The Church as a Sacrament of Hope in Times of Devaluation of Words
Antoni Nadbrzeżny
The John Paul II Catholic University of Lublin , Polandhttps://orcid.org/0000-0003-0973-3625
Abstract
The aim of this article is to present the Church as a sacrament of hope in the context of the cultural phenomenon known as global logorrhea. This term denotes an uncontrolled stream of ambivalent words, often semantically devalued, which contribute to the alienation of contemporary humanity. Logorrhea gives rise to the danger of existential despair and calls for an adequate theological response. For this reason, contextual ecclesiology seeks to portray credibly the Incarnate Word of God as the transcendent source of the Great Hope. The Church, as the sacrament of the risen Christ present in the history of the world, inevitably clashes with the onslaught of new ideological proposals of a utopian nature. These emerge as the effect of dynamic logorrhea which, following the collapse of former relatively coherent social utopias, continues to generate utopian syncretisms based on an arbitrary combination of words and ideas torn from their original contexts. In the face of this phenomenon, an important task of ecclesiology is both the critique of emerging utopias and the rational justification of the thesis that Christianity, in its very essence, is not a utopia. The article employs the theological method of correlation, appropriate to contextual and pretextual ecclesiology, and is divided into five parts. The first characterizes the phenomenon of logorrhea. The second develops a typology of the human word. The third discusses the significance of the ecclesial making-present of the Incarnate Logos in the face of existential despair. The fourth reveals the reasons for the seductive power of utopia. The fifth demonstrates the liberating power of Christ as the Great Hope and explains why Christianity is not a utopia.
Keywords:
Church, hope, sacrament, word, logorrhea, utopiaReferences
Barth, Grzegorz. 2025. “Intellectus Spei: Hope as Trusting in the Uncertain. Thinking with Pope Francis’s Spes non Confundit.” Verbum Vitae 43 (3): 589–613. https://doi.org/10.31743/vv.18674. (Crossref)
Bartnik, Czesław Stanisław. 1987. Chrystus jako sens historii. Wrocław: TUM.
Bartnik, Czesław Stanisław. 1991. Krzak gorejący: Homilie, kazania, przemówienia. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Bauman, Zygmunt. 2009. Sztuka życia. Kraków: Wydawnictwo Literackie.
Benedykt XVI. 2005. Encyklika Deus caritas est. (= DCE).
Benedykt XVI. 2007. Encyklika Spe salvi. (= SpS).
Burszta, Wojciech. 2015. Preteksty. Gdańsk: Wydawnictwo Naukowe Katedra.
Czaja, Andrzej. 2003. Credo in Spiritum Vivificantem: Pneumatologiczna interpretacja Kościoła jako komunii w posoborowej teologii niemieckiej. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Franciszek. 2016. Posynodalna adhortacja apostolska Amoris laetitiae. (= AL).
Franciszek. 2020. Encyklika Fratelli tutti. (= FT).
Franciszek. 2024. Bulla Spes non confundit. (= SNC).
Góźdź, Krzysztof. 2022. “Historical and Theological Sources of Secularism and Secularisation.” Verbum Vitae 40 (2): 359–73. https://doi.org/10.31743/vv.13269. (Crossref)
Havel, Václav. 2011. Siła bezsilnych i inne eseje. Texts selected by Andrzej S. Jagodziński. Warszawa: Agora.
Havrylyk, Ihnatia. 2025. “Pessimism and Hope in Gregory of Nazianzus’ Theological Heritage.”
Verbum Vitae 43 (3): 771–89. https://doi.org/10.31743/vv.18158. (Crossref)
Jan Paweł II. 2003. Posynodalna adhortacja apostolska Ecclesia in Europa. (= EE).
Jaśkiewicz, Sylwester. 2025. “Jorge Mario Bergoglio – papież Franciszek o nadziei chrześcijańskiej.” Verbum Vitae 43 (3): 569–88. https://doi.org/10.31743/vv.18675. (Crossref)
Jędrzejski, Michał. 2025. “Signs of Hope in Selected Gregorian Chant Texts in the Context of Pope Francis’s Message of the Ordinary Jubilee of the Year 2025.” Verbum Vitae 43 (3): 827–48. https://doi.org/10.31743/vv.18609.
Kasper, Walter. 2014. Kościół katolicki: Istota, rzeczywistość, posłannictwo. Translated by Grzegorz Rawski. Kraków: WAM.
Kaucha, Krzysztof. 2025. “Chrześcijańska nadzieja jako droga do Wielkiego Sensu w świetle twórczości Josepha Ratzingera.” Verbum Vitae 43 (3): 615–38. https://doi.org/10.31743/vv.18656.
Kempa, Jacek. 2018. “Zbawienie wobec historii: Próba teologicznej rehabilitacji pojęcia utopii.” Er(r)go. Teoria – Literatura – Kultura 36 (1): 65–79.
Kołakowski, Leszek. 1999. Moje słuszne poglądy na wszystko. Kraków: Znak.
Kołakowski, Leszek. 2019. Chrześcijaństwo. Kraków: Znak.
Konwicki, Tadeusz. 2020. Kalendarz i klepsydra. Warszawa: Znak.
Kotecki, Dariusz. 2025. “O pragnieniu życia wiecznego w świetle Ap 7,13–17.” Verbum Vitae 43 (3): 741–70. https://doi.org/10.31743 vv.18662.
Lasek, Paweł. 2025. “Przedmiot i źródła nadziei chrześcijańskiej w listach Pawłowych.” Verbum Vitae 43 (3): 725–39. https://doi.org/10.31743/vv.18658.
