The Concept of Time in “Enarrationes in Psalmos” by Saint Augustine
Bogdan Stanisław Czyżewski
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu , Polskahttps://orcid.org/0000-0002-6040-5523
Abstrakt
Czym jest czas? Jaka jest jego natura, przeznaczenie i cel? Na te i inne pytania próbował odpowiedzieć św. Augustyn w największym swoim dziele egzegetyczno-homiletycznym Enarrationes in Psalmos. Biskup Hippony komentując poszczególne wersety psalmów dawidowych dochodzi do przekonania, iż czas jest wartością zmienną i kruchą, podobnie jak świat i człowiek poddany jego prawom. Czas stworzony przez Boga miał swój początek, trwa i będzie miał też koniec. Nie oznacza to jednak, że ze względu na przemijanie czasu, należy postrzegać go wyłącznie w sensie negatywnym. W konkretnym bowiem czasie wcielił się Syn Boży, by zbawić człowieka. Czas jest również po to, by człowiek miał możliwość nawrócenia i wejścia do wieczności. Tam nie ma pojęcia czasu, wieczność bowiem, zdaniem biskupa Hippony, jest niezmienna i trwa. W Augustyńskiej koncepcji czasu dostrzegamy nie tylko aspekt czysto fizykalny, ale przede wszystkim wymiar teologiczny. Zawiera ona bowiem przesłanie do człowieka odnoszące się nie tylko do teraźniejszości, ale przede wszystkim do przyszłości, do napawającej wszystkich głębokim optymizmem wieczności.
Słowa kluczowe:
Augustyn, Psalmy, czas, wieczność, człowiek, przemijanieBibliografia
Sources
Augustinus, Enarrationes in Psalmos (PL 36,67-1028; 37,1033-1968); English trans. M. Boulding: Expositions of the Psalms 1–32 (ed. J.E. Rotelle) (The Works of Saint Augustine. A Translation for the 21st Century [=WSA] 3/15; Hyde Park, NY: New City Press 2000). 33–50 (ed. J.E. Rotelle) (WSA 3/16; Hyde Park, NY: New City Press 2000). 51–72 (ed. J.E. Rotelle) (WSA 3/17; Hyde Park, NY: New City Press 2001). 73–98 (ed. J.E. Rotelle) (WSA 3/18; Hyde Park, NY: New City Press 2002). 99–120 (ed. B. Ramsey) (WSA 3/19; Hyde Park, NY: New City Press 2003). 121–150 (ed. B. Ramsey) (WSA; Hyde Park, NY: New City Press 2004).
Studies
Bardy, G., Święty Augustyn. Człowiek i dzieło (trans. Z. Kobylańska) (Warszawa: PAX 1995).
Berlinger, R., “Zeit und Zeitlichkeit bei Aurelius Augustinus,” Zeitschrift für philosophische Forschung 7 (1953) 493-510.
la Bonnardière, A.-M., “Linitiation biblique d’Augustin,” Saint Augustin et la Bible (ed. A.-M. la Bonnardière) (Paris: Beauchesne 1986) 27-47. (Crossref)
Boros, L., “Les catégories de la temporalité chez saint Augustin,” Archiv für Philosophie 21 (1958) 323-358.
Chaix-Ruy, J., “«La Cité de Dieu» et la structure du temps chez saint Augustin,” Augustinus Magister. II. Communications. Congrés international augustinien, Paris 21-24 septembre 1954 (Paris: Études Augustiniennes 1955) 923-931.
Corsato, C., Biblia w interpretacji Ojców Kościoła (trans. K. Kubis) (Kraków: Bratni Zew 2007).
Czyżewski, B., “«Być miłosiernym jak Ojciec» (Łk 6,36) w interpretacji patrystycznej,” Miłosierdzie a sprawiedliwość (ed. A. Wańka) (Studia i Rozprawy 47, Szczecin: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego 2017) 57-87.
Duchrow, U., “Der sogenannte psychologische Zeitbegriff Augustins im Verhältnis zur physikalischen und geschichtlichen Zeit,” Zeitschrift für Theologie und Kirche 63 (1966) 267-288.
Edling, J., “Czas i historia epifanem Boga w ujęciu św. Augustyna,” Warszawskie Studia Teologiczne 9 (1996) 75-95.
