Christian Faith in Dialogue with Contemporary Culture in the Personalist Thought of John Paul II and Cardinal Stefan Wyszyński
Abstract
This article presents the intellectual legacy of both John Paul II and Cardinal Stefan Wyszyński as advocates of a personalist view of culture. Their teaching emphasizes the person and human dignity in striving for human self-fulfillment in a community seeking God’s transcendence. In this regard, their personalist vision of culture was defined in the context of the Second Vatican Council’s teaching. Therefore, the theological anthropology of both John Paul II and Cardinal Wyszyński is based on personalism, communion, dialogue, and freedom. Nevertheless, when God is marginalized by human activity, especially by the ideology of secularism and religious indifferentism, a severe cultural crisis arises. As a result, the dialogical character of the teaching of John Paul II and Cardinal Wyszyński in the dimension of Christian culture emphasizes inculturation and evangelization of human activity. On the other hand, the Christocentric and personalist context of their concepts reflects the theocentric and anthropocentric vision of culture, which, rooted in praxeological pastoral thought, displays their views on culture not only in the dimension of philosophical and theological doctrine but above all as a pastoral vision presenting Christian culture integrated with contemporary existential experience and focused on the perspective of “a new heaven and a new earth” (cf. 2 Cor 12:4; Rev 4:2–8; 21:2–10).
Keywords:
faith, personalism, culture, John Paul II, Cardinal Stefan Wyszyński, secularization, religious indifferentism, evangelizationReferences
Bartnik, C.S., “Osoba i Kościół wg Kardynała K. Wojtyły,” Colloquium Salutis 15 (1983) 83–101.
Bartnik, C.S., Teologia kultury (Lublin: Standruk 1999).
Catto, R., “Interfaith Dialogue and the Challenge of Indifference: Reflections from Fieldwork in the City of Peace and Reconciliation,” Religious Indifference. New Perspectives from Studies on Secularization and Nonreligion (eds. J. Quack – C. Schuh) (Cham: Springer International Publishing 2017) 65–82. (Crossref)
Celej, J.Z, Kultura chrześcijańska duszą narodu (Warszawa: Wydawnictwo Sióstr Loretanek 1995).
Cichocki, A., “Etos wychowawcy w nauczaniu Jana Pawła II,” Ideały wychowania i wzory osobowe narodu polskiego w XIX i XX wieku (ed. E.J. Kryńska) (Białystok: Trans Humana Wydawnictwo Uniwersyteckie 2006) II, 342–352.
Ficek, R., “(Post-) Modernity and Christian Culture: in the Context of the Personalism of Stefan Cardinal Wyszyński,” Roczniki Kulturoznawcze 11/2 (2020) 49–89. (Crossref)
Jan Paweł II, Adhortacja Apostolska “Ecclesia in Europa,” https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/adhortacje/europa_28062003.html [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, Czwarta Pielgrzymka do Polski (Poznań – Warszawa: Pallottinum 1991).
Jan Paweł II, “Dobro kulturalne każdego człowieka jest wartością dla innych. Przemówienie do przedstawicieli Katolickiego Uniwersytetu Portugalskiego, Lizbona, 14.05.1982,” Jan Paweł II, Wiara i kultura. Dokumenty, przemówienia, homilie (Rzym: Polski Instytut Kultury Chrześcijańskiej. Fundacja Jana Pawła II 1986) 142–151.
Jan Paweł II, Evangelii nuntiandi, https://www.vatican.va/content/paul-vi/en/apost_exhortations/ documents/hf_p-vi_exh_19751208_evangelii-nuntiandi.html [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, Evangelium vitae, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/
documents/hf_jp-ii_enc_25031995_evangelium-vitae.html [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, Familiaris consortio, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/apost_exhortations/
documents/hf_jp-ii_exh_19811122_familiaris-consortio.html [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, “Fragment przemówienie w czasie Katholigentagu w Austrii, Wiedeń, 10.09.1983,” Europa drogą Kościoła. Jan Paweł II o Europie i europejskości (eds. S. Sowiński – R. Zenderowski) (Wrocław: Zakład Narodowy imienia Ossolińskich 2003) 10–14.
Jan Paweł II, Laborem exercens, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/documents/ hf_jp-ii_enc_14091981_laborem-exercens.html [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, List do artystów, https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_pawel_ii/listy/ do_artystow_04041999.html [access: Jan 2, 2021].
Jan Paweł II, List do rodzin “Gratissimam sane,” https://opoka.org.pl/biblioteka/W/WP/jan_
pawel_ii/listy/gratissimam.html [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, Posynodalna adhortacja apostolska “Christifideles laici,” http://www.vatican.
va/content/john-paul-ii/pl/apost_exhortations/documents/hf_jp-ii_exh_30121988_christifideles-laici.html [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, “Powołanie do życia Papieskiej Rady do spraw Kultury (List do kardynała Sekretarza
Stanu, 20 V 1982),” Jan Paweł II, Nauczanie papieskie. V/1. 1982 (Poznań: Pallottinum 1993) 765–768.