Mariański, Janusz. 2006. Sekularyzacja i desekularyzacja w nowoczesnym świecie. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Mühlen, Heribert. 1967. Una Mystica Persona. Die Kirche als das Mysterium der heilgeschichtlichen Identität des Heiligen Geistes in Christus und den Christen: Eine Person in vielen Personen. Paderborn: Schöning.
Müller, Gerhard Ludwig. 2024. Katolicki – czyli jaki? Prawdziwa i fałszywa reforma. Translated by Robert Biel. Tarnów: Biblos.
Nadbrzeżny, Antoni. 2022. “Intensyfikacja eschatologiczna: Ku transgresyjnej koncepcji wiecznego zbawienia.” In Powiększenie i intensyfikacja w kulturze, edited by Brygida Pawłowska-Jądrzyk, 415–31. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe UKSW.
Nadbrzeżny, Antoni. 2023. “Kościół i egzystencja: Ku eklezjologii pretekstowej.” Verbum Vitae 41 (1): 75–91. https://doi.org/10.31743/vv.14906. (Crossref)
Nadbrzeżny, Antoni. 2025. “Kościół jako sakrament nadziei w czasach dewaluacji słowa.” Verbum Vitae 43 (3): 547–67. https://doi.org/10.31743/vv.18903. (Crossref)
Ratzinger, Joseph. 2014. “Eschatologia i utopia.” In Zmartwychwstanie i życie wieczne: Studia o eschatologii i teologii nadziei, edited by Krzysztof Góźdź and Marzena Górecka, translated by Joachim Kobienia. 370–386. Opera Omnia 10. Lublin: Wydawnictwo KUL.
Schillebeeckx, Edward. 2014a. Christ the Sacrament of the Encounter with God. The Collected Works of Edward Schillebeeckx 1. London: Clark.
Schillebeeckx, Edward. 2014b. Jesus: An Experiment in Christology. The Collected Works of Edward Schillebeeckx 6. London: Clark.
Siemieniec, Tomasz. 2025. “Źródła nadziei dla grzeszników w świetle Apokalipsy św. Jana.” Verbum Vitae 43 (3): 703–23. https://doi.org/10.31743/vv.18665. (Crossref)
Sobór Watykański II. 1963. Konstytucja o liturgii świętej Sacrosanctum Concilium. (= KL). (Crossref)
Sobór Watykański II. 1964. Konstytucja dogmatyczna o Kościele Lumen gentium. (= KK).
Stachura, Edward. 1987. Cała jaskrawość. In Poezja i proza, by Edward Stachura, edited by Henryk Bereza, 5–198. Vol. 3 of Powieści. Warszawa: Czytelnik.
Stegu, Tadej. 2025. “Spirituality and Hope in Old Age: Case Study of the Spiritual Academy.” Verbum Vitae 43 (3): 805–26. https://doi.org/10.31743/vv.18677. (Crossref)
Szacki, Jerzy. 2000. Spotkania z utopią. Stanowiska, Interpretacje 16. Warszawa: Sic!
Szpoton, Szczepan. 2025. “‘Pielgrzymka nadziei’ w życiu i charyzmacie Siostry Barbary Stanisławy Samulowskiej SM.” Verbum Vitae 43 (3): 791–804. https://doi.org/10.31743/vv.18433. (Crossref)
Tillich, Paul. 2004. Teologia systematyczna. Vol. 1. Translated by Józef Marzęcki. Biblioteka Europejska – Antyk. Kęty: Antyk.
Tillich, Paul. 2014. Męstwo bycia. Translated by Henryk Bednarek. Meandry Kultury. Kraków: Vis-à-vis Etiuda.
Tischner, Józef. 1993. Myślenie według wartości. Kraków: Znak.
Tischner, Józef. 2014. Świat ludzkiej nadziei. Kraków: Znak.
Tyszka, Krzysztof. 2009. “Czy żyjemy w epoce ‘śmierci utopii’?” Kultura i Społeczeństwo 53 (1): 83–103. (Crossref)
Wołowski, Lech. 2025. “Nadzieja Boga jako podstawa ludzkiej nadziei w ujęciu Józefa Tischnera i Hansa Ursa von Balthasara.” Verbum Vitae 43 (3): 639–63. https://doi.org/10.31743/vv.18424. (Crossref)
Zadykowicz, Tadeusz. 2025. “Problematyka nadziei w wybranych podręcznikach teologii moralnej.” Verbum Vitae 43 (3): 665–702. https://doi.org/10.31743/vv.18629.
The John Paul II Catholic University of Lublin
Ks. Antoni Nadbrzeżny, profesor Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, doktor habilitowany nauk teologicznych w zakresie teologii dogmatycznej, doktor nauk humanistycznych w zakresie filozofii. Zajmuje się współczesną teologią niderlandzką i flamandzką oraz myślą teologiczną i filozoficzną Paula Tillicha. Najważniejsze publikacje: Od Matki Odkupienia do Matki wszystkich wierzących. Mariologia Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo KUL, Lublin 2005; Sakrament wyzwolenia. Zbawcze posłannictwo Kościoła w posoborowej teologii holenderskiej, Wydawnictwo KUL, Lublin 2013; Filozofia zbawienia. Soteriologia egzystencjalna Paula Tillicha i Edwarda Schillebeeckxa, Wydawnictwo WAM, Kraków 2020.
https://orcid.org/0000-0003-0973-3625License
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.
The author(s) grant (s) to the Licensee a non-exclusive and royalty-free license in accordance with the provisions of the Appendix: LICENSE TO USE THE WORK
