Pneumatologia w isagodze Juniliusza Afrykańczyka
Abstrakt
Niewielkie dzieło starożytnego autora Juniliusza Afrykańczyka (VI w.) Instituta regularia divinae legis jest wprowadzeniem (isagogą) do poznawania Pisma Świętego. Porządkuje nie tylko kanon ksiąg Starego i Nowego Testamentu, ale zawiera również zwięzłą interpretację niektórych tekstów biblijnych. Obok wielu kwestii doktrynalnych Juniliusz zajmuje się w swoim biblijnym podręczniku także pneumatologią. Odczytuje ją w podwójnej perspektywie. Ducha Świętego określa jako łaskę, którą jest On sam, ponieważ udziela się jako dar człowiekowi. Drugi temat to ukazanie jedności Ducha Świętego z Ojcem i Synem, i odrębności Osób Boskich w perspektywie trynitarnej.
Słowa kluczowe:
Juniliusz Afrykańczyk, Duch Święty, isagoga, Instituta, AugustynBibliografia
Źródła
Augustinus, De fide et symbolo (PL 40, 181-196); tłum. L. Gładyszewski: Augustyn, Piotr Chryzolog, Wenancjusz Fortunatus, Symbol Apostolski w nauczaniu Ojców (Źródła Myśli Teologicznej 53; Kraków: Wydawnictwo WAM 2010) 16-57.
Augustinus, De Trinitate libri quindecim (PL 42,819-1098); tłum. M. Stokowska: Św. Augustyn, O Trójcy Świętej (Kraków: Znak 1996).
Augustinus, Sermones (PL 38-39).
Cassiodorus, Institutiones (PL 70,1105-1150).
Cyrillus Alexandrinus, Commentarii in Iohannem (PG 73,9-1056).
Junilius Africanus, Instituta regularia divinae legis, Theodor von Mopsuestia und Junilius Africanus als Exegeten (red. H. Kihn) (Freiburg im Breisgau: Herder 1880) 465-528; PL 68,15-42; tłum. B. Czyżewski: Juniliusz Afrykańczyk, Zasady Prawa Bożego (Źródła Myśli Teologicznej 48; Kraków: Wydawnictwo WAM 2008).
Mansi, J.D. (red.), Sacrorum Conciliorum Nova et Amplissima Collectio (Florentinae 1759; reprint: Paris 1901); tłum. T. Wnętrzak: „Sobór Konstantynopolitański II (553)”, Dokumenty Soborów Powszechnych (red. A. Baron – H. Pietras) (Źródła Myśli Teologicznej 24; Kraków: Wydawnictwo WAM 2001) I, 259-303.
Theodorus Mopsuestenus, Commentarius in XII prophetas minores (red. H.N. Sprenger) (Einleitung und Ausgabe, Göttinger Orientforschungen. V. Reihe: Biblica et Patristica 1; Wiesbaden: Harrassowitz 1977).
Theodorus Mopsuestenus, Fragmenta in Matthaeum (PG 66,703-714).
Opracowania
Buchwald, W. – Hohlweg, A. – Prinz, O., „Junilius Africanus”, Dictionnaire des auteurs grecs et latins de l’antiquité et du moyen âge (tł. i red. J.-D. Berger – D. de Decker) (Turnhout: Brepols 1991) 496.
Bruns, P., „Junilius Africanus”, Lexicon der antiken christlichen Literatur (Freiburg – Basel – Wien: Herder 1999) II, 365.
Częsz, B., Duch Święty został nam dany. Nauczanie Ojców i wiara starożytnego Kościoła (Gniezno: Gaudentinum 1998).
Czyżewski, B., „Elementy angelologii w Instituta regularia divinae legis Juniliusza Afrykańczyka”, w: Minister Verbi. Liber sollemnis excellentissimo domino domino archiepiscopo Henrico Muszyński metropolitae gnesnensi ad honorandum decimum quartum eiusdem vitae lustrum expletum dedicatus oblatusque (red. P. Podeszwa – W. Szczerbiński) (Gniezno: Prymasowskie Wyższe Seminarium Duchowne 2003) 409-420.
Czyżewski, B., „Isagoga Juniliusza Afrykańczyka: pomoc czy przeszkoda w poznawaniu Biblii?”, Spiritus Sanctus et Ecclesia. Opuscula Bogdano Częsz septuagenario dedicata (Poznań: UAM 2015) 11-19.
Czyżewski, B., „Wprowadzenie”, Juniliusz Afrykańczyk, Zasady prawa Bożego (Źródła Myśli Teologicznej 48; Kraków: Wydawnictwo WAM 2008) 7-20.
Czyżewski, B., „Wykorzystanie teorii egzegezy biblijnej w duszpasterstwie okresu patrystycznego w świetle wybranych źródeł”, Problemy duszpasterskie starożytnego Kościoła (red. J. Pałucki et al.) (Lublin: Polihymnia 2009) 147-159.
Czyżewski, B., Księgi Pisma Świętego w ujęciu isagogi Juniliusza Afrykańczyka (Poznań: Wydawnictwo Naukowe UAM 2003).
Eborowicz, W., „Rzut oka na pneumatologię św. Augustyna”, VoxPatrum 8/14 (1988) 197-206. (Crossref)
Gessel, W.M., „Junilius (Junillus) Africanus”, Lexikon für Theologie und Kirche (red. J. Höfer – K. Rahner) (Freiburg – Rom – Wien 1996) V, 1101.
Guillaumont, A., „Justinien et l’Église de Perse”, Dumbarton Oaks Papers 23-24 (1969-1970) 39-6641-67. (Crossref)
Kihn, H., Theodor von Mopsuestia und Junilius Africanus als Exegeten (Freiburg im Breisgau: Herder 1880).
Kopaliński, W., Słownik wyrazów obcych i zwrotów obcojęzycznych, wyd. 14 (Warszawa: Wiedza Powszechna 1983).
Mannino, B.M., „Gli Instituta di Giunilio: alcuni aspetti esegetici”, Annali di storia dell’esegesi 8/2 (1991) 405-419.
Peterson, M.O.-E., „Giunilio Africano”, Enciclopedia Cattolica (Roma: Ente per l'Enciclopedia Cattolica e per il Libro Cattolico 1951) VI, 762-763.
Pirot, L., L’oeuvre exégétique de Théodore de Mopsueste (Rome: Pontificii Instituti Biblici 1913).
Szymczak, M. (red.) Słownik języka polskiego. I. A-K (Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN 1994).
Plezia, M. (red.), Słownik łacińsko-polski. I. A-C (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1959).
Plezia, M. (red.), Słownik łacińsko-polski. IV. P-R (Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe 1974).
Stein, E., „Deux questeurs de Justinien et l’emploi des langues dans ses novelles”, Bulletin de la Classe des Lettres et des Sciences Morales et Politiques 23 (1937) 365-390.
Ks. Bogdan Czyżewski, prezbiter archidiecezji gnieźnieńskiej, profesor nauk teologicznych, wykładowca patrologii, historii Kościoła starożytnego i języków klasycznych na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor wielu publikacji naukowych z zakresu patrologii, m.in. monografia Praktyczne wskazania dla duchownych w literaturze patrystycznej i w prawodawstwie kościelnym (Poznań: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wydział Teologiczny 2018).
https://orcid.org/0000-0002-6040-5523Licencja
Autor/Autorzy udziela/ją Licencjobiorcy niewyłącznej i nieodpłatnej licencji, zgodnie z postanowieniami załącznika: LICENCJA NA KORZYSTANIE Z UTWORU
