Kompetencje społeczne i moralne Kościoła katolickiego w ocenie młodzieży – analiza socjologiczna
Janusz Mariański
Wydział Nauk Społecznych, Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie - Akademia Nauk Stosowanych, ul. Zamojska 47, 20-102 Lublin , PolskaAbstrakt
Poprzez odwołanie się do sondaży opinii publicznej i badań socjologicznych staramy się zrozumieć i wyjaśnić to, co dzieje się z Kościołem katolickim w społeczeństwie, poprzez analizę poglądów i opinii katolików (szerzej – Polaków) na temat funkcji społecznych i moralnych Kościoła. Pozytywne opinie o tych funkcjach spełnianych wobec członków Kościoła i szerzej – społeczeństwa, pozwalają pośrednio określać jego kompetencje społeczne i moralne w społeczeństwie. Dezaprobata kompetencji Kościoła w sprawach społeczno-moralnych może prowadzić do osłabienia więzi z nim, także w sprawach religijnych. W świetle wyników sondaży opinii publicznej i badań socjologicznych około połowa badanych dorosłych Polaków akceptowała kompetencje Kościoła w sprawach moralnych, duchowych i społecznych, a w sprawach politycznych – poniżej 30 %. W odniesieniu do środowisk młodzieżowych wskaźnik ten spadał wyraźnie poniżej 30%. Można by nawet twierdzić, że zbliżamy się do sytuacji kryzysowej, bowiem znaczna część młodych Polaków wyraża niezadowolenie – mniej lub bardziej intensywne – z odpowiedzi, jakie Kościół daje na problemy społeczne jednostek, rodzin, młodzieży, warstw społecznych, narodu i społeczności międzynarodowej.
Słowa kluczowe:
kompetencje społeczne, kompetencje moralne, Kościół katolicki, młodzież szkolnaBibliografia
Baniak J. (2011), Kościół instytucjonalny w krytycznym spojrzeniu dzisiejszych katolików polskich (II), „Przegląd Religioznawczy”, nr 3, s. 157-166.
Chałas K. (2018), Przyszłość należy do świadomych i aktywnych obywateli. Jakie kompetencje są im niezbędne? Jak skutecznie je kształtować? (perspektywa aksjologiczna), w: Kompetencje przyszłości. Obszary: Porozmawiajmy o kompetencjach. Wyzwania współczesnej edukacji. Kompetencje cyfrowe. Kompetencje społeczne nauczycieli, red. S. M. Kwiatkowski, Wydawca: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa, s. 30-66.
Changing Human Beliefs and Values, 1981-2007. A Cross-Cultural Sourcebook based on the World Values Surveys and European Values Studies (2010), ed. by R. Inglehart, Singlo XXI Editores, Mexico.
Denek K. (2000), Kompetencje nauczyciela w kontekście wyzwań XXI wieku i potrzeby reformy systemu edukacji w Polsce, w: Kształcenie pedagogiczne w dobie przemian edukacyjnych w Polsce, red. K. Wenta, Wydawnictwo Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin, s. 29-45.
Dobrzyńska A. (2012), Rola mediów i Kościoła w kształtowaniu społecznej opinii Polaków, w: Wartości Polaków a dziedzictwo Jana Pawła II – 2007-2012. Wstępny komunikat z badań społecznych, Wydawca: Centrum Myśli Jana Pawła II, Warszawa, s. 29-36.
Gierech P. (2009-2010), Kilka uwag o polskiej młodzieży początku XXI wieku, „Teologia Polityczna”, nr 5, s. 222-238.
Grabowska M. (2018), Bóg a sprawa polska. Poza granicami teorii sekularyzacji, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa.
Guzik A., Marzęcki R., Stach Ł. (2015), Pokolenie ’89. Aksjologia i aktywność młodych Polaków, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Pedagogicznego, Kraków.
Himniak A. (2020), Polska religijność w liczbach, „Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła”, nr 4, s. 110-124.
Kaufmann F-X. (2012), Kirche in der ambivalenten Moderne, Verlag Herder, Freiburg im Breisgau.
Kwiatkowski S. M. (2018), Kompetencje przyszłości, w: Kompetencje przyszłości. Obszary: Porozmawiajmy o kompetencjach. Wyzwania współczesnej edukacji. Kompetencje cyfrowe. Kompetencje społeczne nauczycieli, red. S. M. Kwiatkowski, Wydawca: Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa, s. 14-29.
Libiszowska-Żółtkowska M. (2004), Typy religijności w społeczeństwie polskim w początkach XXI w. – trwałość i zmiana, w: Katolicyzm polski w warunkach Unii Europejskiej: szanse i zagrożenia, red. J. Baniak, Redakcja Wydawnictw UAM – Wydział Teologiczny, Poznań, s. 85-94.
Mandes S. (2012), Życie religijne, w: Współczesne społeczeństwo polskie, red. A. Giza, M. Sikorska, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 229-269.
Mariański J. (2009), Kościół katolicki w świadomości i ocenach dzisiejszych Polaków, „Społeczeństwo i Kościół”, t. 6, s. 55-87.
Mariański J. (2013), Kościół katolicki w Polsce w przestrzeni życia publicznego. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Mariański J. (2018), Kondycja religijna i moralna młodzieży szkół średnich w latach 1988-1998-20052017 (raport z ogólnopolskich badań socjologicznych), Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Mariański J. (2018), Kościół katolicki w Polsce w kontekście społecznym. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. (Crossref)
Mariański J. (2019), Maturzyści puławscy w latach 1994-2016. Szkic do portretu młodych Polaków, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa.
