Gniew czlowieka i wezwanie do życia bez gniewu według świętego Franciszka Salezego
Stanisław Zarzycki
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-1566-6695
Abstrakt
Artykuł podejmuje zagadnienie gniewu człowieka z trojakiego punktu widzenia: psychologicznego, moralnego i duchowego. Najpierw omawia uczucie gniewu sferze uczuciowej i objaśnia jego miejsce w jej strukturze, uwzględniając podziały uczuć św. Augustyna i św. Tomasza. W ramach moralnego aspektu rozpatruje uczcie gniewu w sobie samym w powiązaniu z nauką stoicką, a następnie to samo uczucie ze względu na jego uległość władzom duchowym człowieka, uwzględniając jego naturę skażoną grzechem. Rozpatruje także moralną kwestię zasadności posługiwania się gniewem, wskazując na jej szkodliwość i użyteczność. W ostatniej części artykuł objaśnia naukę moralną i duchową wykluczającą gniew, podaje jej racje i pokrótce ukazuje sposób opanowania gniewu poprzez duchowość ześrodkowaną na miłości Boga i bliźniego oraz przez „małe cnoty” doskonalące relację z bliźnimi i służące opanowaniu gniewu.
Słowa kluczowe:
uczucie gniewu, pożądliwość, miłość Boża, zapał miłości, pokora, łagodnośćBibliografia
Aguiló A., Wychowywać uczucia (tł. K. Radzikowska) (Ząbki: Apostolicum 2009).
Augustinus, Fratri Profuturo Augustinus. S. Avreli Augustini Operum (Epistola 38) (CSEL 34,64-66); tł. polskie: Augustyn, Listy (tł. W. Eborowicz) (Pelplin: Zakład Małej Poligrafii Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie 1991).
Augustinus, De Civitate Dei (PL 41,13-804); tł. polskie: Augustyn, Państwo Boże (tł. W. Kubicki) (Kęty: ANTYK 1998).
Augustinus, De musica (PL 32,1081-1184).
Banaszak M., Historia Kościoła katolickiego (Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej 1986) I.
Bardy G., „Apatheia”, Dictionnaire de Spiritualité Ascétique et Mystique (red. M. Villier) (Paris: Beauchesne 1937) I, 732-735.
Bednarski F.W., „Objaśnienia”, [w:] Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna (Londyn: „Veritas” 1967) X, 277-352.
Boethius, De consolatione philosophiae (PL 63,581-862); tł. polskie: Boecjusz, O pocieszeniu jakie daje filozofia (tł. W. Olszewski) (Warszawa: PWN 1962).
Danielou J. – Marrou H.I., Historia Kościoła (tł. M. Tarnowska) (Warszawa: PAX 1984) I.
Dokumenty Soborów Powszechnych (red. A. Baron – H. Pietras) (Kraków: WAM 2002) I.
Epictetus, Dissertationes ab Arriano digesta ad fidem codicis Bodleiani iterum recensuit Henricus Schenkel. Accedunt fragmenta, enechridion ex recensione Schweighaeseri, index nominum (Lipsiae: B.G. Tuebener 1916); tł. polskie: „Fragmenty Diatryb Epikteta spisanych przez Arriana, bądź przez innych autorów, Fragment 20”, [w:] Epiktet, Diatryby, Encheiridion z dodatkiem Fragmentów, oraz Gnomologium Epiktetowego (tł. L. Joachimowicz) (Warszawa: PWN 1961) 178-237.
François de Sales, Introduction à la Vie Devote (Annecy: Imprimerie J. Niérat 1893).
François de Sales, Les Vrays Entretien spirituels (Annecy: Imprimerie J. Niérat 1985).
François de Sales, Lettres (Annecy: Imprimerie J. Niérat 1900-1923).
François de Sales, Sermons (Annecy: Imprimerie J. Niérat 1896-1898).
François de Sales, Traitté de l’Amour de Dieu (Annecy: Imprimerie J. Niérat 1894).
Goichot E., „L’humanisme dévot de l’abbé Bremond. Reflexions sur un lieu commun”, Révue d’ascétique et mystique 45 (1969) 121-160.
Greimas A.J. – Keane T.M., Dictionnaire du moyen français. La Renaissance (Paris: Larousse 1992).
Heistein J., Historia literatury włoskiej. Zarys (Wrocław: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich 1987).
Ioannes Chrysostomus, Opus imperfectum in Matthaeum (PG 56,611-946).
Królikowski J., „Czy gniew zawsze jest grzechem?”, Verbum Vitae 33 (2018) 445-461. (Crossref)
Lacan M.-F., „Pokora”, Słownik Teologii Biblijnej (red. X. Leon-Dufour; tł. K. Romaniuk) (Poznań – Warszawa: Pallottinum 1973) 699.
Murrhy R., Saint François de Sales et la civilité chrétienne (Paris: A.G. Nizet 1964).
Pseudo-Dionysius Areopagita, Epistulae (PG 3,1065-1122); Pseudo-Dionizy Areopagita, List do Demofila, mnicha, Pseudo-Dionizy Areopagita, Pisma teologiczne I (Kraków: Wydawnictwo ZNAK 1997) 181-196.
Lucius Annaeus Seneca, Epistulae ad Lucilium (Pisa: in aedibus Giardini editori e stampatori 1983); tł. polskie: Seneka, Listy moralne do Lucyliusza (tł. W. Kornatowski) (Warszawa: PWN 1961).
Lucius Annaeus Seneca, „De ira”, [w:] Lucius Annaeus Seneca, Dialogorum libri XII (Lipsiae: Teubner 1923) III-V; tł. polskie: Seneka, „O gniewie”, [w:] Seneka, Dialogi (Warszawa: PAX 1989) 229-397.
Solignac A., „Stoïcisme”, Dictionnaire de Spiritualité Ascétique et Mystique (red. M. Villier) (Paris: Beauchesne 1988-1990) XIV, 1251.
Spicq C., „Bénignité, Mansuétude, Douceur, Clémence”, Revue Biblique 54 (1947) 321-339.
Tanquerey A., Zarys teologii ascetycznej i mistycznej (tł. P. Mańkowski) (Kraków: Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy 1949) II.
Terruwe A.A. – Baars C.W., Integracja psychiczna. O nerwicach i ich leczeniu (Poznań: W drodze 1989).
Thomas Aquinas, Summa theologica (Taurini: Marietti 1939); tł. polskie: Tomasz z Akwinu, Suma Teologiczna (Londyn: „Veritas” 1962-1986).
Thonnard F.-J., „La vie affective de l’ame selon Saint Augustin”, Année Théologique Augustinienne 13/1 (1953) 33-55.
Zarzycki S.T., „Gniew Boga według św. Tomasza z Akwinu”, Verbum Vitae 33 (2018) 385-421. (Crossref)
Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II
Ks. Stanisław T. Zarzycki, pallotyn, doktor habilitowany nauk teologicznych, profesor KUL, pracownik Instytutu Teologii Duchowości KUL. Autor kilku książek z zakresu teologii duchowości, m.in. Dietricha von Hildebranda filozoficzno-teologiczne podstawy duchowości serca (Lublin: Redakcja Wydawnictw KUL 1997), Rozwój życia duchowego i afektywność (Lublin: Wydawnictwo KUL 2008).
https://orcid.org/0000-0002-1566-6695Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
