Attitudes of High School Graduates to Death (1994-2016)
Janusz Mariański
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie , PolandAbstract
In this article we present some aspects of the multidimensional problem of dying and death: the frequency of thinking about death, the secular conception of death, the influence of religion on dying, and the attitudes of high school graduates to suffering. The empirical analysis is based on the results of three sociological studies conducted in Puławy, in selected senior high schools and technical collages, including the final year of secondary school classes. Death is rarely a subject of reflection among the youth, and only one in four interviewed high school graduates thinks very often or often about death. Over the years 1994-2016, an indicator of the religious approval of the meaning of dying has decreased by 16.1%, signifying the slow secularization of thanatological consciousness, and by 15.0% of those who perceive the necessary relationship between faith in God and the meaning of human suffering.
Keywords:
death and dying, suffering, secular and religious attitudes towards deathReferences
Bauman Z. (2000), Ponowoczesność jako źródło cierpień, Wydawnictwo Sic! Warszawa.
Berger P. L., Zijderveld A. C. (2010), Pochwała wątpliwości. Jak mieć przekonania i nie stać się fanatykiem, tł. S. Baranowski, Wydawnictwo vis – à – vis, Kraków.
Davie G. (2010), Socjologia religii, tł. R. Babińska, Zakład Wydawniczy NOMOS, Kraków.
Döbertin W. (1986), Autworten auf die Sinnfrage, Universitas, München.
Dyczewski L. (1994), Ludzie starzy i starość w społeczeństwie i kulturze, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin.
Fiefel H. (1979), Śmierć – istotna zmienna w psychologii, w: Psychologia humanistyczna, Zeszyt drugi, Wybór tekstów, red. K. Starczewska, tł. K. Gebert, Warszawa, s. 399-407.
Hipsz N. (2012), W obliczu śmierci, Komunikat z badań CBOS, BS/165/2012, Warszawa.
Jaworski R. (2015), Godne umieranie, w: Sztuka modlitwy. Życie duchowe w praktyce, red. J. Augustyn, Wydawnictwo WAM, Kraków, s. 603-609.
Juczyński Z. (2010), Co daje człowiekowi siłę do zmagania się z cierpieniem, w: Człowiek i dzieło. Księga jubileuszowa dedykowana Księdzu Profesorowi Kazimierzowi Popielskiemu z okazji 75. rocznicy urodzin, 50. rocznicy kapłaństwa oraz 45-lecia pracy naukowo-dydaktycznej, red. L. Suchocka, R. Sztembis, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 255-268.
Komorowska J. (1984), Świąteczne zwyczaje domowe w wielkim mieście. Studium na przykładzie Warszawy, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa.
Korczyński T. M. (2016), Milczenie i lament. Szkice z socjologii śmierci, Warszawskie Wydawnictwo Socjologiczne, Warszawa.
Królikowska A. M. (2009), Zachowywanie – porzucanie – dekonstrukcja. Religia w świadomości młodzieży studenckiej. Studium socjologiczne, Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin.
Makselon J. (1980), Skala postawy wobec śmierci, „Summarium”, nr 9, s. 253-260.
Makselon J. (1983), Poczucie sensu życia a postawa wobec śmierci, ,,Analecta Cracoviensia”, t. 15, s. 73-91.
Makselon J. (2006-2007), Psychologia religii a tanatopsychologia, „Analecta Cracoviensia”, t. 38-39, s. 151-159.
Mielicka-Pawłowska H. (2016), Parametry współczesnej wiary religijnej, w: Globalny i lokalny wymiar religii. Polska w kontekście europejskim, red. I. Borowik, A. Górny, W. Świątkiewicz, Zakład Wydawniczy NOMOS. Uniwersytet Śląski w Katowicach, Kraków, s. 189-202.
O cierpieniu i sensie istnienia. Rozmowa z prof. Janem Szczepańskim, w: W. Osiatyński (1988), Zrozumieć świat. Rozmowy z uczonymi polskimi, Czytelnik, Warszawa, s. 317-331.
Pabich R. (2015), Nadzieja podstawowa a poczucie sensu życia i lęk przed śmiercią u młodzieży akademickiej, „Forum Pedagogiczne”, nr 1, s. 119-134.
Pawełczyńska A. (2011), Czas człowieka, Wydawnictwo Matrix, Warszawa.
Pawliszyn M. (2016), Śmierć jako produkt marketingowy, „Homo Dei. Przegląd Teologiczno-Duszpasterski”, nr 4, s. 26-39.
Popielski K. (1987), Tezy o sensie życia, w: Człowiek – pytanie otwarte. Studia z logoteorii i logoterapii, red. K. Popielski, Redakcja Wydawnictw KUL, Lublin, s. 313-318.
Rudnicki Z. (2012), Wychowawcze aspekty refleksji o umieraniu i śmierci, w: Religijno-moralny wymiar rozwoju i wychowania, red. A. Rynio, K. Braun, A. Lendzion, D. Opozda, Wydawnictwo KUL, Lublin, s. 273-282.
Stochmiałek J. (2015), Kryzysy życiowe osób dorosłych. Refleksje andragogiczne i edukacyjne, Wydawnictwo UKSW, Warszawa, s.135-146.
Szczepański J. (1980), Sprawy ludzkie, Czytelnik, Warszawa.
Szczepański J. (1988), O indywidualności, Instytut Wydawniczy Związków Zawodowych, Warszawa.
Szczepański J. (1995), Wizje naszego życia, Wydawnictwa Prywatnej Wyższej Szkoły Businessu i Administracji, Warszawa.
Szczepański J. (1999), Fantazje na temat czasu, Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego KUL, Lublin.
Wysoczańska A. (1988), Problemy śmierci w poglądach młodych ludzi, ,,Zdrowie Psychiczne”, nr 3-4, s. 157-169.
Zawiła M. (2006), Postawy wobec śmierci i umierania a sekularyzacja, w: Sekularyzacja jako wyzwanie dla religii i Kościoła. Mity i rzeczywistość, red. J. Baniak, Redakcja Wydawnictw UAM – Wydział Teologiczny, Poznań, s. 263-272.
Ziemiński I. (2016), Dlaczego śmierć: filozofia i mity wobec śmierci, w: Problematyka umierania i śmierci w perspektywie medyczno-kulturowej, red. J. Hartman, M. Szabat, Wolters Kluver, Warszawa, s. 19-34.
Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie
License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