Mariański J. (2019), Zaufanie społeczne do Kościoła katolickiego w społeczeństwie polskim, w: Jednostka, społeczeństwo, państwo. Księga pamiątkowa ku czci śp. profesora Jerzego Rebety, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 127-146.
Mariański J. (2020), Aforyzmy, myśli, sentencje i refleksje socjologiczne (Religia–Kościół–moralność–wartości–godność ludzka–sens życia), Wydawca: Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie, Lublin.
Marody M. (2019), Przemiany postaw i wartości, w: Społeczeństwo na zakręcie. Zmiany postaw i wartości Polaków w latach 1990-2018, red. M. Marody, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 15-27.
Marody M., Mandes S. (2012), Przemiany polskiej religijności, w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 191-206.
Młyński J. (2007), Kościół polski wobec problemów społecznych w świadomości abiturientów Tarnowa, „Tarnowskie Studia Teologiczne”, nr 2, s. 89-104.
Ochocki A. (2004), Kościół katolicki a sprawy publiczne w Polsce, w: Kościół katolicki na początku trzeciego tysiąclecia w opinii Polaków, red. W. Zdaniewicz, S. H. Zaręba, APOSTOLICUM, Warszawa, s. 201-220.
Olszewski D. (2004), Badania nad religijnością Europy Zachodniej XIX wieku, „Kieleckie Studia Teologiczne”, t. 3, s. 97-106.
Piwowarski W. (1995), Od „Kościoła ludu” do „Kościoła wyboru”, w: Ludzie i instytucje. Stawanie się ładu społecznego. Pamiętnik IX Ogólnopolskiego Zjazdu Socjologicznego Lublin, 27-30 VI 1994, red. A. Sułek, J. Styk, we współpracy I. Machaj, Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin, s. 141-147.
Podsumowanie (2009), w: Wartości Polaków a dziedzictwo Jana Pawła II, red. T. Żukowski, Wydawca: Centrum Myśli Jana Pawła II, Warszawa, s. 271-286.
Popławska A. (2016), Kompetencje aksjologiczne, w: Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red.K. Chałas, A. Maj, POLWEN Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom, s. 484-490.
Possenti V. (2020), Świeckość i religia we współczesnej polis, „Społeczeństwo. Studia, prace badawcze i dokumenty z zakresu nauki społecznej Kościoła”, nr 4, s. 126-136.
Rogowski C. (2011), Pedagogika religii. Podręcznik akademicki, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Rogowski C. (2018), Sakroturyzm w dobie globalizacji. Studium transdyscyplinarne, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń.
Romanowicz W. (2017), Stosunek maturzystów Południowego Podlasia do religii, moralności i ekumenizmu, Wydawnictwo Państwowej Szkoły Wyższej im. Jana Pawła II w Białej Podlaskiej, Biała Podlaska.
Skoczylas K. (2011), Wartości młodych katolików regionu konińskiego. Studium katechetyczno-pastoralne na przykładzie wybranych szkół ponadpodstawowych regionu konińskiego, Wydawnictwo Naukowe UMK, Toruń.
Štefaňak O. (2009), Religijność młodzieży słowackiej. Na przykładzie diecezji spiskiej, Wydawnictwo Norbertinum, Lublin.
Szauer R. (2019), Między potrzebą doznań a trwałością postaw. Religijność i moralność uczniów szkół średnich i studentów wyższych uczelni w diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej. Studium socjologiczne, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa.
Sztompka P. (2020), Słownik socjologiczny. 1000 pojęć, Znak Horyzont, Kraków.
Świątkiewicz W. (2017), Kultura moralna i jej religijne legitymizacje. W kręgu myśli socjologicznej Księdza Profesora Janusza Mariańskiego, w: Wiedza a moralność, red. M. Zemło, A. Jabłoński, J. Szymczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 45-58.
Wielecki K. (2016), Zaufanie i podmiotowość czasu zmiany cywilizacyjnej, w: Zaufanie społeczne. Teoria – idee – praktyka, red. J. Szymczyk, Oficyna Naukowa, Warszawa, s. 50-70.
Zduniak A. (2013), Obraz Kościoła w oczach internautów po wyborze nowego papieża, w: Religia i Kościół w świadomości katolików świeckich w Polsce i w Niemczech. Kontynuacja czy zmiana nastawienia?, red. J. Baniak, Wydawnictwo Naukowe Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Poznań, s. 202-210.
Zduniak A. (2019), Kryzys Kościoła jako kryzys wartości w niemieckim dyskursie teologiczno-socjologicznym, „Zeszyty Naukowe KUL”, nr 4, s. 53-70. (Crossref)
Zduniak A. (2020), Młodzi Polacy wobec fundamentów porządku społecznego. Ewolucja postaw religijnych i moralnych, „Ethos”, nr 2, s. 387-391.
Zemło M. (2016), Kompetencje społeczne, w: Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, POLWEN Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom, s. 491-496.
Zemło M. (2017), Moral Education, w: Wiedza a moralność, red. M. Zemło, A. Jabłoński, J. Szymczyk, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 13-28.
Zulehner P. M. (2006), Przyszłość Kościoła, przyszłość duchowości, ,”Więź”, nr 1 2, s. 57-63.
Wydział Nauk Społecznych, Akademia Nauk Społecznych i Medycznych w Lublinie - Akademia Nauk Stosowanych, ul. Zamojska 47, 20-102 Lublin
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