Jan Paweł II, “Przemówienie do ludzi nauki i kultury, Praga, 21.04.1990,” Przemówienia i homilie Ojca Świętego Jana Pawła II (Kraków: Znak 2008) 331–342.
Jan Paweł II, “Przemówienie do młodzieży na Wzgórzu Lecha w Gnieźnie, 3.06.1979,” https://
ekai.pl/dokumenty/przemowienie-do-mlodziezy-zgromadzonej-na-wzgorzu-lecha/ [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, “Przemówienie do profesorów i studentów Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego,
06.1979,” http://nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/625/pos/2/haslo/indywidualizm
[access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, “Przemówienie na Uniwersytecie Narodów Zjednoczonych w Hiroszimie, 25.02.1981,” Przemówienia i homilie Ojca Świętego Jana Pawła II (Kraków: Znak 2008) 308–313.
Jan Paweł II, “Przesłanie Jana Pawła II do uczestników VIII Międzynarodowego Forum młodzieży,
Watykan, 25 marca 2004,” http://www.nauczaniejp2.pl/dokumenty/wyswietl/id/1379 [access: 29.12.2020].
Jan Paweł II, Redemptor hominis, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/
documents/hf_jp-ii_enc_04031979_redemptor-hominis.html [access: 27.12.2020].
Jan Paweł II, Veritatis splendor, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/pl/encyclicals/
documents/hf_jp-ii_enc_06081993_veritatis-splendor.html [access: 26.12.2020].
Jan Paweł II, “W imię przyszłości kultury,” Poznać człowieka w Chrystusie. Jan Paweł II o godności ludzkiej (eds. J. Kowalski – D. Sikorski – G. Ślęzak) (Częstochowa: Częstochowskie Wydawnictwo Diecezjalne 1983) 197–198.
Jan Pawet II, Pamięć i tożsamość (Kraków: Znak 2005).
Jan Paweł II, Wstańcie, chodźmy! (Kraków: Wydawnictwo św. Stanisława BM Archidiecezji Krakowskiej 2004).
John Paul II, Apostolic letter “Tertio Millennio Adveniente,” http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/apost_letters/1994/documents/hf_jp-ii_apl_19941110_tertio-millennio-adveniente.html [access: 26.12.2020].
John Paul II, Encyclical Letter ‘Fides et Ratio’, http://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/encyclicals/documents/hf_jp-ii_enc_14091998_fides-et-ratio.html [access: 2.01.2021].
John Paul II, Inde a Pontificatus, The Pontifical Council for Culture and the Pontifical Council for
Dialogue with Non-Believers Are United, https://www.vatican.va/content/john-paul-ii/en/
motu_proprio/documents/hf_jp-ii_motu-proprio_25031993_inde-a-pontificatus.html
[access: 29.12.2020].
Kerber, W., “Führungsethik in einer säkularisierten Industriegesellschaft,” Stimmen der Zeit
/10 (1987) 651–661.
Kowalczyk, S., Człowiek a społeczność. Zarys filozofii społecznej (Lublin: RW KUL 1996).
Kowalczyk, S., Filozofia kultury. Próbapersonalistycznego ujęcia problematyki (Lublin: RW KUL 1997).
Legutko, R., “O tolerancji, ” Religia a sens bycia człowiekiem (ed. Z.J. Zdybicka) (Lublin: RW KUL 1994) 113–132.
Lübbe, H., Der Lebenssinn der Industriegesellschaft. Über die moralische Verfassung der wissenschaftlich-
technischen Zivilisation (Berlin – New York: Springer 1993).
Mariański, J., Religia i Kościół w społeczeństwie pluralistycznym (Lublin: RW KUL 1993).
Mariański, J., Młodzież między tradycją i ponowoczesnością. Wartości moralne w świadomości maturzystów (Lublin: RW KUL 1995).
Nash, D., “Genealogies of Indifference? New Theoretical Thoughts on the History and Creation of Narratives Surrounding Christianity, Secularism and Indifference,” Religious Indifference. New Perspectives from Studies on Secularization and Nonreligion (eds. J. Quack – C. Schuh) (Cham: Springer International Publishing 2017) 25–42. (Crossref)
Pottmeyer, J., “Die Zeichen der Zeit – Grund zur Zuversicht?,” Pastoralblatt 45 (1993) 166–176.
Poupard, P., “Non-croyance et cultures d’aujourd’hui,” Nouvelle Revue Théologique 115 (1983) 3–21.
Sobór Watykański II, “Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym Gaudium et spes,” Sobór Watykański II, Konstytucje, dekrety, deklaracje (Poznań: Pallottinum 1967) 537–619.
Swastek, J., “Laicyzacja życia publicznego jako program oświaty i kultury w PRL,” Chrześcijanin w Świecie 26/1 (1994) 23–32.
Wojtyła, K., Miłość i odpowiedzialność (Lublin: TN KUL 2019).
Wojtyła, K., Osoba i czyn oraz inne studia antropologiczne (ed. T. Styczeń) (Lublin: TN KUL 1994).
Wojtyła, K., Osoba i czyn (Kraków: Polskie Towarzystwo Teologiczne 1969).
