Ugarycka idea boskiego gniewu
Abstrakt
Idea gniewu bożego, a w ugaryckiej tradycji religijnej gniewu bóstw, jest w miarę szeroko poświadczona i zobrazowana w tekstach o charakterze narracyjnym. Z perspektywy przestrzeni ideowej można wskazać na dwie odmienne sfery, w których idea ta została usytuowana. Jedną jest „teosfera”, czyli świat bóstw, a drugą „antroposfera”, czyli zespół idei wyrażających świat ludzi. W niniejszym opracowaniu zostały przedstawione i przeanalizowane wybrane teksty z Cyklu Baala oraz z poematów Kirta i Aqhat. Ich podział oraz kolejność są oparte na wzmiankowanym rozróżnieniu sfery boskiej i ludzkiej. Przywołane i przeanalizowane zostały sceny, w których pojawia się motyw boskiego gniewu. Na ich podstawie zostały wydobyte różne elementy tego gniewu, poczynając od jego przyczyn, poprzez etapy jego realizacji, aż po konsekwencje. Została również podjęta próba usytuowania tych motywów we właściwym mu kontekście teologicznym lub mitologicznym. W „teosferze” gniew przyjmuje konotacje przede wszystkim związane z walką bóstw, czyli teomachijne, z pewnym nawiązaniem do aspektów kosmogonicznych. Tymczasem w świecie ludzi gniew sytuuje się w kontekście, do pewnego stopnia, teofanicznym w przypadku Anat oraz rytualnym w przypadku Aszirat. Gniew bóstw wyraża jeden z aspektów relacji pomiędzy nimi i stanowi ponadto ważny atrybut wybranych bóstw.
Słowa kluczowe:
Ugarit, gniew, Cykl Baala, Kirta, Aqhat, teosfera, antroposferaBibliografia
Caquot A. – Sznycer M., Ugaritic Religion (Leiden: Brill 1980).
Corpus des tablettes en cunéiformes alphabétiques découvertes à Ras Shamra-Ugarit de 1929 à 1939 (red. A. Herdner) (Paris: Imprimerie nationale Geuthner 1963).
Del Olmo Lete G. – Sanmartin J., A Dictionary of the Ugaritic Language in the alphabetic Tradition (tłum. W.G.E. Watson) (Leiden – Boston, MA: Brill 2003) (=DUAT).
Donner H. – Röllig W., Kanaanäische und aramäische Inschriften (Wiesbaden: Harrassowitz 1962-1964) I-III.
Greenstein E.L., „Kirta”, Ugaritic Narrative Poetry (red. S.B. Parker) (Atlanta, GA: Scholars Press 1997) 9-48.
Liverani M., Antico Oriente. Storia, società, economia (Bari: Editori Laterza 1988).
Miggelbrink R., Gniew Boży. Znaczenie pewnej wstydliwej tradycji biblijnej” (tłum. A. Wałęcki) (Myśl Teologiczna 49; Kraków: WAM 2005).
Moran W.L., „The Hebrew Language in Its Northwest Semitic Background”, The Bible and the Ancient Near East (red. G.E. Wright) (Garden City, NY: Doubleday and Company 1961) 54-72.
Mrozek A., „Dramaturgia i dramatyzm w «przedbiblijnej» literaturze ugaryckiej”, Ars et scienza 2 (2016) 29-36.
Mrozek A., „Między Ugaritem a Starym Testamentem”, Przegląd Powszechny 7-8 (2006) 73-85.
Mrozek A., „Ciało zmarłego ‘otoczone’ żałobą w tekstach z Ugarit”, The Polish Journal of the Arts and Culture 5/2 (2013) 231-249.
Mrozek A., „Kosmogonie starożytnego Bliskiego Wschodu”, Bóg Stwórca (red. Antoni Paciorek) (Scripturae Lumen 6; Tarnów: Biblos 2014) 481-499.
Mrozek A., „Kultura religijna Ugaritu”, Religie w świecie śródziemnomorskim (red. K. Kochańczyk-Bonińska – L. Misiarczyk) (Warszawa: Wydawnictwo UKSW 2014) 13-28.
Mrozek A., „Religia Ugaritu w kontekście kultury Kanaanu i Starego Testamentu”, Religie świata śródziemnomorskiego (red. Danuta Quirini-Popławska) (Portolana, Studia Mediterranea 2; Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego 2006) 15-24.
Novaco, R.W., „Anger as a Clinical and Social Problem”, Advances in the Study of Aggression (red. R.J. Blanchard – D. C. Blanchard) (Orlando, FL – London: Academic Press 1986) II, 1-67.
Parker S.B., Ugaritic Narrative Poetry (Atlanta, GA: Scholars Press 1997).
Smith M.S., „The Baal Cycle”, Ugaritic Narrative Poetry (red. S.B. Parker) (Atlanta, GA: Scholars Press 1997) 81-180.
Toboła Ł., Cykl Baala z Ugarit (Kraków-Mogilany: EnigmaPress 2008).
Tronina A., „Eposy ugaryckie o Kerecie i Aqhacie”, Ewangelia o Królestwie (red. A. Paciorek) (Scripturae Lumen 1; Lublin: Wydawnictwo KUL 2009) 571-594.
Tronina, A. Podstawy gramatyki języka ugaryckiego (Studia Biblica 13; Kielce: Verbum 2006).
Wyatt N, „Religion in ancient Ugarit”, A Handbook of Ancient Religions (red. J.R. Hinnells) (Cambridge: Cambridge University Press 2007) 105-160.
Wyatt N., Religious Texts from Ugarit. The Words of Ilimilku and his Colleagues (The Biblical Seminar 53; Sheffield: Sheffield Academic Press 1998).
Uniwersytet Jagielloński http://orcid.org/0000-0002-3177-4530
Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
