Wartości prospołeczne i egoistyczne w świadomości maturzystów puławskich (1994-2009-2016)
Janusz Mariański
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie , PolskaAbstrakt
W niniejszym artykule zwrócimy uwagę na niektóre przejawy kondycji prospołecznej młodzieży szkolnej. Opisane zmiany w wartościach prospołecznych i egoistycznych maturzystów puławskich znajdują się in statu fieri i istnieje wiele możliwości ich rozwoju w różnych kierunkach. Koncentrujemy uwagę na kilku wybranych aspektach związanych z wartościami prospołecznymi i egoistycznymi młodych Polaków: opinie o naturze ludzkiej i o zachowaniach prospołecznych Polaków, konflikt interesów własnego i cudzego, zaufanie do innych ludzi, deklarowana pomoc bliźnim. Podstawą analiz socjologicznych są trzykrotne badania empiryczne zrealizowane wśród maturzystów puławskich z liceów ogólnokształcących i z techników w latach 1994-2009-2016. Deklarowane przez maturzystów postawy prospołeczne i egoistyczne są zróżnicowane ze względu na cechy demograficzne i społeczne oraz religijne.
Słowa kluczowe:
wartości prospołeczne, wartości egoistyczne, konflikt wartości, wychowanie prospołeczne, maturzyściBibliografia
Bartoszek A. (2003), Zaufanie jako czynnik aktywności obywatelskiej na lokalnej scenie politycznej, w: Budowa lokalnego społeczeństwa obywatelskiego w perspektywie integracji obywatelskiej. Materiały z VII Kędzierzyńsko-Kozielskiego Sympozjum Naukowego (22-23 maja 2003 r.), red. E. Nycz, Instytut Śląski, Opole, s. 139-150.
Bauman Z., Tester K. (2003), O pożytkach z wątpliwości. Rozmowy z Zygmuntem Baumanem, tł. E. Krasińska, Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
Biela A. (2016), Wdzięczność, w: Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, POLWEN. Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom, s. 1309-1311.
Bogunia-Borowska M. (2015), Życie w dobrym społeczeństwie. Wartości jako fundament dobrego społeczeństwa, w: Fundamenty dobrego społeczeństwa. Wartości, red. M. Bogunia-Borowska, Wydawnictwo Znak, Kraków, s. 13-45.
Budzyńska E. (2007), Ład moralny w zmieniającym się społeczeństwie. Studium socjologiczne wartości moralnych mieszkańców Katowic, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice.
Gouldner A. N. (1992), Norma wzajemności. Preliminaria, w: Współczesne teorie wymiany społecznej. Zbiór tekstów, red. M. Kempny, J. Szmatka, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1992, s. 73-106.
Górny A., Zygmunt A. (2012), Diagnoza problemów społecznych uczniów katowickich szkół – zagrożenia i szanse profilaktyki społecznej, w: Diagnoza problemów społecznych i monitoring polityki społecznej dla aktywizacji zasobów ludzkich w Katowicach, red. A. Bartoszek, K. Czekaj, D. Trawkowska, Uniwersytet Śląski w Katowicach, Katowice, s. 365-381.
Gruszecka E. (2008), Otrzymanie pomocy a wdzięczność i stosunek do ludzi, w: Współczesny człowiek w świetle dylematów i wyzwań: perspektywa psychologiczna, red. M. Plopa, M. Błażek, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków s. 143-151.
Grzelak J. (1991), Orientacje społeczne a percepcja innych ludzi, w: Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice z psychologii społecznej, red. M. Kofta, T. Szustrowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s. 141-169.
Hoffman M. L. (1990), Empatia a aktywność prospołeczna, w: Indywidualne i społeczne wyznaczniki wartościowania, red. J. Reykowski, N. Eisenberg, E. Staub, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław, s. 77-98.
Jarymowicz M. (1991), Czy jesteśmy egoistami?, w: Złudzenia, które pozwalają żyć. Szkice z psychologii społecznej, red. M. Kofta, T. Szustrowa, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, s.103-140.
Jasińska-Kania A. (2012), Zmiany wartości Polaków a procesy transformacji, europeizacji i globalizacji, w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 318-341.
Kiciński K., Kurczewski J. (1997), Poglądy etyczne młodego pokolenia Polaków, Wydawnictwa Radia i Telewizji, Warszawa.
Kwestionariusz wywiadu EVS 2008. Research International Pentor (2012), w: Wartości i zmiany. Przemiany postaw Polaków w jednoczącej się Europie, red. A. Jasińska-Kania, Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR, Warszawa, s. 342-391.
Leszczuk E. (1982), Wychowanie prospołeczne, w: Wychowanie w rodzinie, red. F. Adamski, Wydawnictwo Apostolstwa Modlitwy, Kraków, s. 301-311.
Łobocki M. (1992), Altruizm wobec wyzwań edukacji alternatywnej, w: Edukacja alternatywna. Dylematy teorii i praktyki, red. B. Śliwerski, Oficyna Wydawnicza „Impuls”, Kraków, s. 107-118.
Młyński J. (2009), W kierunku wartości moralnych trzeciego tysiąclecia. Na podstawie badań przeprowadzonych w wybranych szkołach Tarnowa, „Pedagogika Katolicka”, nr 5, s. 201-222.
Ossowski S. (1962), O osobliwościach nauk społecznych, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Rola M. (2016), Wartości moralne w świadomości maturzystów lubelskich. Studium socjologiczne, Wydawca i druk Drukarnia Standruk, Lublin.
Sosna Krzysztof. Młodzież w służbie innym – wychowanie do postawy prospołecznej, w: Socjalizacja – wyzwanie współczesności, red. J. Stala, Wydawnictwo Diecezji Tarnowskiej Biblos, Tarnów 2010, s. 429-444.
Szczepański J. (1999), Fantazje na temat czasu, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin.
Sztompka P. (2009), Zaufanie: brakujące ogniwo polskiej transformacji, „Odra”, 2009, nr 3, s. 16-20.
Sztompka P. (2016), Kapitał społeczny. Teoria przestrzeni międzyludzkiej, Wydawnictwo Znak, Kraków.
Sztompka P. (2017), Społeczeństwo dzieje się pomiędzy, „Więź”, nr 1, s. 94-105.
Śliwak J. (2016), Altruizm, w: Encyklopedia aksjologii pedagogicznej, red. K. Chałas, A. Maj, POLWEN. Polskie Wydawnictwo Encyklopedyczne, Radom, s. 102-108.
Świątkiewicz W. (2014), Zaufanie jako wartość życia rodzinnego, w: Medzigeneračné väzby v súčasnej rodine, STUDIO NOA, Katowice, s. 79-104.
Wyniki badania „Aktualne problemy i wydarzenia” (nr 245). Komunikat z badań CBOS (do użytku wewnętrznego), (2010), CBOS, Warszawa.
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