Wojtyła, K., “Podmiotowość i «to co nie redukowalne» w człowieku,” “Osoba i czyn” oraz inne studia antropologiczne (eds. T. Styczeń et al.) (Lublin: TN KUL 1994) 433–443.
Wyszyński, S., “«Ale nie depczcie przeszłości ołtarzy...». Podczas poświęcenia ołtarza w kościele Świętego Krzyża w Warszawie 19.01.1969,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 378–382.
Wyszyński, S., “«Homo Dei.» I kazanie świętokrzyskie 13.01.1974,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 574–580.
Wyszyński, S., “Jasnogórskie zobowiązania... Bydgoszcz 19.12.1956,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) I, 303–304. (Crossref)
Wyszyński, S., “Chrystusa nie można wyłączyć z dziejów człowieka. 23.11.1980,” S. Wyszyński, Kościół w służbie Narodu (Poznań: Pallotinum 1981) 297–302.
Wyszyński, S., “Do uczestniczek zjazdu pielęgniarek. Warszawa–Wawer 30.12.1956,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) I, 334–341.
Wyszyński, S., “Ewangelizacja świata w ocenie Synodu Biskupów w Rzymie. Warszawa – kościół św. Krzyża. 12.01.1975,” S. Wyszyński, Kazania świętokrzyskie (Rzym: Rycerz Niepokalanej 1975) 4–17.
Wyszyński, S., “Jesteśmy z miłości i dla miłości,” S. Wyszyński, Miłość na co dzień. Rozważania (Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha 1980) 8–15.
Wyszyński, S., “Kamienie węgielne budowania na górach świętych. Na Jasnej Górze po powrocie z uwięzienia 2.11.1956,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 62–67.
Wyszyński, S., “Konstytucja Pastoralna o obecności Kościoła w świecie współczesnym, Warszawa – bazylika św. Jana 20.03.1966,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) XXIII, 103–124.
Wyszyński, S., “Kościół wspólnototwórczy. Warszawa–Miodowa 4.08.1970,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) XXXIV, 145–156.
Wyszyński, S., “Krzyż na szlaku Warszawy. Warszawa – kościół świętego Aleksandra 8.09.1973,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) XXXVI, 16–20.
Wyszyński, S., “Kształtowanie kultury społeczno-katolickiej w Polsce. Do prawników 15.01.1971,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 436–444.
Wyszyński, S., “List pasterski O chrześcijańskim wyzwoleniu człowieka,” Listy pasterskie Episkopatu Polski 1946–1974 (Paryż: Éditions du Dialogue 1975) 30–46.
Wyszyński, S., “Najważniejszą wartością na świecie jest człowiek. Warszawa 19.10.1980,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 960–965.
Wyszyński, S., “Nie oczekujemy życia łatwego. Podczas ingresu do katedry lubelskiej 26.05.1946,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 9–13.
Wyszyński, S., “O chrześcijańskim wyzwoleniu człowieka. List pasterski na adwent 1946,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 14–28.
Wyszyński, S., “O katolickiej woli życia. List pasterski na Wielkanoc 1947,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 29–40.
Wyszyński, S., “O nowym człowieku w Jezusie Chrystusie. Jasna Góra 3.05.1964,” Listy pasterskie Episkopatu Polski 1945–1974 (Paris: Éditions du Dialogue 1975) 348–356.
Wyszyński, S., “Ojcze nasz, Warszawa 4–8.12.1961,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) XIX, 312–436.
Wyszyński, S., “«Ojczyznę wolną zachowaj nam Panie!». Z okazji 50 rocznicy odzyskania niepodległości. Jasna Góra 15.09.1968,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 367–369.
Wyszyński, S., “Społeczność przyrodzona i nadprzyrodzona. II Konferencja Akademicka. Warszawa – kościół św. Anny 16. 02. 1957,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) II, 57–79.
Wyszyński, S., “Tajemnica więzi z ojczyzną, Do młodzieży polskiej z Londynu 7.01.1972,” S. Wyszyński, Nauczanie społeczne. 1946–1981 (Warszawa: ODISS 1990) 483–487.
Wyszyński, S., Uświęcenie pracy zawodowej (Paris: Éditions du Dialogue 1963).
Wyszyński, S., “W słodkim jarzmie miłości. Warszawa 1.06.1967,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) XXVI, 378–399.
Wyszyński, S., “Zadania i środki oddziaływania Kościoła w Polsce w zakresie kształtowania kultury społeczno-katolickiej, Warszawa – kościół św. Anny 15.01.1971,” Kazania i przemówienia autoryzowane 1956–1981 (Archiwum Instytutu Prymasowskiego w Warszawie) XXXVI, 56–71.
Wyszyński, S., “Zaszczytna służba Słowu. Warszawa – Miodowa 8. 10. 1976,” S. Wyszyński, Z rozważań nad kulturą ojczystą (Warszawa: PAX 1998) 266–271.
Ryszard Ficek, S.T.D., Ph.D., a Catholic priest of the Diocese of Rockville Center (NY, USA), moralist theologian and political scientist (international relations), a former lecturer at Jordan University College in Morogoro (Tanzania), specializing in moral theology, church history, and international relations.
https://orcid.org/0000-0001-5238-6767License
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
