Znaczenie rzeczownika κόλασις w Septuagincie, pseudoepigrafach Starego Testamentu i w Nowym Testamencie w nawiązaniu do interpretacji Wacława Hryniewicza tekstu Mt 25,46
Abstrakt
Artykuł jest próbą odpowiedzi na zaproponowaną przez ks. prof. Wacława Hryniewicza interpretację Mt 25,46. Odnosząc się do pierwotnego znaczenia przymiotnika αἰώνιος i rzeczownika κόλασις w klasycznym języku greckim, Hryniewicz uważa, że syntagma εἰς κόλασιν αἰώνιον powinna być rozumiana nie w znaczeniu kary wiecznej, lecz jako kara wychowawcza, której celem jest zmiana i poprawa zachowania osoby ukaranej. Trwałaby ona jedynie przez pewien czas, ale nie na zawsze – nie byłaby karą wieczną, tzn. nie mającą końca. W artykule została dokonana analiza znaczenia słowa κόλασις w Septuagincie, w greckich apokryfach ST i w NT w celu przekonania się, czy rzeczywiście rzeczownik ten został użyty w tych pismach w znaczeniu, które przypisał mu W. Hryniewicz. Na podstawie wyników przeprowadzonych badań można stwierdzić, że κόλασις straciło swoje pierwotne znaczenie, które nadał mu Hryniewicz, a przynajmniej nie jest ono tak jednoznaczne, jak twierdzi ów teolog. Słowo to najczęściej odnosi się do kary za czyn, który jest zakazany przez Prawo, bądź do czynu moralnie podejrzanego. Jedynie niektóre teksty wyraźnie wskazują na dydaktyczny aspekt analizowanego słowa. W zdecydowanej większości wypadków obecności wymiaru dydaktycznego kary jest jedynie domniemywana, ponieważ każda kara (oprócz kary śmierci i sądu ostatecznego) może być postrzegana jako mająca charakter dydaktyczny. Analiza znaczenia κόλασις dokonana w niniejszym artykule podważa twierdzenie W. Hryniewicza, że w Mt 25,46 słowo to zachowało swoje pierwotne – odnoszące się do kary wychowawczej – znaczenie.
Słowa kluczowe:
κόλασις, kara, kara wieczna, Mt 25:46Bibliografia
Abramowiczówna, Z. (red.), Słownik grecko-polski (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1958) I-IV.
Agourides, S., „Apocalypse of Sedrach. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 605-613.
Arystoteles, Retoryka (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2014).
Beekes, R., Etymological Dictionary of Greek (Leiden Indo-European Etymological Dictionary Series; Leiden – Boston, MA: Brill 2010) I-II.
Berger, K., „Inferno”, Temi teologici della Bibbia (red. R. Penna – G. Perego – G. Ravasi) (Cinisello Balsamo: San Paolo 2010) 688-691.
Brown, C., „κόλασις”, New International Dictionary of New Testament Theology (red. C. Brown) (Carlise – Grand Rapids, MI: Paternoster Press 1992) III, 98-100.
Collins, J.J., „Artapanus. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) II, 889-903.
Collins, J.J., „Sibylline Oracles. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 317-472.
Denis, A.-M., Concordance greque des pseudépigraphes d’Ancien Testament. Concordance, corpus des textes, indices (Louvain-la-Neuve: Université Catholique de Louvain. Institut Orientaliste 1987).
Fenasse, J.-M. – Guillet, J., „Piekła-piekło”, Słownik teologii biblijnej (red. X. Léon-Dufour) (Poznań: Pallottinum 1990) 657-660.
Fitoju, E., „’Bóg się nie mści, lecz karze ku pożytkowi’. Pedagogiczna koncepcja kary w Kobiercach Klemensa Aleksandryjskiego”, Ku duchowej integracji Europy (red. A. Kaim – P. Kantyka) (Teologia w Dialogu 11; Lublin: Wydawnictwo KUL 2005) 211-218.
Gilbert, M., Mądrość Salomona (Myśl Teologiczna 37-38; Kraków: Wydawnictwo WAM 2002) I-II.
Hatch, E. – Redpath, H.A., A Concordance to the Septuagint. An the Other Greek Versions of the Old Testament (Including the Apocryphal Books), wyd. 2 (Grand Rapids, MI: Baker Books 1998).
Hryniewicz, W., Dramat nadziei zbawienia (Warszawa: Verbinum 1996).
Hryniewicz, W., Nadzieja uczy inaczej. Medytacje eschatologiczne (Warszawa: Verbinum 2003).
