosierdzie w «Enarrationes in psalmos» św. Augustyna (red. A. Uciecha) (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 5; Katowice: Księgarnia św. Jacka 2007) 111-206.
Witczyk H., „Jahwe – Bóg gniewu czy miłosierdzia”, Żyjemy dla Pana (Rz 14,8). Studia ofiarowane Siostrze Profesor Ewie J. Jezierskiej OSU (red. W. Chrostowski) (Rozprawy i Studia Biblijne 23; Warszawa: Vocatio 2006) 364-381.
Zarb S., Chronologia Enarrationum S. Augustini in Psalmos (Malta: St Dominic’s Priory 1948).
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny. Ks. Bogdan Czyżewski, prebiter archidiecezji gnieźnieńskiej, profesor nauk teologicznych, wykładowca patrologii, historii Kościoła starożytnego i języków klasycznych na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, kierownik Zakładu Teologii Patrystycznej i Historii Kościoła, Prezes Sekcji Patrystycznej. Ostatnia monografia Wierzę w Kościół święty... (Gniezno: Gaudentinum 2017).
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