Edling, J., “Rewelatywno-temporalny wymiar Odkupienia w oparciu o «De civitate Dei» św. Augustyna,” Vox Patrum 32-33 (1997) 233-249. (Crossref)
Guitton, J., Le temps et l'éternité chez Plotin et saint Augustin (Paris: Boivin 1933).
Hubaux, J., “Saint Augustin et la crise cyclique,” Augustinus Magister. II. Communications. Congrés international augustinien, Paris 21-24 septembre 1954 (Paris: Études Augustiniennes 1955) 943-950.
Janich, P., “Augustine Zeitparadox und seine Frage nach dem Standard der Zeitmessung,” Archiv für Geschichte der Philosophie 54 (1972) 168-186. (Crossref)
Kaiser, H.J., Augustinus. Zeit und «Memoria» (Bonn: Bouvier 1969).
Lampey, E., Das Zeitproblem nach Bekenntnissen Augustins (Regensburg: Habell 1960).
Lancel, S., Saint Augustin (Paris: Fayard 1999).
Lechner, O., Idee und Zeit in der Metaphysik Augustinus (München: Pustet 1964).
Marrou, J.H., L'ambivalence du temps de l'histoire chez saint Augustin (Montreal – Paris: Institut d’Études Médiévales 1950).
Mejzner, M., “Miłosierdzie i/a sprawiedliwość Boga w pierwszych wiekach chrześcijaństwa,” Collectanea Theologica 82/3 (2012) 41-64.
Quinn, J.M., “The Concept of Time in St. Augustine,” Augustinianum 5 (1965) 5-57. (Crossref)
Rondeau, M.-J., Les Commentaires patristiques du Psautier (IIIe-Ve siècles). II. Exégèse prosopologique et théologie (Orientalia Christiana Analecta 220; Roma: Pontificium Institutum Orientalium Studiorum 1985).
Rondet, H., “Essais sur la chronologie des Enarrationes in psalmos de saint Augustin”, Bulletin de littérature ecclésiastique 61 (1960) 111-127, 258-286.
Rondet, H., “Essais sur la chronologie des Enarrationes in psalmos de saint Augustin (suite),” Bulletin de littérature ecclésiastique 65 (1964) 110-136.
Sawicka, J., “Symbolika lunarna w średniowiecznej poezji liturgicznej,” Pamiętnik Literacki 93/3 (2002) 5-35.
Schmidt, E.A., Zeit und Geschichte bei Augustin (Heidelberg: Winter 1985).
Simonetti, M., Między dosłownością a alegorią (trans. T. Skibiński) (Kraków: WAM 2000).
Tupaj, S., “Miłosierdzie Boże i miłosierdzie chrześcijanina w «Enarrationes in Psalmos» św. Augustyna”, Modlitwa i miłosierdzie w «Enarrationes in Psalmos» św. Augustyna (Studia Antiquitatis Christianae. Series Nova 5; Katowice: Księgarnia św. Jacka 2007) 111-206.
Weinand, J., Augustinus erkenntniskritische Theorie der Zeit und der Gegenwart (Universitäts-Archiv 33; München:Helios 1929).
Wielgus, S., Badania nad Biblią w starożytności i w średniowieczu (Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL 1990).
Wilmart, A., “La tradition des grandes ouvrages de saint Augustin,” Miscellanea Agostiniana (Roma: Tipografia Poliglotta Vaticana 1931) II, 257-315.
Zarb, S.M., Chronologia Enarrationum S. Augustini in Psalmos (Valetta: St Dominic’s Priory 1948).
Zgraja, B., “Symbolika księżyca w «Enarrationes in Psalmos» św. Augustyna,” Vox Patrum 69 (2018) 735-753. (Crossref)
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Ks. Bogdan Czyżewski, prezbiter archidiecezji gnieźnieńskiej, profesor nauk teologicznych, wykładowca patrologii, historii Kościoła starożytnego i języków klasycznych na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor wielu publikacji naukowych z zakresu patrologii. Ostatnia monografia Praktyczne wskazania dla duchownych w literaturze patrystycznej i w prawodawstwie kościelnym (Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny 2018).
https://orcid.org/0000-0002-6040-5523Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