Hryniewicz, W., Teraz trwa nadzieja (Warszawa: Verbinum 2006).
Józef Flawiusz, Dawne dzieje Izraela (Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2001) I-II.
Józef Flawiusz, Wojna żydowska (Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Rytm” 2007).
Jurewicz, O., Słownik grecko-polski (Warszawa: Wydawnictwo Szkolne PWN 2000) I-II.
Karus, W. – Karrer, M. (red.), Septuaginta Deutsch. Das griechische Alte Testament in deutscher Übersetzung (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2009).
Kee, H.C., „Testament of the Twelve Patriarchs”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 775-828.
Konkordanz zum Novum Testamentu Graece, wyd. 3 (Berlin – New York: de Gruyter 1987).
Larcher, C., Le livre de la Sagesse ou La sagesse de Salomon (Études Bibliques. Nouvelle Série 1. 3, 5; Paris: Gabalda 1985) I-III.
Liddell, H.G. – Scott, R., A Greek-English Lexicon, wyd. 10 (Oxford: Clarendon Press 1996).
Montanari, F., Vocabolario della lingua greca, wyd. 2 (Torino: Loescher 2004).
Muraoka, T., A Greek-Hebrew/Aramaic Two-Way Index to the Septuagint (Louvain – Paris – Walpole, MA: Peeters 2010).
Pietersma, A. – Wright, B.G. (red.), A New English Translation of the Septuagint and the Other Greek Translations Traditionally Included under that Title, wyd. 3 (New York – Oxford: Oxford University Press 2014).
Platon, Protagoras, wyd. 2 (Biblioteka Klasyków Filozofii; Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2004).
Rocci, L., Vocabolario greco italiano, wyd. 38 (Roma: Dante Alighieri 1995).
Romizi, R., Greco antico. Vocabolario greco italiano etimologico e ragionato, wyd. 3 (Bologna: Zanichelli 2007).
Rubinkiewicz, R., Apokryfy Starego Testamentu, wyd. 4 (Warszawa: Vocatio 2000).
Sanders, E.P., „Testament of Abraham. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 871-902.
Scarpat, G., Libro della Sapienza (Biblica. Testi e Studi 1, 3, 6; Brescia: Paideia 1989-1999) I-III.
Schneider, J., „κολάζω, κόλασις”, Theological Dictionary of the New Testament (red. G. Kittel) (Grand Rapids, MI: Eerdmans 1995) III, 814-817.
Popowski, R. (tł.), Septuaginta czyli Biblia Starego Testamentu wraz z księgami deuterokanonicznymi i apokryfami (Prymasowska Seria Biblijna; Warszawa: Vocatio 2013).
Sisti, A., Il libro della Sapienza. Introduzione – Versione – Commento (Assisi: Edizioni Porziuncola 1992).
Stone, M.E., „Greek Apocalypse of Ezra. A New Translation and Introduction”, The Old Testament Pseudepigrapha (red. J.H. Charlesworth) (New York – London – Toronto: Doubleday 1983) I, 561-579.
Talbott, T., „A Pauline Interpretation of Divine Judgement”, Universal Salvation? Current Debate (red. A. Parry – C.H. Partridge) (Grand Rapids, MI – Cambridge: Eerdmans 2003) 32-52.
Trench, R.C., Trench’s Synonyms of the New Testament (Grand Rapids, MI: Hendrickson 2000).
Vílchez Líndez, J., Sapienza (Commenti Biblici; Roma: Borla 1990).
Watson, D.F., „Gehenna”, The Anchor Bible Dictionary (red. D.N. Freedman) (New York – London: Doubleday 1992) II, 926-928. (Crossref)
Instytut Nauk Biblijnych KUL
Ks. Andrzej Piwowar, prezbiter archidiecezji warmińskiej, doktor habilitowany teologii. Studiował pod kierunkiem prof. Maurice’a Gilberta SJ na Papieskim Instytucie Biblijnym w Rzymie (licencjat 2001) i Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim (doktorat 2006). Jest adiunktem w Katedrze Egzegezy Ksiąg Historycznych, Prorockich i Sapiencjalnych Instytutu Nauk Biblijnych KUL oraz wykładowca języka greckiego Nowego Testamentu. Prowadzi badania nad księgami mądrościowymi Starego Testamentu. Ostatnio opublikował: Składnia języka greckiego Nowego Testamentu (Materiały Pomocnicze do Wykładów z Biblistyki 13; Lublin: Wydawnictwo KUL 2016, wyd. 2 poprawione 2017).
https://orcid.org/0000-0001-9316-1791Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
