Wokół katastrofy ekologicznej
Stanisław Zięba
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie , PolskaAbstrakt
Czy czeka nas katastrofa ekologiczna? Jakie warunki muszą zaistnieć, aby można orzekać o tego typu katastrofie? Mass media i programy partii politycznych nagłaśniają wiadomości o katastrofie ekologicznej, rozpowszechniają twierdzenia o zmianie klimatu, o ociepleniu (czego skutkiem jest topnienie lodowców), o perturbacjach w ekosystemach, o znikaniu licznych gatunków roślin i zwierząt. Zagraża to także człowiekowi, który może przeminąć szybciej niż inne gatunki. W takiej atmosferze strachu, niepewności, apatii i stresu, szczególnie w przeżywanej pandemii, wyznacza się datę globalnej katastrofy ekologicznej na drugą połowę XXI wieku.
Jedni mówią o zbliżającej się katastrofie, drudzy twierdzą, że to przesada, gdyż człowiek nadal się rodzi i umiera, jedne drzewa giną, a na ich miejsce pojawiają się inne. Jest to problem z punktu widzenia danych o przyrodzie bardzo złożony. Wydaje się, że orzekanie o wystąpieniu globalnej katastrofy ekologicznej nie ma silnych naukowych podstaw, ale widzimy już symptomy zaistnienia katastrof punktowych.
Przyroda jest układem bardzo złożonym, a zachodzące w niej procesy nie są jeszcze do końca poznane. Wielowymiarowość systemu ma to do siebie, że jego zachowanie jest tylko prawdopodobne. Orzekanie o katastrofie ekologicznej jest bardzo trudne. Układ przyrody podlega zasadzie nieproporcjonalności przyczyny do skutku – mała przyczyna może wywołać duży skutek, i odwrotnie. Nie należy więc lekceważyć aktualnych symptomów. Przyjmujemy, że zagrożenia biosfery wynikają z wielu źródeł. Otaczająca nas rzeczywistość jest kompleksowa, systemowa, składającą się z wielu elementów i różnorodnych powiązań. Naprawa jednego elementu środowiska nie spowoduje wyraźnej naprawy przyrody, ale chodzi nie tyle o rozwiązanie kwestii, ile raczej o wysunięcie problemów.
Słowa kluczowe:
katastrofa naturalna, katastrofa ekologiczna, ekosystem, ekologia, bioróżnorodność, zmiany klimatyczneBibliografia
Allard Patrick, Le volcanisme modifie-t-il le climat terrestre?, „La Recherche” 1981, nr 120, s. 368-369.
Allègre Claude, Introduction à une histoire naturelle. Du big bang à la disparition de l'homme, Paris: Fayard 1992.
Benton Michael J., Gdy życie prawie wymarło. Tajemnica największego masowego wymierania w dziejach Ziemi, Warszawa: Prószyński i S-ka 2017.
Bourg Dominique, Fragnière Augustin, La pensée écologique. Une anthologie, Paris: Presses Universitaires de France 2014.
Braden Gregg, Człowiek jako projekt. Od ewolucji z przypadku do transformacji z wyboru, Białystok: Studio Astropsychologii 2018.
Brugnot Gérard, Les catastrophes naturelles, Paris: Le Cavalier Bleu 2008.
Clewell Andre F., Aronson James, La restauration écologique. Principes, valeurs et structure d’une profession émergente, Arles: Actes Sud 2010.
Cohen Jack, Stewart Ian, Załamanie chaosu. Odkrywanie prostoty w złożonym świecie, Warszawa: Prószyński i S-ka 2005.
Dajoz Roger, La biodiversité l’avenir de la planète et de l’homme, Paris: Ellipses 2008.
Devictor Vincent, Nature en crise. Penser la biodiversité, Paris: Seuil 2015.
Ekologia a transformacje cywilizacyjne na przełomie wieków, red. Stanisław Zięba, Zbigniew Wróblewski, Lublin: Zakład Ekologii Człowieka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego 2000.
Gaigneron de Marolles Alain de, L’ultimatum. Fin d’un monde ou fin du monde?, Paris: Plon 1984.
Gerondeau Christian, Écologie, la fin des illusions. Vingt ans de décisions ruineuses, Paris: Éditions du Toucan 2012.
Hall Edward T., Ukryty wymiar, Warszawa: PIW 1978.
Hazen Robert M., Historia Ziemi. Od gwiezdnego pyłu do żyjącej planety, Warszawa: Prószyński i S-ka 2014.
Ingarden Roman, Książeczka o człowieku, Kraków: Wydawnictwo Literackie 1972.
Kandel Robert, Kandel Maya, La catastrophe climatique, Paris: Hachette 2009.
Kołakowski Leszek, Obecność mitu, Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie 1994.
Lascoumes Pierre, L’éco-pouvoir. Environnements et politiques, Paris: La Découverte 1994.
Laval Katia et Guy, Incertitudes sur le climat, Paris: Belin 2013.
Leakey Richard, Lewin Roger, Szósta katastrofa. Historia życia a przyszłość ludzkości, Warszawa: Prószyński i S-ka 1999.
Lévêque Christian, L’écologie est-elle encore scientifique?, Versailles: Quae 2013.
Macdougall J.D., Krótka historia Ziemi. Góry, ssaki, ogień i lód, Warszawa: Prószyński i S-ka 1998.
Martin Pierre, Ces risques que l’on dit naturels, Paris: Eyrolles 2006.
Moscovici Serge, De la nature. Pour penser l’écologie, Paris: Métailié 2002.
Popper Karl R., Droga do wiedzy. Domysły i refutacje, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1999.
Prud’homme Rémy, L’idéologie du réchauffement. Science molle et doctrine dure, Paris: L’Artilleur 2015.
Ramade François, Des catastrophes naturelles?, Paris: Dunod 2006.
Rosnay Joël de, L’homme symbiotique. Regards sur le troisième millénaire, Paris: Seuil 1995.
Roubault Martin, Peut-on prévoir les catastrophes naturelles?, Paris: PUF 1990.
Sieradzki Andrzej, Co nam zagraża? O końcu świata w religiach, wizjach jasnowidzów i naukowców, Wrocław: Astrum 2000.
Terrasson François, En finir avec la nature, Monaco: Rocher 2002.
Thom René, Parabole i katastrofy. Rozmowy o matematyce, nauce i filozofii z Giulio Giorello i Simoną Marini, Warszawa: PIW 1991.
Todd Olivier, Albert Camus. Biografia, Warszawa: Wydawnictwo W.A.B. 2009.
Ward Peter D., Kres ewolucji. Dinozaury, wielkie wymierania i bioróżnorodność, Warszawa: Prószyński i S-ka 1995.
Weisman Alan, Odliczanie. Ostatnia nadzieja na przyszłość naszej planety?, Katowice: Wydawnictwo Sonia Draga 2014.
Zięba Stanisław, Informacyjny wymiar wszechświata, życia i człowieka, Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 2020.
Zwoliński Zbigniew, Byt i wartość u Nicolaia Hartmanna, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1974.
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne 4.0 Międzynarodowe.
